VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ! Pêi mơjiâng, rak vế krúa kế kâ đi đo châ tơmâng ngăn khât dêi tâi tâng kue#n pơlê. Xua mê, pêi chêk pêi deăng tiêu troăng rơhlâ ki tơnie#n, mơjiâng mâu kế kâ krúa le#m cho troăng rơhlâ pêi pro krá ton [ă ai pơxúa. Tơdroăng ‘’Rơtế prôk [ă mơngế pêi chêk‘’ hâi kố, ngin tối ăm pó vâi krâ nho\ng o ‘nâi ‘na túa pêt kơchâi krúa dêi pôa Đỗ Văn Luận, ối a tôh kơpho# 4, bêng Thắng Lợi, pơlê kong kơdrâm Kon Tum, kong pơlê Kon Tum. Pó vâi krâ nho\ng o kôm tơmâng.

            Lối 10 hnăm pêi kơchâi drêh krúa tơnie#n le#m, poâ Đỗ Văn Luận, ối a tôh kơpho# 4, bêng Thắng Lợi, pơlê kong kơdrâm Kon Tum, kong pơlê Kon Tum đi đo pêi pro tơnie#n 4 túa vâ pêi hnối rak ăm kơchâi drêh ngiêt, kơbâng rơ’mok, krúa le#m. Poâ Đỗ Văn Luận tối ăm ‘nâi: Tối troh tơdroăng pêi kơchâi drêh ngiêt, krúa le#m, hên kue#n pơlê tơmiêt cho tơpá vâ pêi pro, laga hên túa tung pêi kơchâi drêh ngiêt, krúa dâi le#m kue#n pơlê hiăng [a\ dế pêi, laga ôh tá ‘nâi dêi tơná hiăng chiâng pêi ‘na túa mê. Tiah mê, tơnêi vâ pêt kơchâi ngiêt, drêh krúa, dâi le#m thế pơchoh, po, rơblâk rơbliê tơnêi i nhên, ăm tơnêi châ tôu trâ klêi kơ’nâi pơchoh tơnêi, rơvât puâ xăp 60 troh 100 kilố tung môi sao vâ kơdê oâ, hdrong, pơrea\ng tung kơdâm tơnêi. Klêi mê, dâng 10 troh 15 hâi, kôm pro kơ’noăng tíu vâ pêt kơchâi drêh. Laga, [a\ tơnêi ki pêt kơchâi drêh, tơnêi ki ai oâ, hdrong, pơrea\ng hên, ahdrối vâ pêt thế kơdê oâ, hdrong, pơrea\ng tung tơnêi, xúa mâu pơkeăng ok tung tơnêi, mơtiah: Hidrocop 77 WP, Coc 85 WP. Poâ Đỗ Văn Luận tối ăm ‘nâi:Vâ pêi pêt kơchâi krúa le#m tơnie#n, mê pêi tiêu 4 túa: má môi ‘na têa tôh thế krúa le#m, tôh têa klôh, lơ têa ki ôh tá tâ trếu ‘mêi, ai pơrea\ng; má péa, tơnêi athế tơnie#n tu\m trếu PH tung tơnêi; má pái, cho phân thế xúa mâu phân ki hiăng mơ-u\m, ví ôh tá rơvât phân ki tá hâi mơ-u\m, pro pơliê, pơkhăng; má 4, cho pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm, mê pin thế xúa pơkeăng sinh hok.

            Hiăng to lâi hnăm kố, poâ Đỗ Văn Luận bố xúa pơkeăng trếu sinh hok, tơkéa vâ tối cho mâu phân ki pro [ă hlá nhâ, kông hnông vâ kơdê oâ, hdrong, pơreăng a kơchâi drêh. Tiêu poâ Luận tối, phân rơvât ăm kơchâi drêh, thế xúa hrái báu, kơdôu kaphế, kông hnông alâi ki hiăng mơ-u\m pro phân, rơvât phân mê ăm tơnêi chiâng kơpok le#m. Kue#n pơlê kôm xúa phân eâk kơpô, ro, chu, kơdôu kaphế, hnông alâi, hrái báu vâ mơ-u\m pro phân hơ’lâk [a\ EM tâng ôh, pơkeăng Trichoderma pro phân. Tâng ôh tá chiâng pro xêh phân ho\ng mâu hnông alâi, hrái báu, kơdôu kaphế, mê kue#n pơlê kôm xúa phân vi sinh Humix, Komix. Kơxo# phân hưuh kơ kal rơvât kơchâi drêh ki kâ hlá, cho 1 troh 2 ta#n môi rơnó môi sao, [a\ kơchâi drêh ki ai plâi 2 troh 3 ta#n môi rơnó môi sao, thế rơvât ahdrối vâ pêt, drêng kơchâi drêh pơxiâm xông kân. ‘Na phân hoa\ hok, kue#n pơlê thế rơvât tơtro [a\ thế rơvât tơdâng tơ’mô tu\m túa phân đa\m – kali - lân; rơvât tiêu ngăn rêm xiâm kơchâi drêh. Pôi tá rơvât hên phân hoa\ hok, ki má lối cho kơchâi drêh ki kâ hlá, pôi tá rơvât phân đa\m lối hluâ kơchâi drêh kal. Ôh tá rơvât xếu phân đa\m, tâng ôh, xôh a hlá hdrối vâ pui xo kơchâi xăp 7 troh 10 hâi [a\ kơchâi drêh ki kâ hlá, [a\ 10 troh 15 hâi [a\ kơchâi drêh kâ plâi. Poâ Luận tối ăm ‘nâi:‘Na pơkeăng xúa vâ xôh kơdê oâ hdrong, mê thế tơnie#n hâi khế ki ăm ối rơhngế tíu xôh pơkeăng, pin chiâng xúa mâu pơkeăng ki pơkâ hâi khế ăm ối rơhngế tíu xôh pơkeăng iâ hâi, mê kơchâi nếu dâi le#m, tơtro tiêu pơkâ.

            Vâ pêi pro tro tiêu pơkâ tung pêi kơchâi drêh krúa le#m, mơngế pêt kal hbrâ mơdât oâ hdrong, [a\ túa pơkuâ tu\m tơdroăng ‘na oâ hdrong kâ ‘nhiê dó inâi IPM. Kơjo xúa mâu pơkeăng sinh ho\k ai trếu ‘mêi iâ [a\ thế xúa tiêu túa ‘’4 tơtro’’: tro pơkeăng, hơ’lâk pơkeăng vâ xôh tơtro, tro rơnó [a\ tro túa rơvât. Tơdroăng chêh ‘măn tu\m tơdroăng ki mơdâ, pêi pêt, rak ngăn kơchâi drêh tung mơ-éa xun cho tơdroăng ki kal vâ kum mâu ngế pêt kơchâi drêh châ xéa ngăn tơtro rơnó, xun mơtiah hâi khế pơkâ ôh tá pui xo kơchâi drêh, drêng u ối pơkeăng krêa tung kơchâi drêh, vâ kơchâi drêh dâi le#m. Poâ Luận tối ăm ‘nâi tơ’nôm:Vâ tơnie#n xiâm kối kơchâi drêh dâi le#m, pin thế chêh ‘măn tung mơ-éa, vâ la ngiâ tâng ai tối kơchâi drêh pin ôh tá dâi le#m, mê pin vâ mơhno ăm mâu ngế ki roê xúa. Tung mơ-éa ki chêh, pin thế chêh hâi khế pêt, pui xo kơchâi drêh, klêi mê, mâu pơkeăng ki pin xôh ăm kơchâi drêh thế nhên tâi tâng, vâ ‘nâi hâi khế ki ôh tá ăm phêp chiâng pui xo kơchâi drêh, drêng u ối pơkeăng krêa tung kông, hlá kơchâi drêh.

            Pêi kơchâi drêh krúa le#m ôh tá xê mơjiâng to inâi kơchâi dêi pin, pêi lo tơ’nôm lie#n ngân, mê kue#n pơlê ôh tá tơdjâk ki ‘mêi dêi trếu pơkeăng troh ivá, châ chăn drêng roê kâ kơchâi drêh krúa le#m tiah mê.

A Sa Ly tơplôu [ă pơchuât