VOV4.Sêdang - Tiu dế kơ’muăn plâi kal hên trếo kơhiâm vâ kơ’muăn plâi, kâi hbrâ mơdât pơrea\ng xông tâ tú. Tung tơdroăng hâi kố, kih sư hnê pêi chiâk deăng Ngô Hữu Châu, Tíu xiâm mơhnhôk pêi chiâk deăng kong pơlê Dak Lak kô hnê mơhno kuăn pơlê túa rơvât phon ăm tơtro [a\ mâu túa xôh pơkeăng kơdê oâ hdrong tung rơnó kố.

Tiu klêi kơ’nâi kơ’muăn plâi, tiu kal hên trếo kơhiâm, tung mê ai đạm, lân, kali [a\ mâu trếo vi lươ\ng ki ê. Kuăn pơlê kô chiâng rơvât phon 4 xôh. Tung khế 7, kuăn pơlê rơvât phon NPK trếo kơhiâm 16-16-8, xua drêng kố tiu tá hâi kal trếo kali hên; tung khế 8, rơvât roh má péa mê xúa NPK trếo kơhiâm 16-8-16; khế 9, rơvât roh má 3, mê xúa phon NPK ai trếo kơhiâm 16-8-16; rơvât roh má 4, vâ ăm plâi tum tơdâng tơ’mô, pơ’leăng kơtóu hên, mê kuăn pơlê thế xúa NPK 14-7-21, rơvât a khế 10 lơ khế 11, kih sư Ngô Hữu Châu hnê tối: Pơla rơnó rơvât phon a khế 10 [ă khế 11 pơxiâm mot tung rơnó mơdrăng mê pin thế xôh phon ăm gá hê. Tơtro\ng môi tơdroăng pôi tá rơvât phon hoă hok ăm kơxái tiu xua tâng rơvât phon hoă hok ah tơnêi kô re#ng tơ’nhiê, đo# pH dêi tơnêi rế kơdroh pro ăm tơnêi chôu, tiah mê kô ai hên oâ hdrong kâ ‘nhiê.

            Phon hoă hok ki rơvât ăm rêm xiâm tiu tung môi hơnăm bú sap 1 kilô tơdế troh 2 kilô. Pak^ng xúa phon rơvât hoă hok vâ mơdêk ki kơtóu plâi hên thế tơ’nôm êak ro dâng 15 kilô môi xiâm [ă tơdế kilô phon lân vâ kơxá tiu hu\n rêi xông rơdêi. {ă mâu kơpong tơnêi hmốu lơ tơnêi  ki ai hơ’lâk prêi thế pro tâk phon hưh cơ. Tiô túa rơvât phon hưh cơ krá ton xo\n mê pin thế xúa mâu phon hưh cơ vi sinh, pơtih môi tiah nôkố, ai mâu phon hưh cơ vi sinh Azotobacterin [ă hnối thế rơvât tơ’nôm phon ki pro hơpok tơnêi, tơvât đo# pH tung tơnêi.

            ‘Na túa rơvot phon ăm kơxái tiu, vâi krâ nho\ng o thế ví tơdroăng tơdjâk troh rêi dêi kơxái tiu xua tung pơla rơnó mêi kơme#n tơ’lêi mot kâ ‘nhiê. Pơla rơnó rơvât phon [ă xôh pơkeăng ki tro tâ a kơxo má [ă kong xêi ôh tá rơvât phon a 9 chôu kơxo [ă hdrối 3 chô kong xêi. Rơnó mêi, rơvât phon ăm kơxái tiu pôi tá po tơnêi rơvât, pôi tá po tung kloh vâ rơvât, bú choi phon tâ tá xiâm tiu, klêi mê, xo nhâ ‘măn kơpêng xiâm. Tá rơvât phon hưh cơ tá phon vô cơ, pôi tá pro tơ’nhiê hyôh kong prâi tơnêi dêi kơxái tiu xua drêng pin xúa mâu tơdroăng cơ hok, pin po tơnêi kô pro ăm rêi dêi kơxái tiu tro tơlêa, [ă tơdroăng mê kô pro kơme#n tơ’lêi kâ ‘nhiê.

            Môi tơdroăng ki thế tơtro\ng nếo cho phon hưh cơ vi sinh pôi tá rơvât a rơnó mơdrăng [ă rơnó mêi, xua phon vi sinh kal ki hngiâm kơchoh tung tơnêi pro tơ’lêi tiu re\ng xông kân, xông rơdêi.

            ‘Na hbrâ mơdât pơreăng, kơxái tiu hmâ hlo pơreăng u\m rơmon a tơxui plâi tung pơla rơnó mê hngêi, Khế 7-khế 8 lơ khế 11 [ă khế 12  drêng ai mâu rôh kong mêi rơdâm, khía mơhot kân vâi krâ nho\ng o thế ngăn a tơxui plâi, tâng a ko tơxui plâi hlo prâp, mơni kơxái tiu hiăng tro pơreăng u\m rơmon. Kih sư Ngô Hữu Châu ăm ‘nâi: Drêng lăm ngăn kơdrum tiu hlo tơxui plâi tơruih, pôi tá préa tơmiât tiah kố, cho xúa ing phon rơvât mê thế tơmiât troh ki apoăng dêi pơreăng rơmo\n tơvó. Pơreăng kố ôh tá pá vâ hlo. Drêng kố pin xuân chiâng xo pơkeăng xôh ăm kơxái tiu, xôh a kơpêng tơxui. Kố cho pơkeăng ki hmâ hlo hên ki kuăn pơlê pêi chiâk deăng hmâ xúa xoh cho  Tilt Super 300 EC.

