Dé 35 hơnăm, ngoh Đặng Dương Minh Hoàng hiăng châ pro ngế pơkuâ kơdrum deăng Thiên Nông rơdâ lối 50ha a tơring Bù Gia Mập, kong pơlê Bình Phước, tung mê ai 12 ha pêt loăng plâi ƀơr Mã Dưỡng (môi tơmeăm pêt hên dêi kong pơlê Bình Phước), ki u ối cho loăng kơxu ƀă tiu.

Ƀă tơdroăng ki châ xo tâng riân 100 tâ̆n/hơnăm, yă tê dâng 70.000 troh 90.000 liăn/kĭ, rêm hơnăm kơdrum loăng plâi ƀơr pro pơxúa ăm Hoàng châ xo dêi lối 6 rơtal liăn, klêi hiăng riân tah kơxô̆ liăn ‘no hrê rôe ki kố ki mê. Plâi bơr Mã Dưỡng a kơdrum deăng Thiên Nông ôh tá xê to châ tê ăm tung tơnêi têa tê mê ối tê ăm kong têa Lếo, Kul, Đài Loan, Sinuâ, Nhuk.

Nôkố, Hoàng dế pêi tơdjêp ƀă mâu tíu ê, po rơdâ tíu tê ngi châu Âu. Vâ  tơdroăng cheăng pêi châ tơƀrê môi tiah nôkố ƀă vâ loăng plâi bơr Việt Nam  châ tê hơngế tâ, “Pâ  ki mơjiâng” inâi “Ƀơr pôa Hoàng” hiăng thế tơkâ luâ hên tơdroăng xơpá drêng “lôi dêi kơphế vâ lăm ối a pơlê”.

Hoàng hơ’muăn, hdrối nah rơpŏng hngêi ngoh bú pêt to loăng kơxu ƀă tiu. Ăm hlo bơr Mã Dưỡng cho hdrê loăng ki tơbrê ‘na cheăng kâ ƀă châ ngăn cho plâi ki xiâm dêi Bình Phước mê pâ dêi Hoàng hơ’lêh pêt loăng plâi bơr. Drêng dế po pông tơnêi pâ gá kơdrâ hlâ. Hơnăm 2016, klêi lăm hriâm a kong têa Pơhlăng vêh a pơlê, Hoàng mơ-eăm tí tăng hriăn plĕng ‘na tơdroăng pêt loăng plâi ƀơr Mã Dưỡng, pơtối pê klêi tơdroăng púi vâ dêi pâ.

Tối ‘na tơdroăng pêi cheăng djâ plâi bơr Xuăn châ tê ngi mâu kong têa ê,  kâi pro ăm mơngế pơrah ó chiâng vâ rôe, Hoàng tối ăm ‘nâi, mâu kơdrum loăng plâi bơr dêi rơpŏng hngêi châ xúa kŏng ngê̆ Blockchian vâ tăng xiâm rêi. A mâu tíu tê rôe ƀă điê̆n tưh, mâu ngế ki rôe bú quét to a mah QR kô ‘nâi  mâu tơdroăng ‘na kơdrum deăng, tơdroăng pêi pêt loăng plâi bơr, túa phon ki rơvât, hâi krí plâi ƀă tơdroăng chêh inâi tơhrâ hdrối vâ rôe.

Kố cho hvêa prôk tro troăng hơhlâ  inâi “Bơr pôa Hoàng” ki tê troh a kŏng mơngế rôe, po rơdâ tíu tê ôh tá tơkâ luâ mâu ngế lăm rôe. Ngoh Hoàng  hơ’muăn tối:

“Ăm hlo nhên troăng rơhlâ pêi chiâk deăng krúa, vâ plâi pôi tá tro pơreăng cho troăng rơhlâ pêi dêi mơngế ki rôe xúa, dế châ hên ngế ‘nâi vâ vâ rôe. Laga, tâng pêi chiâk deăng hưh cơ la ôh tá ‘nâi túa pêi pêt rak ngăn ôh tá pêi chiâk deăng kơxô̆, lơ hâi teăm ‘nâi pêi chiâk deăng kơxô̆ mê pin mơhía dêi tâi  rôh ki vâ châ tơdjêp ƀă mâu ngế vâ rôe xúa.

Tơdroăng tơrŭm pêi chiâk deăng kơxô̆ ƀă pêi chiâk deăng hưh cơ kô kum mơngế ki rôe xúa séa ngăn ing hơngế  vâ ’nâi pin pêi ki tiah lâi, hôm krúa lĕm tung tơdroăng pêi pêt rak ngăn dêi loăng plâi, kring vế inâi, mơjiâng inâi’’.

 Drêng pêi chiâk deăng, ngoh Hoàng ôh tá pêi tiô túa ton nah, mê xúa to  kŏng ngê̆ tê, teăng ivá mơngế pêi. Tâi tâng kơdrum deăng châ krâ ‘măn mâu Kơmăi điê̆n tưh hrik xup xo ăm pin ‘nâi mâu tơdroăng ing loăng plâi hyôh kong prâi klêi mê gá tơbleăng a phôn vâ pin ngăn kơxô̆ ing kơmăi hrik,  tơkŭm ƀă kơmăi tôh têa ăm lo kơto ƀă ăm kơmăi choi xêh phon ki hiăng krâ ‘măn a tơrêm xiâm loăng plâi bơr.

Ing tơdroăng xúa Internet tơdjêp ƀă mâu tơmeăm (ioT), tâi tâng mâu tơdroăng chêh xo mơhno ăm ‘nâi ki hngiâm kơchoh dêi tơnêi, têa, thế toh têa hên iâ to kéa lâi ƀă tung pơla loăng xông kân xuân châ ‘nâi ing kơmăi điê̆n tưh ki hrik xup xo mê klêi mê gá pơtroh a phôn râng kŏng vâ mâu thuật toán pro mơnhên ăm ‘nâi klêi mê tối tơbleăng, hnê tối ăm mơngế ki xúa pơkâ rak ngăn, krí xo plâi mê tiah lâi ăm tơtro. Mơngế ki pêt kơ‘nâi kơdĭng châ 80% têa tôh, 40% phon pơkeăng.

Túa kơxô̆ hoă tung pêi chiâk deăng dêi Hoàng châ hlo tơƀrê ƀă châ hên ngế vâ ‘nâi plĕng. Nôkố hiăng ai hên ngế kuăn pơlê a Bình Phước rơtế veăng po rơdâ tơnêi têt loăng plâi ƀơr Mã Dưỡng tâk 200 ha. Ngoh Hoàng tối, tung pêi chiâk “vâ châ tê hơngế tâ thế rơtế ƀă dêi rơpó’’ mê ngoh đi đo púi vâ hnê tối ăm mâu ki ê ‘nâi hlê túa pêi cheăng kâ.

Tuăn tơmiât mê dêi ngoh Hoàng hiăng châ ngế kơdrâi ki cheăng mơdró kâ rơkê Nguyễn Thị Thành Thực vâ môi tuăn ƀă hlối tối vâ mơjâng khu pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng kơxô̆, tơkŭm 12 ngế rơtế vâ môi tuăn, ing mê, Khu pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng kơxô̆ Bình Phước hiăng pơxiâm ai a khế 6/2022.

Kố cho môi tung mâu tíu pêi cheăng ki apoăng dêi Bình Phước pêi pro tơdroăng cheăng pơ’lêh kơxô̆ tung pêi chiâk. Hoàng châ rah xo pro Ngế xiâm pơkuâ.

Ƀă hnoăng cheăng cho Ngế xiâm pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm, ngoh Hoàng hiăng hnê tối ƀă pơcháu kơmăi kơmok ăm chât khu mơdró. Ing mê, pro chiâng ai mâu hyôh, têa ƀă tơnêi nhâ loăng ki dâi lĕm ƀă túa rak ngăn ki lĕm tro, kum ăm kuăn pơlê rơtế châ xo tơ’mot liăn hên vâ mơnhông mơdêk tơdroăng rêh ối, malối kô châ djâ tơmeăm pê lo dêi Việt Nam châ tê hơngế tâ troh kong têa ê.  

Ngoh Nguyễn Minh Hiếu, ngế ki xúa pơkuâ Gia Bảo Ecofarm ối a pơlê kong krâm Phước Long, Ngế phŏ pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng kơxô̆ Bình Phước ai tối tiah kố:

“Ngoh Hoàng gá rơkê hlê hên ‘na kŏng ngĕ thông tin. Hoàng rơkê ƀeăn ƀă mâu tơdroăng cheăng hơ’lêh nếo mê ga hiăng hnê mâu nhŏng o, xuân môi tiah tơdjêp ăm ‘nâi mâu tơdroăng nếo ai vâ pro ăm tơdroăng pơ’lêh kơxô̆ rơdêi tâ, tơtro tâ”.

Nôkố, mâu ngế tung Khu pêi cheăng tơrŭm xuân châ hnê mơhno xúa app AutoAgri,  tơmeăm pêi lo ing chiâk thế châ ‘măn rak krâu tiô pơkâ tơdjuôm. Ki lĕm dêi tơmeăm pêi lo ôh tá xê to phá hên tâ mê tơdroăng tê a kơchơ tung tơnêi têa ƀă a kong têa ê gá kô tơ’lêi tâ. Hnoăng cheăng dêi Ngế pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm pêi chiâk deăng kơxô̆ Bình Phước, ngoh Hoàng veăng  há tung mâu rôh, rôh  hôp tơpui tơno tơdjêp tơbleăng tê mơdró tơmeăm ƀă mâu khu mơdró tung tơnêi têa ƀă kong têa ê, veăng tơbleăng um méa  tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng Bình Phước ƀă tăng tíu xiâm vâ kum mâu kuăn pơlê ki pêi chiâk, khu mơdró tăng tíu tơbleăng tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi pơlê.

