A kơxo má, bo cheăng Cổng Trời An Toàn dế ối tung dế inôa ki lâm rơmăng rơmuât, khía pêi ing ngo ngối chuât rơdêng. Kơdrâ tâ hyôh xú ki lĕm cho loăng hâng. Mê cho môi hdrê loăng ki pêt tung kong hiăng tro piu hiât lôi, xua athế pêt ton hơnăm mê nếo ai loăng vâ tê, tê ôh tá châ kơnâ yă. Pôa Đinh Ram, hdroâng kuăn ngo Bơhnéa, ối a thôn 1, vêh chôu pâ:
“Ahdrối nah, vâi krâ-nhŏng o akố rêh ối pá ó khât, xua mê, ôh ta ai ngế ki lâi vâ pêt loăng hâng, thăm nếo, ôh tá rơhêng vâ kúa, lêa xo kơtôu loăng hâng, hmôu pơ lôi ăm loăng i krâ, xuân preăng ai mơngế vâ pêt, xua ga, loăng hâng drêng hiăng châ 15 troh 20 hơnăm mê nếo chiâng lêa xo kơtôu, ah xo liăn ulâi vâ chêl ăm hnoăng pêi pêt mơjiâng mê? Ki hên, vâi krâ-nhŏng o akố pêt to pôm loăng hdrê ki ai châ, 2 hơnăm vâi lăm lâk xo dêi môi xoh.”
Dó xêh loăng hâng kố hiăng tro piu hiât lôi tung kong kế, ngo ngối ki kân rơdâ. Laga, ai môi hâi ki mê, loăng hâng hiăng vêh mơnhông nếo kơnôm ing môi ngế thái pơkeăng pro pơkeăng ing nhâ loăng, hơnăm ối nếo, mê cho cô Võ Minh Mơ, kot mâ hơnăm 1991. Cô Mơ hiăng rơtế ƀă dêi kơnốu cho Đinh Lê Tuấn Anh, mơngế Hrế, mơjiâng pro Khu pêi cheăng tơrŭm Pêt pơkeăng ƀă Tê mơdró An Lão a thôn 2, cheăm An Toàn.
“Drêng á prôk lăm rêh ối akố, á ôh tá tơmiât, xua cho tíu ki ôh tá ai hyôh phôn, on tơhrik xuân ôh ta ai, têa xuân ôh ti ai, mê vâi krâ-nhŏng o athế lăm hnêng têa a kơthung ki kân. Ôh ta ai hngêi mơdrah, ôh tá ai tíu ki vâ mơ’no, lăm to tung kong. Á tơmiât drêng hiăng mot tung cheăng kơmăi 4.0, mê vâi krâ-nhŏng o pin rêh kâ ối tiah kố mê ‘nâi la lâi ah kâi châ mơnhông. Á cho kuăn ‘nĕng dêi kong ngo ki kố, tâng ôh tá chiâng pêi cheăng pro kro ing tơnêi kố ti lâi há ga chiâng. Xua mê, on veăng má hiăng tơmiât pơkâ kô lăm troh rêh ối akố, tơkŭm pêt mơjiâng loăng hâng vâ má pêi cheăng tiô dêi hiâm mơno tơná hiăng pói vâ.”
Lôi tơdroăng cheăng ki hiăng tơniăn, ngoh Tuấn Anh rơtế ƀă dêi kơdrâi hiăng vêh mơnhông dêi hnoăng cheăng pêt loăng hâng tiô khôi túa dêi pâ pôa roh nah. Mâu hâi ki apoăng ôh tá iâ tơdroăng ki pá puât, trâm hên tơdroăng ki xahpá, la prế xuân ối kơdo mơ-eăm. Cô Võ Minh Mơ ai tối:
“Drêng má pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng pêi akố nah, ôh tá hâi ‘nâi ‘na tơdroăng tê mơdró, bu tơmiât hlo xiâ ‘nâng kuăn pơlê akố ôh ti vâ pêt loăng hâng. Vâ vêh mơnhông pêt hdrê loăng ki kố, mê á athế vêh mơhriâm ing apoăng. Apoăng nah, má ối a thôn 3, laga, pêt mơjiâng loăng hâng amê ôh tá kâi chiâng, xua kong prâi đi đo mêi, hngiâm tơnêi. Má athế djâ kơtôu loăng hâng mê vâ lăm têng ukố umê vâ tăng tíu ki ai tôu vâ têng khăng, chơ ƀă rơxế xuân kơnâ liăn, mơhrê liăn ngân hên. Klêi mê, má athế tơmiât pro ti lâi vâ kơdroh iâ tơdroăng ki hrê liăn ngân, xua mê, má khoh chiâng lăm troh rêh ối, po rơdâ tơnêi chiâk, tơnêi deăng vâ pêt loăng hâng i tơniăn akố. Má hiăng tí tăng krếo nhŏng o hdroâng Bơhnéa akố vâ gum ăm nhŏng o ai cheăng pêi tơniăn.”
Xuân hiăng ai hơnăm ki ‘nâ pêi cheăng kâ tro lŭp, laga on veăng hơnăm ối nếo mê xuân chân tuăn, pơtối pêi pêt loăng hâng, trâ văng nhâ, rak ngăn dêi loăng hâng. Xua ga, tâng lôi tơdroăng kố, tơkéa vâ tối, chúa lôi loăng hâng ăm ga chiâng xêh. Sap ing hâi ki mơjiâng Khu ngăn ‘na cheăng tơrŭm kố, vâi krâ-nhŏng o hiăng ngăn loăng hâng chiâng hdrê loăng ki kơnía. Jâ Đinh Thị Nữ, ối a thôn 2, hơ’muăn tối tiah kố:
“Hdrối nah, 1kg loăng hâng ai 2 rơpâu, xuân ôh tá hâi ai mơngế vâ rôe. Nốkố, loăng hâng tê hiăng châ yă kơnâ tâ, kuăn pơlê pêt mơjiâng hên tâ. Hdrối nah kơxâk kơtôu loăng hâng kố, kơtôu klêi lêa 1 xiâm loăng kơnâ bu ai 2 rơpâu, la nôkố ga phá hlêk tơ-ê, hdrối nah pin ôh tá ‘nâi pêi, nôkố pin hiăng ‘nâi pêi, lŏng, lêa kơtôu tơ’lêi hlâu, thăm nếo, hlá loăng hâng vâ xuân vâ rôe pro pơkeăng.”
Hdrối nah, hdrê loăng hâng hiăng tro vâi chúa lôi, ôh tá vâ pêt, nôkố, tơrêm kơtâ hlá, tơrêm ‘noăng kơtôu pơrá hiăng chiâng pơkeăng ki kơnâ. Tơdroăng ki hơniâp ro mê hiăng ai, kơtôu loăng hâng hiăng châ mơ’no tê a hên tíu. Tơdroăng ki pơhlêh kố xuân hiăng châ khu râ kăn hnê ngăn mơnhên tối cho ai pơxúa ‘nâng. Pôa Nguyễn Văn Vân, Phŏ Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm An Toàn, tối ăm ngin ‘nâi:
“Dế nốkố chiâk deăng ki pêt loăng hâng dêi An Toàn ai dâng 40ha. Mâu hơnăm hdrối nah, preăng ai mơngế vâ rôe, klêi mê, Khu pêi cheăng tơrŭm An Lão tâk troh akố gum rôe dêi vâi krâ-nhŏng o, ai mâu tơmeăm ki pro ing kơtôu loăng hâng kố hiăng châ mơnhến OCOP, mê cheăm xuân phiu ro há. Tung la ngiâ kố ah, mê má xuân pơtối rơtế ƀă khu pêi cheăng tơrŭm vâ pơtối hnê ăm Khu pêi cheăng tơrŭm rôe, têng, mơdi pro pơkeăng vâ tê mơ’no troh a mâu kong têa ki ê. Tung tơdroăng Pơkâ dêi Hneăng hôp kân cheăm xuân hiăng tơpui tối ‘na tơdroăng po rơdâ tơnêi chiâk ki vâ pêt loăng hâng ai dâng 50 troh 70 ha.”
Ôh ta xê to pêt vâ lêa xo kơtôu loăng hâng ki khăng, mê on veăng nâ Mơ hiăng mơjiâng pro 4 to tơmeăm: kế kâ ki ai tơvât kơtôu loăng hâng, mê cho kơtôu loăng hâng ki xú hŏm, rơmôe hlá loăng hâng An Toàn ƀă on trĭng kơtôu loăng hâng. Mâu tơmeăm ki kố hiăng châ tơbleăng a tíu ki mơđah OCOP ƀă kô châ mơ’no tê troh a mâu kong têa vâi ê. On veăng nâ Mơ tối mâu tơmeăm kố ƀă inâi ki tơviah mê cho “B’Rê”.
“B’Rê cho chư ki tơdjêp pơla Bơhnéa ƀă Hre. Chư B’Rê ga xuân vâ tối hdrông hdrê, nhŏng o Bơhnéa-Hrế cho môi rơpŏng hngêi ki rêh ối a tơnêi tíu kố. Ga cho ai pơxúa kân khât ƀă á, mê á khoh xo inâi ki mê mơjiâng dêi Khu pêi cheăng tơrŭm. Lăm ulâi á xuân tối ƀă vâi krâ-nhŏng o á cho Mơ B’Rê, tung i hiâm mơno pói rơhêng vâ pơtroh dêi tơmeăm khoăng hdrông hdrê pơlê pơla tơná kơneăng chhâk troh hơngế luâ tâ kơ mê nếo.”
B’Rê-ôh ta xê to inâi, mê ối cho rơkong ki tơkêa rak ngăn kong, rak ngăn tơdroăng cheăng, rak vế i hiâm tuăn nhŏng o kong ngo An Toàn. Ô vâi krâ-nhŏng o mơjo pâ, ing i hiâm mơno khŏm mơ-eăm mơnhông pêt loăng hâng dêi on veăng hơnăm ối nếo kố, ing mâu têa kơxô têa kơxâm tung dế kong kế, ngo ngối, mê ki xú hŏm dêi loăng hâng Cổng Trời nốkố hiăng pơtối châ mơdriu, vêh pơtroh tuăn mơno phiu ro ƀă ivá cheăng ki nếo ăm pơlê pơla, cheăm bêng.
Viết bình luận