VOV4.Sêdang - Mâu hơnăm achê pơla kố, teăng ăm tơdroăng ki pêt môi hdrê tung môi [ăng tơnêi, hên rơpo\ng kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng hiăng xúa dêi tơnêi pêt tơvât hên hdrê loăng plâi. Tung tơdroăng ki vâ tơpui hâi kố, ngin kô tơbleăng tối túa ki pêt tơvât plâi [ơr [ă loăng hòe, [ă pêt tơvât loăng plâi kâ tung kơdrum kơphế a cheăm Hòa Phú, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Daklak. Pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng:

          Ngoh Phan Thanh Quang, ối a thôn 4, cheăm Hòa Phú, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Daklak ai 1 ha tơnêi pêi chiâk pêi deăng vâ pêt tơvât plâi [ơr [ă loăng hòe. {ă tơnêi ki kố, ngoh hiăng pêt 80 xiâm loăng plâi [ơr pêt tơvât [ă 100 to xiâm loăng hòe. Hơnăm nah, cho rôh ki apoăng ngoh Quang châ xo dêi kế tơmeăm tơná pêt, tung mê rêm xiâm loăng hòe châ xo lối hr^ng rơpâu liăn, [ơr tâk troh rơtuh liăn. Ngoh Quang tối: Deăng tơnêi dêi ngoh châ 1 ha, tung 5, 6 hơnăm vêh ngi kố, plâi [ơr cho hdrê loăng plâi ki kơtốu hên [ă pro ai pơxúa cheăng kâ ăm kuăn pơlê. Sap ing mê, xuân tí tăng, mâu hdrê tung mâu kơchô tê mơdró ki vâi rơhêng vâ roê djâ a hngêi vâ pêt, hdrê a kố pák^ng ki dâi le#m mê ối ai i nâi, kal hdrê ki re#ng ai plâi hdrối tâ rơnó lơ kơ’nâi rơnó, mê plâi [ơr ki á krí xo mot tung rơnó krí yă tê ôh tá kơnâ môi tiah hdrê plâi [ơr ki ai plâi hdrối tâ rơnó [ă kơ’nâi rơnó.

          Kơtăn ing kơdrum dêi ngoh Phan Thanh Quang ôh tá hơngế, pôa Phạm Minh Tâm, rơtế ối tung thôn rah xo hdrê tiêu pêt tơvât [ă kơphế. Pôa Tâm ăm ‘nâi, péa hdrê ki kố ai hên tơdroăng ki môi tiah dêi rơnó tung kih thuâ#t rak ngăn mê gá ôh tá pro tơdjâk troh hâi pêi cheăng, iâ tro hdrong kâ ‘nhiê. {ă 7 sào tiêu pêt tơvât [ă kơphế dêi rơpo\ng tơná, ôh tá riân hnoăng ki pin rak ngăn [ă kơxo# liăn ‘no cheăng môi tiah roê phon, rêm hơnăm pôa xuân ối châ dâng 120 rơtuh liăn tơkâ sap ing túa ki pêt tơvât kố: Tối tơdjuâm tiêu [ă kơphế á rak ngăn ôh ti xê môi roh, pơla kố gá môi tiah dêi rơpó, tung pơla hdrối nah rêm hdrê pin athế choi môi túa phon ki tơtro, ki kố choi gá hên đăm, athế tiô môi túa pơkâ [ă hâi khế pơkâ dêi hdrê loăng, ôh ti xê hmếo pơ choi hmâng vâ, môi tiah nôkố, tiêu á xôh phon a hlá xua tiêu dế ai reăng vâ reăng gá pôi tá tro tơruih [ă tro răng ho\n kơxaí [ă hbrâ mơdât mâu oâ hdrong kâ ‘nhiê a rơmoê tiêu.

          Pôa Nguyễn Thanh Chung, kăn [o# ngăn ‘na pêi chiâk pêi deăng cheăm Hòa Phú ăm ‘nâi, cheăm Hòa Phú ai vâi chê 900 ha hdrê pêt ton hơnăm, tung mê ai lối 70 ha pêt tơvât [ă loăng plâi kâ, a hơnăm kố, tiô tối hdrối, loăng plâi kâ kô tâk hên xua mâu rơpo\ng kuăn pơlê vâi pêt tơvât loăng plâi kâ vâ mơdêk tơdroăng ki pêi lo tơ’nôm liăn ngân. Tung la ngiâ ah, khu râ pơkuâ ngăn kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng kô tí tăng ‘nâi tơ’nôm ‘na hên hdrê loăng plâi pêt ki nếo, tơtro tâ nếo vâ vâi krâ nho\ng o po rơdâ mâu túa pêt tơvât kố châ tơ-[rê: Ki khât gá ‘na mâu tơdroăng ki pêt tơvât mâu hdrê loăng kố vâ mơdêk kơxo# liăn pêi lo tơ’nôm ăm kuăn pơlê, mê cheăm tơmâng ngăn khât, tung mâu hơnăm pơla hdrối kố nah xuân ai mâu túa ki pêt tơvât loăng plâi kâ tung môi [ăng kơphế, ing mê, xuân tơku\m po rôh hôp tơpui tơno ăm vâi krâ nho\ng vâ po rơdâ túa pơkâ kố. Tung mâu hơnăm la ngiâ ah, ngin kô ‘mot mâu hdrê loăng tơtro ăm vâi krâ nho\ng o, po rơdâ tâ nếo mâu túa pơkâ ki châ tơ-[rê vâ vâi krâ nho\ng o veăng hriâm tâp.

Mâu tơdroăng kal ‘nâi hlê drêng pêt tơvât hên hdrê loăng

          Pêt tơvât hên hdrê loăng tung môi [ăng tơnêi xuân kal thế pro tro mâu tơdroăng ki hnê mê nếo pro pơxúa tung cheăng kâ. Tơdroăng hâi kố, Tie#n sih Phan Việt Hà, [ă hnoăng cheăng tung {ơrô khoa hok kih thua#t ngăn ‘na chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên kô hnê vâi krâ nho\ng o tơtro\ng mâu tơdroăng rah hdrê, kih thua#t pêt, rak ngăn mâu hdrê loăng pêt tơvât tung môi [ăng tơnêi, pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng.

          Êng: Ô Tie#n sih, êh pôa tối ki pơxúa dêi tơdroăng pêt tơvât hên hdrê loăng tung môi [ăng tơnêi?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Pêt tơvât cho túa hnê kih thua#t ki ngin đi đo hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o tung pêi chiâk deăng tối tơchuâm xua pêt tơvât kô ai hên tơdroăng ki pro pơxúa. Pơtih pêt tơvât hdrê loăng tung kơdrum kô hding khía, kum ăm kơdrum loăng hmâ [ă hyôh kong prâi drêng tô têi, rak ki hngiâm kơchoh ăm kơdrum loăng, [ă nhên tâ, tâng pêt loăng tơtro mê kô cho ki xiâm kum châ tơ’mot hên kơxo# liăn tung môi kơdrum loăng, tơkéa vâ tối pêt tung môi [ăng tơnêi la pin châ xo hên kơxo# liăn.

          Êng: Tie#n sih búa tối ngăn mâu tơdroăng ki pêt tơvât hdrê loăng tung môi [ăng tơnêi gá pro pơxúa hên?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Ta troh nôkố, a Tây Nguyên tối tơchuâm, Daklak tối phá xêh ngin hlo mâu túa mơdêk pêt tơvât hdrê loăng plâi tung kơdrum kơphế, klêi mê pin pêt tơ’nôm loăng plâi [ơr, [ă plâi sâu riêng xuân pro pơxúa.

          Nôkố yă tiêu to kơnâ, vâi krâ nho\ng o hmâ pêt tơvât [ă kơdrum kơphế, troh nôkố pin hlo ki pơxúa tơ-[rê tung cheăng kâ.

          Êng:Pin thế rơvât phon môi tiah lâi vâ mâu hdrê loăng kố ôh tá tơbriât hrik xo trếo kơhiâm dêi pó ô tie#n sih?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: {ă hdrê loăng ki pêt tơvât mê pin hlo dêng rơvât phon ăm loăng kố, loăng ki tá xuân châ hrik xo xêh há, pêt tơvât ngin hnê tối pro ti lâi vâ kơdroh ki tơbriât trếo kơhiâm ăm dêi rơpó. Môi tơdroăng pơto pơtih ki ê nếo pôi tá pêt tơvât mâu loăng plâi ki ai pơreăng, [ă pro ti lâi vâ loăng pêt ôh tá tơbriât hrik xo eăng trâ mâ hâi dêi rơpó. {ă phon vâ rơvât, drêng pêt tơvât loăng plâi tung môi kơdrum pin thế tơmiêt i nhên hdrối ‘nôi phon ki rơvât ăm loăng ki xiâm thế rơvât bê phon, mâu loăng ki kân pin rơvât iâ tê. Tâng lơ tơdjâk troh plâi dêi loăng ki xiâm, mê hơnăm kơ’nâi ah pin thế rơvât tơ’nôm. La châ khât, tâng chiâng pin thế rah mâu loăng ki ôh tá tơbriât hrik trếo kơhiâm dêi rơpó vâ pêt, tiah mê kô krá ton ta ah.

          Êng: Pak^ng tơdroăng pơxúa tung cheăng kâ, tơdroăng pêt tơvât mâu hdrê loăng ki ê ối pro pơxúa klâi ki ê nếo ô tie#n sih?

           Tie#n sih Phan Việt Hà: {ă mâu kơdrum ki pêt tơvât hdrê loăng ki ê, môi tiah a hiăng tối, pá k^ng ki pơxúa ‘na cheăng kâ, pin ối châ xo hên tơmeăm ki pêt tung môi [ăng tơnêi, la ki pơxúa dêi mâu hdrê loăng pêt tơvât ối ai tơdroăng pơxúa ki ê nếo môi tiah tât khía gá ai hên tơdroăng ki tơdjâk troh xông rơdêi dế loăng. Pin xuân ‘nâi, tung môi túa pêi pêt [ă ai hên tơdroăng ing sinh hok [ă hên hdrê loăng ki ê mê ai hên tơdroăng ki to\ng kum dêi rơpó ki krá kâk hên tâ tâng vâ pơchông [ă tơdroăng pêt môi hdrê loăng tung môi kơdrum. Pơtih tung kơdrum pêt kơxái tiêu, mê pin tâp trăng drêh lơ pin pêt tơvât ăm gá tơtro mê ki tơniăn ton xo\n tâ hên túa ki pin pêt môi hdrê loăng, tâng vâ tối ai tơdroăng ki pơxúa pin ôh tá châ hlo. Tơkéa vâ tối mâu kơdrum ai hên kuăn kiâ, hdrê loăng pêt tơvât, cho pêi pêt krá ton xo\n tâ mâu kơdrum ki pêt môi hdrê loăng.

          Hôm mơnê kơ pôa!

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng