Tung hngêi kơmăi dêi Khu pêi cheăng tơrŭm chiâk deăng mơdró kâ tơdâng tơ’mô Ea Tu, ngế pơkuâ cheăng Trần Đình Trọng choâ lăm ngăn dêi tơrêm kơthung kơphế ki tâ kloăng hdrối vâ  pơtroh a kơno tuk tê ăm kong têa Mih. Achê mê, ai péa ngế kŏng nhân dế pêi cheăng ƀĕng ƀeăn klâ xoăng ngăn túa, tâ tung kơxuô kơphế ki hiăng uâ tơpoăng vâ pơcháu ăm mơngế ki chêh inâi vâ rôe pơtroh ing măng internet.  

Pêi pơ’lâng ngăn nhên tơmeăm, jâ H’Ban B’Tô, ối a ƀuôn Akŏ Tam, cheăm Ea Tu, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, ăm ‘nâi, rêm hâi a hngêi kơmăi kô mơhá liăn ăm mơngế pêi 250 rơpâu môi hâi. Tiah hmâ, jâ xuân môi tiah mâu ngế ki ê dêi khu pêi cheăng tơrŭm tơkŭm rak ngăn kơdrum kơphế krâu lĕm. Jâ H’Ban B’Tô phiu ro tối:

“Á pêi cheăng tung Khu pêi cheăng tơrŭm sap 2015. A pêi tiô kih thuât ki khu pêi cheăng tơrŭm hnê. Kơphế rơpŏng hngêi a xuân ôh tá hên la ai yă mê tơdroăng rêh ối tung rơpŏng hngêi tơniăn”.

Tơdroăng rêh ối tơniăn dêi mơngế Rơđế drêng veăng pêi cheăng tơrŭm cho tơdroăng hlo nhên, drêng rơpŏng hngêi ki lâi xuân ai tơdroăng cheăng kâ châ tơƀrê kơnôm ing pêt kơphế tiô pơkâ pêi krúa lĕm. Nâ H’Moan Êban, Ngế pơkuâ cheăng kơxô̆ 2, ăm ‘nâi, kơphế dêi kuăn pơlê pêi lo drêng tê ăm khu pêi cheăng tơrŭm Ea Tu xuân châ tơ’nôm 3-4 rơpâu liăn 1 kĭ tâng vâ pơchông ƀă yă xiâm ngăn kơchơ mơdró pơkâ.

Rêm hơnăm, kuăn pơlê đi đo châ hriâm kih thuât pêt rak ngăn, ing rơbot vâ chôu pâ tơdroăng hnê troh râng kŏng pơchó pêi a chiâk deăng kơphế. Mâu kơxô̆ liăn ‘no pêi cheăng mê cho rôe phon, pơkeăng xôh  kơdê nhâ ƀă pơkeăng rak ăm loăng drêh... xua khu pêi cheăng tơrŭm ăm, ƀă mơngế pêi cheăng châ rak ngăn kơphế tro tiô lĭch pơkâ nhên  séa ngăn vâ  ‘nâi ki lĕm lơ ôh. Nâ H’Moan Êban tối ‘na tơdroăng cheăng pêi rak ngăn kơdrum kơphế pơla kố:

“Kơ’nâi krí plâi mâu ngế tung khu thế rak ngăn, hnêi tơkâng, hnêi hveăng, troh klêi têt nếo toh têa ƀă rơvât phon. Drêng rơnó mêi hiăng troh mê xuân hnêi tơkâng pơtối hnêi ƀă pôe tâh kối tiu. Ai hên loăng ki tât pro xâp hding luâ râ mê kơphế ôh tá kâi xông rơdêi hlối oh tá kơtóu plâi hên pin thế tróu tah ‘nâ. Pin thế xúa pêi tiô kih thuât ing apoăng. Drêng krí tê ăm khu pêi cheăng tơrŭm, kơphế krí ăm plâi gá tum tâi 85 % mê yă kơnâ tâ lối 3000 - 4000 liăn/1kg, la kơphế thế châ lĕm tơƀrê’’.

