Hên túa kơchâi plâi dêi Việt Nam dế châ mot tê tung mâu kơchô tê mơdró, tung mê ai Đông Nam Á hiăng veăng gum ăm kơvâ tê kơchâi plâi pôm tê ngi kong têa ê ƀă kơxô̆ liăn châ xo cho 7,2 rơtal dollar hơnăm 2024, kơxô̆ kơchâi plâi pôm tê ngi kong têa ê tiô troăng ki tê tơdrăng rế hía rế tâk. Kố cho tơdroăng ki tơkŭm ƀlêi chiâng dêi mâu hơnăm hdrối nah drêng mâu plâi kâ ki hên pơrá kal hâi khế rak ngăn iâ, iâ má môi cho ing 5 troh 7 hơnăm hdrối.

Tiah mê cho ing hơnăm 2014 troh nôkố, plâi kơtôu kêt dro mê nếo cho priât, plâi nong, sầu riêng, plâi têa tôu ro, krui ƀŏng ƀă hên plâi ki ê pơrá châ tê ngi kong têa ê. Pakĭng mâu plâi ki kố, mâu khu mơdró kâ ối tê ngi kong têa ê kơchâi plâi Việt Nam rế hía rế hên trro mâu tơdroăng pơkâ, túa ki rak ngăn dêi mâu khu mơdró kâ ƀă hiăng châ tê hên tâ tung mâu kơchô tê mơdró ki pá ‘na kơlo ki tơngah tơniăn krúa kế kâ. Xua mê tơdroăng ki lôu péa kơchô tê mơdró ăm mâu túa kơchâi plâi chiâng tơ’lêi hlâu tâ, gum kơxô̆ liăn châ xo tâk rơdêi tung mâu hơnăm a chê kố.

Tơdroăng ki kơvâ tê kơchâi plâi ngi kong têa ê ai tơ’nôm mâu tơmeăm ki ê châ tê môi tiah: krui kơxái châ tê tung kơchô tê mơdró kong têa Mih; sầu riêng (ki pro hngíu) păng ‘nâng châ tê tung kơchô mơdró Sinuâ ƀă hên ki ê ăm hlo khu mơdró kâ hiăng hbrâ rơnáu tâ ƀă mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn ƀă rơkê cheăng dêi kơchô tê mơdfró. Pôa Nguyễn Đình Tùng – Kăn hnê ngăn Hô̆i đong Quan trĭ hlối cho Kăn pơkuâ Vina T&T Group tối tiah kố:

Nôkố tơdroăng ki pơkâ ki dâi lĕm krúa ‘na ôh tá xúa hên pơkeăng tung mâu kế kâ ƀă hên ki ê pơrá hiăng chiâng tơdroăng ki tơmiât tơdjuôm. La ngiâ ah rế xơpá tâ ƀă mâu tơdroăng pơkâ kal môi tiah: tơdroăng pơkâ tro ‘na ngiât, cheăng kâ tơtro, on tơhrik vêh pro ƀă hên ki ê rơtế ƀă hên tơdroăng pơkâ tro ki ê. Vâ tê ngi kong têa ê tê tung mâu kơchô tê mơdró ki kân pin pơklât thế athế pêi pro tro tơdroăng púi vâ tâng vâ tê tung mâu kơchô. Vâ rôh tơ’lêi hlâu châ tê ngi kong têa ê tơniăn mê khu mơdró kâ, khu ki mơjiâng pro pơklât thế ai tŭm mâu tơdroăng vâ veăng tơrŭm tung tíu ki tê mơdró mê”.

Khu tơrŭm ngăn kơchâi plâi Việt Nam ăm ‘nâi, hơnăm 2024 kơxô̆ liăn châ xo ing tê kơchâi plâi ngi kong têa ê châ hên ƀă kơxô̆ liăn châ cho 7,2 rơtal dollar. Kơchô tê mơdró Đông Bắc Á (N huk, Hàn Quốc, Sinuâ) châ hên kơxô̆ liăn châ xo hneăng ki kố. Ƀă tơdroăng púi vâ rế hía rế hên, dâi lĕm, kơchâi plâi athế tơniăn, Việt Nam hiăng mơeăm khât vâ pêi pro châ mâu tơdroăng pơkâ ki pá puât ing mâu khu tơrŭm, rế hía rế pro chiâng ivá tíu ối dêi tơná. Kố xuân cho mâu tơdroăng ki tơ’lêi hlâu vâ pơtối mơdêk rơdêi tơdroăng cheăng tê tơmeăm ngi kong têa ê, mơdêk kơxô̆ liăn cheăng châ xo tung hơnăm 2025.

Tiô pôa Đặng Phúc Nguyên, Ngế xiâm chêh tơm xo rơkong Khu tơrŭm ngăn kơchâi plâi Việt Nam, kơvâ sầu riêng châ hbru ăm lối 700 to mah kơxô̆ kơpong pêt ƀă dâng 300 to mah kơxô̆ tíu ki tâ tung kơthung, kơxô̆ liăn châ xo xuân châ  hên tung kơvâ pêt kơchâi plâi. Ƀă ƀăng tơnêi pêt túa hdrê lâi tê túa hdrê ki mê tung 6 hơnăm vêh ngi kố, tiô tối hdrối hơnăm 2025, plâi sầu riêng kô tâk 25% tâng vâ pơchông ƀă khế kố hơnăm nah.

