Tung 2 hơnăm pơla hdrối kố nah, Khu hngêi rak liăn hiăng ai hên túa cheăng, troăng prôk vâ lêi tah lôi ki xahpá ăm khu mơdró kâ tung tơdroăng pro ti lâi chía tơ’lêi iâ tung mung liăn vâ pêi cheăng kâ, xua pơla hdrối kố nah ai tơdjâk hên ó ing pơreăng COVID-19 xông tâ tú, klêi mê, ai tơdjâk troh tơdroăng pêi cheăng kâ, tơdroăng cheăng kal kí dêi lâp plâi tơnêi. Laga, tơdroăng ki kum liăn ƀă châ mung liăn dêi mâu khu mơdró kâ lâp plâi tơnêi tối tơdjuôm ƀă kơpong Tây Nguyên tối krê xuân ối trâm hên xahpá, pơloăng mơnúa, ing mê, khoh pro tơdroăng pêi cheăng kâ ối hrá.

Jâ Trần Thị Lan Anh, Kăn phŏ ngăn ‘na Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó Vĩnh Hiệp tối ăm ‘nâi, môi khu mơdró kâ ki mơ’no tê kơphế a kong pơlê Gia Lai: Xua mê, pá tung tơdroăng vâ mung liăn, ki hên khu mơdró kâ tung kơvâ kố ôh tá bê kơxô̆ liăn vâ rak vế tơniăn ăm tơdroăng tí tăng rôe kế tơmeăm ƀă mơ’no liăn tro tiô tơdroăng. Tơdroăng kố khoh chiâng tro pơkâm, hjip yă, xua troh rơnó krí kơphế tơkŭm a rơnó la bú tê rôe tung pơla iâ hâi.

“Hnoăng cheăng dêi kơvâ kơphế kal athế tơkŭm tro rơnó, tơdroăng ki vâ mung liăn cho kal kân khât vâ ai troăng hơlâ ăm mung kal athế ai troăng pơkâ ki po rơdâ iâ tiô kơ tơdroăng cheăng dêi khu mơdró, pơtih môi tiah tơdroăng ăm mung liăn ngân mê pin athế tơkŭm kĭ tơkêa pá kong lơ cho kế tơmeăm, la dế nôkố ƀă troăng pơkâ ăm mung ƀă tơmeăm ki kok, môi tiah tơnêi tíu, chiâk deăng mê ga ôh tá tơtro ƀă túa pêi chiâk pêi deăng tê mơdró kâ dêi khu mơdró kâ ki mơ’no tê kế tơmeăm”.

Jâ Huỳnh Thị Thùy Trâm, Kăn pơkuâ Kŏng ti JFT Việt Nam a kong pơlê Lâm Đồng tối, ki pá má môi ‘na mung liăn dêi khu mơdró kâ kum ‘na chiâk deăng - tơdroăng pêi chiâk deăng ai tơdjâk troh tơdroăng pơkâ ‘na kế tơmeăm ki kok ahdrối, drêng tơnêi pêi chiâk deăng ƀă pêt loăng a tơnêi chiâk deăng ga pá vâ châ tơtro. Tâng châ ăm phep, peăng hngêi rak liăn xuân athế tơmiât troh kơlo ki ăm mung bú iâ. Jâ Trâm pâ thế mâu hngêi rak liăn ƀă Chin phuh ai troăng hơlâ ăm ‘na tơdroăng kố:

“Pói tơngah peăng hngêi rak liăn Tơnêi têa rơtế ƀă troăng pơkâ dêi Chin phuh rĕng ai troăng hơlâ vâ tah lôi mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh kế tomeăm, tơnêi chiâk deăng. Ai môi tơdroăng nếo, mê cho ƀaoh hiêm ‘na kế tơmeăm drêng ai tơdroăng klâi ‘na kong mêi têa kân lân lu mê ƀaoh hiêm xuân ai tŏng kum ing peăng hngêi rak liăn kô teăm troh a khu mơdró kâ, mê kô kum ăm tơdroăng cheăng ki mơ’no tê tơmeăm, ôh tá tro tot pơtê”.