            ‘Na túa xôh vâi krâ nho\ng o thế xôh kơtăn 2-3 hdroh, rêm hdroh kơtăn dêi pó môi măng t^ng vâ ví tơdroăng ki lơ tâ tú,

Mâu túa oâ hdrong kâ ‘nhiê a kơxái tiu:

Kơmú kâ ’nhiê tiu: gá kâ ‘nhiê kơxái tiu ki xiâm vâ mơdêi lơ kơxái tiu ki ai hveăng chuih tit a tơnêi lơ a pá kơdâm tơnêi. Kơmú kâ ‘nhiê kơxái tiu pro ăm kơxái tiu ôh tá kâi xông rơdêi, hlá gá rêa tr^ng, klêi mê răng hlâ.

Ôa rơbông ôh tá xê khât mâu túa ôa prâp: hrik xo chhá pro ăm kơxái tiu ôh tá păng xông kân, tâng hên, kô kâ ‘nhiê tá hlá pro hlá rêa tr^ng, rơmôe tiu chơkru\n, reăng tro tơruih. Ôa rơbông ối kâ ‘nhiê rêi [ă xiâm tiu, pro tơ’lêi hlâu ăm kơtâ ôa [ă mâu kơme#n mot kâ ‘nhiê pro kơxái tiu re\ng hlâ tâ. Pak^ng mâu ôa rơbông [ă mâu ôa prâp ối cho xiâm dêi virus pro kâ ‘nhiê tiu.

‘Na túa hbrâ mơdât:

Vâi krâ nho\ng o thế pro ti lâi vâ têa châ hiu le\m tung rơnó mêi hngê, ví pôi tá ăm têa châ toăng a xiâm tiu.

Pôe tah mâu tơkâng ki tro ôa hdrong kâ ‘nhiê hvât hơngế ing kơdrum tiu vâ prâu tah. {ă mâu kơxái tiu ki tro kâ ‘nhiê hên thế hrêi tah, hiăng khăng ah prâu tah lôi.

Rơvât phon tu\m [ă tơdâng tơ’mô [ă phon N.P.K, Ca, Mg. Rơvât hên hưh cơ ki hiăng mơ-u\m. Xo mâu pơkeăng ki xêt vâ xôh kơdê pơreăng.

Tôh lơ choi a xiâm vâ mơdât kơtâ ôa [ă vâ kơdê mâu túa hdrong ki ối tung tơnêi môi tiah: ôa rơbông kâ ‘nhiê xiâm, kơmú [ă hía hé vâ mâu túa pơkeăng môi tiah Dianphos 10H, pyrinex 20EC [ă hía hé. Xôh a tơkâng hlá vâ kơdê mâu ôa rơbông, ôa hdrong, ôa prâp [ă mâu túa ôa hdrong ki kâ hlá mâu túa pơkeăng: Secsaigon, Pyrinex, Vovinam [ă hía hé. {ă mâu ôa rơbông hmâ xôh 2 troh 3 hdrôh nếo kâi kơdê hlâ ôa, hmui.

Vâ hbrâ mơdât pơreăng kâ ‘nhiê kơxái tiu thế xúa mâu pơkeăng xiâm pro ing hlái môi tiah: Boocdo, Fungura xôh tiô rơnó mêi hngêi xêo kơtăn sap 15 troh 20 hâi môi hdrôh lơ hơ’lâk têa tôh a xiâm tiu dâng 3 hdrôh môi hơnăm apoăng rơnó mê, tơdế rơnó mêi lơ mơ’nui rơnó mêi, kơdroh pơreăng re\ng hlâ, hrá hlâ [ă pơreă prăng rơmo\n [ă hía hé.

Pó vâi krâ nho\ng o nếo klêi tâng tơdroăng ‘’Rơtế prôk [ă mơngế pêi chiâk’’ xua kơ koan teăng mâ rơ’jiu Việt Nam kơpong Tây Nguyên rah chêh, veăng ai khu xiâm ngăn ‘na hnê mơhnhôk chêk deăng tơnêi têa, Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng-mơnhông mơdêk thôn pơlê. Tâng pó vâi krâ nho\ng o vâ kơ êng ‘na tơdroăng tơdjâk kih thuâ#t pêi pêt rak ngăn, păn pơnăn mơnôa pó chêh pơtroh kơthô ăm Khu rah chêh tơdroăng ‘’Rơtế prôk [ă mơngế pêi chiâk’’ Cơ quan thường trú Đài tiếng nói Việt Nam tại Tây Nguyên, số 19A Lê Duẩn, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đak Lak. Khu rah chêh mâu tơdroăng kô tiâ mơnhên mâu tơdroăng ki vâi krâ nho\ng o kơ-êng. Mơnê pó hiăng klêi tơmâng 

Gương prếi A Sa Ly chêh [ă tơbleăng