Ngăn tung kơxô̆ ki pêi châ tơƀrê tung tê kơchâi plâi ngi kong tê ê, chiâng vâ hlo ki lĕm dâi dêi tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, tung mê ai kơchâi plâi dêi Việt Nam châ pơhlêh hên khât. Laga vâ tơdroăng ki tê ngi kong têa ê tơniăn, pro ivá mơnhông, khu ki pêt athế ngăn hngế tâ ‘na tơdroăng ki tơƀrê dêi kơvâ ƀă dêi tơná tâ riân tơdroăng ki lup, liăn tơkâ châ xo ki hdrối tâ. Pôa Đặng Phúc Nguyên tối tiah kố:

"Ôh ti ai klâi kal tâ rak ki lĕm, châi plâi châ tơniăn. Kal má môi kơchâi plâi tâk hên ki lĕm mê pin nếo châ rak vế kơxô̆ liăn châ xo hơnăm kố ƀă tâk tơ’nôm tâng vâ pơchông ƀă hơnăm nah. Ƀă ivá ki môi tiah nôkố, ngin tiô tối hdrối tung hơnăm 2025, iâ hlái tơdroăng ki tê tơmeăm ngi kong têa ê cho kơchâi plâi kô châ dâng 8 rơtal dollar.

Tâng krá ing mâu hneăng ki xơpá rôh ki ai pơreăng Covid-19, ing hơnăm 2023 troh nôkố, tê kơchâi plâi Việt Nam ngi kong têa ê hiăng hlo mơnhông tơƀrê khât. Hơnăm 2023, tê kơchâi plâi ngi kong têa ê rôh apoăng châ kơlo cho 5,6 rơtal dollar Mih tâk lối 57% tâng vâ pơchông ƀă hơnăm 2022 bu tung pơla 1 hơnăm. Tung hơnăm 2024, tê kơchâi plâi ngi kong têa ê pơtối châ tơƀrê tơkâ luâ 6 rơtal dollar Mih ƀă klêi kơ’nâi 12 khế hơnăm 2024, kơxô̆ liăn châ xo lối 7 rơtal dollar Mih.

Pôa Vũ Bá Phú, Ngế pơkuâ Khu pơkâ mơdêk tê mơdró Khu xiâm ngăn tê mơdró ăm ‘nâi: Ƀă tơdroăng tŏng gum Mơnhông thôn pơlê ƀă Khu xiâm tơpui kâ, hên tơmeăm nếo châ pro tơ’lêi hlâu, môi tiah plâi toak, sầu riêng châ tê tung kơchô mơdró Sinuâ; krui ƀŏng châ tê tung kơchô mơdró Hàn Quốc, Nhuk, Mih ƀă Hà Lan.

Rơtế ƀă ivá mơeăm dêi kơ koan pơkuâ ngăn tơnêi têa tung tơdroăng tŏng gum mơdêk rơdêi tê mơdró, mơdêk tíu ối ăm tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, kơchâi plâi mê khu ki pêt mơjiâng xuân athế kơhnâ pơhlêh túa ki rơkê plĕng tung tơdroăng ki pêi pro mâu mơéa pơkâ dêi kơchô tê mơdró tung kơpong Đông Bắc Á, Mih, EU, Trung Đông ƀă hên ki ê tơmiât troh tơdroăng mơnhông tơniăn tơdjuôm dêi kơvâ cheăng. Pôa Vũ Bá Phú ăm ‘nâi:

Tung la ngiâ ah Khu xiâm ngăn tê mơdró kô pơtối mơdêk rơdêi mâu tơdroăng cheăng tŏng gum pơkâ mơdêk tê mơdó ƀă khu tơrŭm ngăn kơchâi plâi. Malối kô rơtế ƀă Khu xiâm ngăn chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê tơrŭm tơkŭm po hên tâ mâu rôh mơđah tơbleăng pêi lơ po mơdĭng kơchâi plâi a kong têa ê. Môi tiah a Bắc Kinh lơ mơnhông a mâu kong têa ê ki ê môi tiah Mih, Pơhlăng, Alơmăng.

Vâ rak vế châ tơdroăng ki tơniăn tung tê tơmeăm ngi kong têa ê, ôh ti ai klâi tâ khu mơdró kâ Việt Nam athế ‘mâi rơnêu vâ pêi pro châ mâu tơdroăng pơkâ thế dêi khu tơrŭm cheăng, ai tơdroăng cheăng pêi tung la ngiâ nhên, troăng ngăn hngế tâ tung kơdroh tơdroăng ôh tá mơhúa. Ing mê mơdêk ‘no liăn cheăng ăm dâi lĕm, um méa kơchâi plâi pôm pro tơ’nôm hên rôh tơ’lêi hlâu vâ po rơdâ kơchô tê mơdró tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng châ dêi Việt Nam châ tê ngi kong têa ê.