Pakĭng mê, mâu hngêi rak liăn xuân athế pơtối kơdroh liăn mơdrếo ki tơkâ ăm khu mơdró; tí tăng mơnhên ngăn, kơdroh kơxô̆ liăn vâ tŏng kum tơ’lêi hlâu tâ ăm khu mơdró kâ, kuăn pơlê; hbrâ mơjiâng pêi pro mâu tơdroăng, mâu tơmeăm ki kơnía ƀă liăn tơkêa mơdrếo tơtro; ing mê, kum pro tơ’lêi hlâu túa chêh bro hlá mơ-eá, túa tơrŭm pêi cheăng kâ vâ kum tơ’lêi ăm khu mơdró kâ châ tơ’lêi hlâu tung mung liăn ngân.

Klêi kơ’nâi châ tơmâng mâu tơdroăng pâ thế dêi mâu khu mơdró kâ ƀă tơdroăng tơpui leăng mơnhên dêi mâu hngêi rak liăn, pôa Đào Minh Tú, Kăn phŏ ngăn ‘na mơjiâng liăn dêi tơnêi têa Việt Nam vêh mơnhên: Kơvâ Hngêi rak liăn hbrâ pơkâ pêi pro mâu tơdroăng vâ tah lôi ki xahpá, ing mê, khŏm châ pêi tơtro tơdroăng ăm mung liăn vâ mơnhông pêi cheăng kâ a mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên. Môi tung mâu troăng hơlâ a la ngiâ ah, mê cho hnê mơhno tối mâu tíu ăm mung liăn po troăng hơlâ kum ăm ‘na kơvâ pêi chiâk pêi deăng, pêi cheăng kâ, kơvâ ki kơjo kum, mâu kế tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng dêi kơpong, mê cho kơphế, kơxu, tiu, loăng plâi kâ ƀă hên mâu tơmeăm ki ê, ing mê ah, mơjiâng chiâng tơdroăng ki tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê ƀă khu mơdró kâ châ mung liăn, kơdroh tah lôi tơdroăng ki mung liăn pá kong, mơdrếo tơkâ hên.

Pôa Đào Minh Tú, Kăn phŏ mơjiâng liăn nghân Hngêi rak liăn tơnêi têa Việt Nam tối ăm ‘nâi, klêi kơ’nâi roh hôp, Hngêi rak liăn Tơnêi têa Việt Nam kô pơkâ thế mâu hngêi rak liăn thâ rĕng pơkâ pêi pro mâu troăng hơlâ ki tŏng kum ăm khu mơdró kâ châ mung liăn ing mâu tíu ăm mung.

“Ngin kô hnê tối ăm Hngêi rak liăn ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê Việt Nam kô châ djâ troăng ahdrối rơtế ƀă mâu Hngêi rak liăn tê mơdró ki ê kô hriăn  plĕng nhên tiô mâu tơdroăng pơkâ ki adrêng má môi vâ mơ’no mâu troăng hơlâ vâ khoh châ pơtối po rơdâ ƀă veăng kum tơdrêng ăm tơdroăng ki vêh pêt kơphế bă mâu hdrê loăng ki ê. Ki má péa nếo, cho kum ăm tơdroăng ki tăng rôe, uâ mơdiê, mơ’no tê kế tơmeăm châ tơƀrê má môi. Kô hnê tối mâu hngêi rak liăn mơdró kâ athế khên tơnôu tâ, athế tah lôi mâu tơdroăng ki pá dêi Khu mơdró kâ klêi mê, tăng tơdroăng ki vâ rak vế tơniăn ăm tơdroăng châ mung liăn”.

Tiô tơdroăng ki riân ngăn, mâu tíu ki ăm mung liăn a kơpong Tây Nguyên troh a hâi lơ 30 khế 9 hơnăm 2023 châ lối 508 rơpâu rơtal liăn, tâk 6% tâng vâ pơchông ngăn ƀă mơ’nui hơnăm 2022 ƀă châ dâng 4,01% tâi tâng kơxô̆ liăn ki chĕn ‘na pêi cheăng kâ. Tung mê, mâu tíu ki mơnhông ‘na pêi chiâk deăng, thôn pơlê ai lối 297 rơpâu rơtal liăn, tâk châ 3,15% tâng pơchông ngăn ƀă mơ’nui hơnăm 2022, châ lối 58% tung tâi tâng kơxô̆ liăn chĕn dêi tung kơpong.