Nếo achê kố, Hoàng hiăng tơdjêp ƀă mâu ngế tung khu pêi cheăng tơrŭm ki ai mah kơpong pêt loăng plâi sầu riêng tê ăm kong têa Sinuâ. Pakĭng 12 ngế tung khu pêi cheăng tơrŭm, ngoh Hoàng ối tơbleăng tê app AutoAgri troh 1.500 rơpŏng kuăn pơlê tung kong pơlê Bình Phước. Troh nôkố, hên mâu ngế pro kơdrum deăng hiăng châ hriâm tuá pêi cheăng dêi ngoh Hoàng ƀă rôh apoăng hlo tơƀrê.

Pôa Trần Quốc Duy, Ngế pơkuâ Tíu xiâm Mơhnhôk ‘no liăn cheăng tê mơdró ƀă ôm hyô Bình Phước ăm ‘nâi, kơdrum deăng loăng plâi ƀơr dêi ngoh Hoàng cho môi tung mâu túa pêi chiâk pêt loăng plâi rơkê a Bình Phước. Hoàng hiăng tơdjêp, veăng kum, hnê tối túa pêi cheăng ăm mâu hơnăm ối nếo mâu rơtăm a kong pơlê kô ki pơxiâm vâ pêi cheăng tiô troăng xuá kơmăi kơmok.

Vâ ai  hyôh kong prâi, têa, mâu nhâ loăng plâi rôh pơxiâm pêi cheăng tơtro ƀă ivá, kum mâu hơnăm ối nếo khên hơ’lêh nếo, ‘nâi hriăn plĕng ki nếo, nôkô Tíu xiâm kố dế rơtế ƀă Hoàng pêi hên troăng rơhlâ.

Pôa Duy ăm ‘nâi:

“Troh nôkố, ngin dế rơtế ƀă tơdroăng pêi pro vâ pơ-eăng troh lâp lu mâu tơdroăng hnê tối ‘na hơ-ui pâ troh ăm mâu hơnăm ối nếo, kum mâu kuăn pơlê tung kơpong, veăng ‘no hnoăng ăm hyôh kong prâi, têa tơnêi nhâ loăng hơ’lêh nếo hriăn plĕng ki nếo ƀă mâu tơdroăng pêi pro ki nhên khât. Pơtih, tơdjêp ƀă mâu ngế rơkê hnê tối nếo mâu tơdroăng tơchĕng tơmiât, tơdroăng hnê mơhno, lơ hnê pêi cheăng tiô khoa hok kơmăi kơmok.

Ing mê, pro ti lâi vâ pêi chiâk deăng dêi Bình Phước mơnhông tơƀrê ƀă hlối hlối djâ um méa tơmeăm pêi lo dêi ƀă kuăn pơlê pêi chiâk deăng Việt Nam troh mâu kong têa  tung lâp plâi tơnêi ƀă tung kơpong”.

Ing mâu túa hriăn pêi rơkê, hơ’lêh nếo, túa pêt loăng plâi bơr dêi ngoh Hoàng châ pơxá VietGAP, châ xo hên pri dêi mâu mâu khu xiâm, kơvâ cheăng diâp ăm. Ngoh Hoàng xuân châ kâ Pri Lương Định Của dêi hơnăm 2021 xua Tíu xiâm Đoân Droh rơtăm diâp ăm.

Nôkố, ngoh Hoàng ối cho Ngế pơkuâ ‘na pri Lương Định Của dêi lâp tơnêi têa.  Ƀă hnoăng cheăng ki mê, ngoh Hoàng đi đo rơtế ƀă “mâu ngế ki kơhnâ djâ troăng lĕm Lương Định Của” tơdjêp hlối veăng kum mâu droh rơtăm xơxông nếo a mâu thôn pơlê pơxiâm vâ pêi cheăng tiô troăng xúa kơmăi kơmok 4.0.

Băng tơdroăng hâk vâ, hiâm tuăn khên tơnôu hlối ‘nâi hriăn plĕng ki nếo, ôh ta la lâi pơtê tí tăng hriăn plĕng mâu tơdroăng vâ pêi châ tơƀrê, ngế rơtăm kih sư ki lăm hriâm a kong têa Pơhlăng pro hên ngế chiâng iá ‘na tơdroăng pơkâ hơnăm ki mê nah dêi tơnoá, drêng ngoh rah vêh a pơlê vâ pêi cheăng, veăng ‘no hnoăng djâ tơbleăng tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng  Việt Nam châ tê hơngế tâ ngi kong têa ê.