Kơphế châ lĕm tơƀrê cho tơdroăng pêi châ tơƀrê ăm Khu pêi cheăng tơrŭm ‘na chiâk deăng tơdâng tơ’mô Ea Tu, tíu ki ai lối 90% ngế tung khu cho kuăn ngo. Ngế pơkuâ khu pêi cheăng tơrŭm, pôa Trần Đình Trọng ăm ‘nâi, mơjiâng 10 hơnăm hdrối, ing 49 ngế apoăng, Khu pêi cheăng tơrŭm hiăng rĕng tơ’mot tơ’nôm châ 260 ngế tơrŭm cheăng, pêi kơphế ki dâi lĕm tâi tâng lối 300 ha.

Pakĭng mê, tơdroăng tơrŭm ƀă khu pêi chiâk Đăk Man pro xiâm ki pêi kơphế tê ăm kong têa ê, khu pêi cheăng tơrŭm uâ kơphế tơpoăng tê ăm mâu ki mơdró tung điê̆n tưh, ƀă pêi kơphế krúa. Nếo achê kố, kơphế krúa lĕm dêi Ea Tu hiăng châ tê ăm kong têa Mih, tâng peăng tá tối vâ rôe nếo.

Ôh tá la lâi pơtê mơdêk pêi tơƀrê lĕm kloăng kơphế, nôkố Khu pêi cheăng tơrŭm dế tơbleăng pêi 19 ha kơphế hưh cơ, ai tơdroăng tối nhên ing khu mơdró tơrŭm cheăng. Pôa Trần Đình Trọng tối, khu pêi cheăng tơrŭm vâ po rơdâ tơnêi pêt kơphế hưh cơ tung lâp cheăm Ea Tu:

“Tâng môi pơlê pêi kơphế hưh cơ mê pá la tâng pêi lâp cheăm mê tơ’lêi tâ. Pêi hên tơ’lêi tâ pêi iâ ngế xua pêi hên mê lâp tá kơpong xuân tơniăn. Mê cho khu pêi cheăng tơrŭm púi nguân tiah mê,  xua tâng pêi la hmâ pơ xâu pá puât mê la lâi ah nếo chiâng pêi pro. Môi tiah nếo pơxiâm mơjiâng khu pêi cheăng tơrŭm, á tối ăm kuăn pơlê ki pêt tơvât loăng kơphế, tiu, loăng plâi sầu riêng. Drêng pêt tơvât mê gá tơniăn, xo loăng ki kố kơjo kum a loăng ki tá, chiâng môi hê̆ sinh thái, tơniăn tung cheăng kâ”.

Tối ‘na tơdroăng ki hmâ pêi tơkŭm ƀă kuăn pơlê rơtế pêi tung môi khu pêi cheăng tơrŭm, pôa Trần Đình Trọng tối, thế pơkâ ki pơxúa tơkŭm pú hên rơtế péa pâ ai pơxúa ăm mâu ngế mê nếo krá tơniăn. Kuăn pơlê hâi rơkê tung pêi pêt rak ngăn la tơ’lêi hlâu ƀă kuăn pơlê. Mê tối nhên mâu tơdroăng ki pơxúa drêng pêi pêt tiô pơkâ, mơ-eăm tung mơhnhôk, hnê kuăn pơlê, mâu ngế tung Khu pêi cheăng tơrŭm hiăng ‘nâi rơtế ƀă dêi rơpó pêi lo kloăng kơphế lĕm krúa châ tê ăm lâp plâi tơnêi.

Hâi lơ 11/12/2024, tơmeăm dêi Ea Tu kơphế châ pơ-eăng a rôh Leh pơ-eăng tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi khu pêi cheăng tơrŭm ƀă diâp pri mơhá Mai An Tiêm rôh má môi hơnăm 2024, xua Khu pêi cheăng tơrŭm Việt Nam tơkŭm po. Pri mơhá Mai An Tiêm cho hnoăng mơhá ki tơxâng ƀă kuăn pơlê mơngế Rơđế a Khu pêi cheăng tơrŭm Ea Tu, pơ eăng hnoăng cheăng pêi ‘nâi hriĕn plĕng ki nếo dêi kuăn pơlê a kơpong xiâm pêt hên kơphế Ƀuôn Ma Thuột, troăng hơlâ pơkâ mơnhông krá tơniăn xua môi lâp plâi tơnêi lĕm tâ.