VOV4.Sêdang - Tăng troăng hơlâ hbrâ ví kong tô mơdrăng ăm mâu hdrê loăng pêt ton hơnăm môi tiah kơphế, tiêu tung pơla hdrối kố nah, mâu khu mơdró kâ, khu ki hriăn ngăn [ă kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng hiăng xúa kơmăi tôh têa kơd^ng. Kơmăi ki nếo kố tối rơdêi châ tơ-[rê tơdrêng hlối tung mâu khế ki khăng khoăng dêi rôh kong tô mơdrăng. La kuăn pơlê Tây Nguyên xuân tá hâi khên vâ xúa, xua yă tê kơnâ [ă tung hiâm tá hâi khên hơ’lêh. Minh Châu, ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jiu Việt Nam a Tây Nguyên ai chêh tối:

      Dế tung mâu hâi ki kong tô mơdrăng khăng khoăng ó [ă hiăng lối tơdế hơnăm kố tá hâi chói ai mê la lối 6 sao [ăng tơnêi ki pêt tiêu tung kơdrum dêi ngoh Nguyễn Lê Trung, a thôn 7, cheăm Ea Bhôk, tơring }ư\ Kuin xuân ối drêh ngiât le#m. Ngoh Trung ăm ‘nâi, mê cho kơnôm ing tơdroăng ki xúa kơmăi tôh têa kơd^ng lo têa iâ, troăng klo\ng têa tâp tung tơnêi. Pơxúa má môi dêi kơmăi tôh têa kố cho rế châ kơd^ng têa, rế châ rak vế tơdroăng ki hngiâm kơchoh [ă hnối tơtro tá tơdroăng ki rơvât phon mê ôh tá ‘no hên ivá cheăng, hâi khế pêi môi tiah hdrối nah: Tôh a ‘ngêi cho tôh a tơnêi, tôh ăm gá lo iâ mê gá rak ki hngiâm kơchoh châ hên tâ. Ki dâi le#m, ngin bu nếo xúa ngăn hơnăm kố mê hlo tơkâng, hlá xông kân rơdêi le#m, [ă mâu plâi ki ngin nếo krí xo pơla hdrối kố nah hlo kân le#m tâ, piê tâ há.

Ki pơxúa gá môi tiah mê, la ngoh Trung xuân bu xúa túa ki tôh têa kơd^ng kố a 6 sao [ăng tơnêi tung tâi tâng 2 ha tiêu dêi rơpo\ng xua xâu lơ ‘no liăn hên. {ă kơxo# liăn ‘no ki apoăng gá chía hên tâ, sap 50 troh 80 rơtuh liăn tung môi ha, cho kơxo# liăn ki ôh tá tơ’lêi hlâu klâi [ă mâu kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng vâ ‘no roê, tung pơla mê tâng pơchông pơla mâu kơmăi ki tôh têa kơd^ng ki rơpâ tâ, môi tiah tôh [ă [ek 4 yă bu dâng 2 rơtuh liăn môi sào tung pơla tôh [ă kơmăi ki lo têa iâ ai 6 troh 8 rơtuh liăn tung môi sào. Pák^ng mê, hên kuăn pơlê xuân mơhno tối ôh tá vâ ‘na tơdroăng ki rak vế troăng kơmăi tôh ki kố. Xua mê, tung lâp tơring }ư\ Kuin, tíu ki ai dâng 3 rơpâu 500 ha tiêu bu nếo ai môi rơpo\ng ngoh Trung tê xúa kơmăi ki tôh têa kơd^ng kố.

      Rơtế [ă tuăn tơmiât tơdjuôm ôh tá rơhêng vâ xúa ma luâ gá xuân tơ-[rê khât ‘na troăng ki tôh têa kơd^ng kố ăm kơphế sap 2 hơnăm kố, pôa Nguyễn Bá Hán, ối a cheăm Ea Bhôk, tơring }ư\ Kuin, ăm ‘nâi: Krâ ‘măn kơmăi kố ki apoăng ôh tá khên khât, xâu gá ôh tá lo reăng, la troh nôkố hiăng lối 2 hơnăm, á hlo pêi châ tiô tơdroăng ki rơhêng vâ khât. {ă mâu rơpo\ng hngêi ki ôh tá ai ngế pêi cheăng, tâng xúa kơmăi kố gá kô tơ-[rê khât, môi hơnăm kơd^ng châ sap 15 troh 17 rơtuh liăn ‘no tôh ăm 1 ha kơphế. Tiô á, tơnêi têa athế ai troăng hơlâ to\ng kum vâ hên kuăn pơlê môi tiah ngin kố kô châ krâ ‘măn kơmăi ki kố hên tâ nếo.

      Tie#n sih Lê Ngọc Báu, Kăn xiâm pơkuâ Vie#n khoa hok kih thua#t pêt kong Tây Nguyên hriăn tối, vâ hơ’lêh tơ-[rê [ă tối tơbleăng tung tơdroăng ki ai khât sap ing dâng 5 hơnăm kố. Yă roê krâ ‘măn ăm 1 ha dâng 50 rơtuh liăn, kơmăi ki kố gá châ xúa ton dâng 10 hơnăm. Tơ-[rê ‘na kơmăi ki tôh kố gá hlo nhên khât, mê cho kơd^ng châ tơdế kơxo# têa tôh, kơd^ng ‘no liăn ngân, kơd^ng hâi pêi cheăng ăm tơdroăng ki tôh, kơdroh châ 20% phon rơvât [ă tâk 20% ki dâi le#m, bu nếo xúa a mâu túa pơkâ ki ku\n, ki iâ a mâu khu mơdró kâ [ă kuăn pơlê xúa tung môi iâ [ăng deăng dêi rơpo\ng hngêi.

      Tiô Tie#n sih Lê Ngọc Báu tối, tơdroăng ki ‘no liăn roê 1 ha kố tâi sap 50 troh 80 rơtuh liăn ăm troăng kơmăi ki tôh têa kơd^ng kố ôh tá tơ’lêi hlâu klâi châ kuăn pơlê roê xúa. Tơ’nôm a mê, hên vâi krâ nho\ng o ối tô tuăn ‘na tơdroăng ki tôh têa kơd^ng kố kô pro kơdroh ki dâi le#m dêi kơdrum kơphế. Kố cho mâu tơdroăng ki pá pro ăm tơdroăng ki tôh têa kơd^ng xuân dế ối pơtê a túa pơkâ ki ku\n. Pơkâ tơleăng mâu tơdroăng ki tơvâ tơvân kố, mâu tơring, cheăm kal mơdêk tơdroăng ki to\ng kum kơxo# liăn vâ mơdêk mâu túa pơkâ ki xiâm, châ tơ-[rê ‘na cheăng kâ tung lâp luô [ă mâu ngế ki pêt kơphế: Vâ tơbleăng mâu kơmăi ki tôh têa kố mê á tơmiât cho athế mơjiâng hên túa pơkâ ki tôh: Pin tôh ăm kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng ngăn, ăm kuăn pơlê ngăn, drêng mê ah vâi ai tuăn hiâm loi tơngah mơhé mơdât vâi, vâi xuân vâ ‘no liăn roê kơmăi kố vâ tôh. Nôkố ki kal má môi cho tơdroăng ki rơkê ple\ng, xua tâng hơlêh ‘no cheăng vâi xâu tôh tiah mê kô tơdjâk troh tơdroăng ki dâi le#m dêi kơdrum. Ki xiâm dêi kuăn pơlê ki pêi chiâk pêi deăng cho athế hlo ki dâi le#m dêi kơphế mê vâi nếo khên tơnôu ‘no liăn roê xúa.

      Xúa kơmăi ki tôh têa kơd^ng ăm mâu hdrê loăng pêt ôh ti xê to troăng hơlâ hbrâ ví [ă kong tôu mơdrăng, mê ối vâ pêi pro troh tơdroăng ki pêt kơphế krá tơniăn, mơdêk ki dâi le#m ăm mâu hdrê loăng pêt ki xiâm dêi Tây Nguyên.

      Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ!

      Kong tô mơdrăng khăng khoăng dế pro mâu loăng plâi ton hơnăm môi tiah kơphế, kơxái tiêu a mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên. Tiô tối hdrối, deăng pêt hiăng tro khăng khoăng, ôh tá ai têa tôh bê troh 167 rơpâu ha, tung mê ai 152 rơpâu 760 ha kơphế tro tơdjâk troh. Xua mê, tơdroăng po rơdâ mâu túa tôh kơd^ng cho tơdroăng púi vâ dêi kuăn pơlê, khu mơdró xuân môi tiah mâu  kong pơlê. Ngế chêh hlá tơbeăng ai tơpui tơno [ă pôa Lê Quốc Doanh, kăn pho\ ngăn ‘na chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê tối ‘na tơdroăng mê:

      Êng: Klêi séa ngăn ăm hlo, mâu túa tôh têa kơd^ng ăm loăng plâi  a Tây nguyên, pôa tối ngăn ‘na ki pơxúa dêi mâu túa pêi pro mê cho tơdroăng ki kal po rơdâ tung pơla kong tô mơdrăng môi tiah nôkố ga ti lâi?

      Pôa Lê Quốc Doanh: Túa tôh têa kơd^ng ăm mâu loăng plâi ton hâi môi tiah tiêu, kơphế cho rôh pêi pro apoăng. La ki hâk ro tâ kuăn pơlê hiăng ‘nâi xúa pêi châ tơ-[rê, [ă hiăng mơnhên tơdroăng ki krá ton [ă ai pơxúa dêi tơdroăng tôh kơd^ng. Malối [ă kơpong Tây Nguyên đi đo tro kong tô mơdrăng a rơnó mơdrăng. Vâ túa pêi cheăng kố châ po rơdâ ki hdrối tâ thế pêi mâu tơdroăng cheăng, ahdrối Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng kô pơcháá ăm mâu tíu tí tăng hriăn ple\ng ai pơkâ nhên ăm tơrêm hdrê loăng [ă tí tăng ‘nâi ple\ng ăm kơmăi kơmok tôh têa ăm tơrêm loăng plâi xua rêm xiâm loăng kal vâ phá tơ-ê dêi rơpó.

Má péa nếo, po rơdâ túa hnê tối, hnê hriâm vâ hlo ki tơ-[rê ‘na cheăng kâ, hyôh kong prâi, ki hdrối [ă ton ta ah. khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng pơcháu ăm khu mơdró, mâu tíu mơjiâng pro hnê pêi chiâk deăng a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo, mơjiâng túa pêi cheăng tơtro [ă tơdroăng cheăng kâ pơrá phá dêi rơpó.

      Êng: Nôkố hên deăng pêt loăng plâi kô răng hlâ xua kong tô ó. Kuăn pơlê dế púi ai troăng hơhlâ vâ râk ăm dêi loăng rêh luâ rơnó mơdrăng hâi teăm tối troh ‘na plâi châ lơ ôh. Peăng Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng hiăng ai mâu tơdroăng tí tăng ‘nâi ple\ng klâi vâ to\ng kum kuăn pơlê?

      Pôa Lê Quốc Doanh: A hiăng hnê tối hên ‘na khoa hok kih thuâ#t ki pơrá phá dêi rơpó vâ vâi krâ nho\ng o xúa pêi xêh, la tối khât a Tây Nguyên ai mâu kơpong ki ‘nâ tô mơdrăng ó păng ‘nâng. Hnê tối ăm kuăn pơlê tâng kâi pơtối tôh [ă thế ‘nâi kơd^ng têa. Mơ-eăm pơtối rak vế tôh loăng plâi ăm châ rak ki hngiâm têa. Pak^ng mê, thế xâ hding a xiâm rơvât phon hưh cơ. Kố xuân cho troăng hơlâ kum ki apoăng. Klêi mê nếo, mâu troăng hơlâ ki ton ta ah cho pêi pro [ă loăng plâi ki ton hơnăm cho pro kơdrum loăng ki pêt tơvât [a hdrê loăng ki ê hnối châ xo ‘mot liăn hnối vâ tơdjâk krá ton troh nhâ loăng [ă hyôh kong prâi.

      Êng: Hôm mơnê kô pôa.

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng