Tơring Kon Rẫy, kong pơlê Kon Tum ai vâ chê 57.000 ha kong ki chiâng xêh. Tung mâu hơnăm achê pơla kố mâu kăn tơring hiăng séa ngăn, tối mâu tơnêi kong ai nhâ loăng pơkeăng vâ hdró rak ngăn, vâ rế hên tơ’môm kơxô̆ liăn pêi lo ăm kuăn pơlê. Pôa Nguyễn Văn Thuỷ, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan kuăn pơlê tơring Kon Rẫy, ăm ‘nâi, môi tiah a cheăm Đăk Tờ Re hiăng tơkŭm rak ngăn, tăng pêt loăng mật nhân a tơnêi ki vâ chê 100 ha kong. Ai tơ’nôm ki pơxúa cheăng kâ ing loăng pơkeăng, kuăn pơlê ai tơ’nôm ivá rak ngăn kong krâu khât tâ a tơnêi kong ki châ pơcháu. Kố cho môi tung mâu troăng hơlâ dêi tơring Kon Rẫy vâ kring vế, mơnhông pêt kong krá tơniăn:

“Kơtăn kố 5 hơnăm tâi tâng kong tung kơpong ki chiâng pêt pôm pơkeăng kong Ngọc Linh kŏng ti pơcháu rak ngăn krá ton tâi tâng ăm kuăn pơlê, ăm kuăn pơlê pro ngế ki xiâm khât tung rak ngăn. Kuăn pơlê, mâu pơlê châ xúa ing liăn rak ngăn kong tơkéa vâ tối ing tơdroăng mơhá liăn ăm hnoăng rak ngăn kong. Péa nếo kuăn pơlê châ pêt kong loăng pơkeăng pá kơdâm kong kân cho loăng pơkeăng kong Ngọc Linh’’.

Lối 2 hơnăm hdrối tơdrêng ƀă rak ngăn kong, kuăn pơlê dêi kong pơlê Kon Tum hiăng tăng châ 694 tâ̆n loăng pơkeăng pá kơdâm kong kân, tung mê ki hên cho loăng cu ly ƀă kơxái huyết đằng. Tơdrêng ƀă xiâm loăng pơkeăng kong, troh nôkố kong pơlê Kon Tum hiăng pro rơdâ, pêt lối 10.800 ha loăng pơkeăng, tung mê ai lối 2.400 ha loăng pơkeăng kong Ngọc Linh.

Tơdroăng ki tơviah cho hên hdrê loăng pơkeăng dêi kong pơlê Kon Tum châ pêt ƀă  bú xông kân, dâi lĕm pá kơdâm kong kân, môi tiah loăng pơkeăng kong Ngọc Linh, sâm kơxái, ngũ vị tử... Nâ Y Hlạng, pơlê Pu Tah, cheăm Măng Ri, tơring Tu Mrông, ăm ‘nâi, kơnôm pêt loăng pơkeăng kong Ngọc Linh, sâm kơxái pêt pá kơdâm kong kân, kuăn pơlê châ xo kơxô̆ liăn pê lo ing mơ-eăm mơnhông cheăng kâ hlŭn kơtiê ƀă pro kro mơdrŏng ing kong:

“Tối tơdjuôm a cheăm Măng Ri, krê rơpŏng hngêi xuân ai ngế kuăn pơlê nôkố châ mơnhông cheăng kâ ki má môi ‘na hồng đẳng sâm, mâu tíu ki ‘nâi ai  pơkeăng kong Ngọc Linh. Kuăn pơlê dế tơkŭm vâ rak ngăn kong vâ kuăn pơlê pêt sâm kơxái, pêt pơkeăng kong Ngọc Linh’’.

A hneăng hôp pơkâ kơxô̆ 14, hâi lơ 19/1/2022 ‘na tơdroăng ‘no liăn mơjiâng ƀă pro pơkeăng loăng tung kong pơlê Kon Tum troh hơnăm 2025, troăng hơkâ troh hơnăm 2030, Khu kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng kong pơlê Kon Tum ‘nâi nhên: “Mơnhông kong pơlê Kon Tum chiâng kơpong pêt loăng pơkeăng ki xiâm dêi tơnêi têa ƀă chiâng tíu xiâm pro pơkeăng nhâ loăng ki hên má môi tung lâp tơnêi têa a hơnăm 2025. Mơdêk ki rơdêi inâi tơmeăm pơkeăng kong Ngọc Linh Kon Tum a tung tơnêi têa ƀă lâp plâi tơnêi’’. 

Mâu kơvâ cheăng, mâu kong pơlê mơdêk hnê tối, hnê trâu rơdâ ‘na troăng rơhlâ, luât pơkâ ‘no liăn cheăng, ƀă mơnhông pêt nhâ loăng pơkeăng dêi kong pơlê. Tung mê, Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê tơrŭm ƀă mâu kơvâ cheăng ai tơdjâk troh hbrâ mơjiâng tơdroăng, pơkâ tơniăn pêi tơƀrê mâu pơkâ, tơdroăng cheăng pêi ki châ pơcháu; tăng ‘nâi plĕng ăm Vi ƀan kuăn pơlê dêi kong pơlê tơdroăng pơkâ ‘na pơkeăng tơtro ƀă tơdroăng ki ai khât dêi tơrêm cheăm tơring. Hlối hnê mơhno mâu tíu pêi cheăng tơbleăng mâu troăng hơlâ po rơdâ, mơnhông kơpong pêt loăng pơkeăng; kơhnâ tăng ngăn, ‘nâi plĕng ƀă pơkâ thế teăm tơdrêng mâu troăng rơhlâ tơkâ luâ xơpá, tơvâ tơvân tung tơdroăng ‘no liăn pêt, mơnhông tơƀrê ƀă pro mâu pơkeăng ing nhâ loăng tung kong pơlê.

Cho kơpong ki xiâm pêt loăng pơkeăng dêi kong pơlê, pôa Võ Trung Mạnh, Kăn hnê ngăn Vi ƀan kuăn pơlê Tu Mrông, ăm ‘nâi, ki tơƀrê ăm hlo ing hdró rak ngăn, pêt loăng pơkeăng pá kơdâm kong kân hiăng pro kuăn pơlê tung tơring pơ’lêh túa pêi pro ƀă kong:

“Ing tíu kuăn pơlê sap ing nah ko ‘nhiê kong pêi chiâk mê nôkố kuăn pơlê hiăng lăm pêt kong, Hơnăm kố kuăn pơlê hiăng ‘no liăn pêt 194 ha. Mê cho môi tơdroăng ki pơ’lêh tơdroăng hlê plĕng ing ko ‘nhiê kong chiâng mơngế pêt kong ƀă rak ngăn kong. Troăng hơlâ ton ta ah vâ kuăn pơlê hlŭn kơtiê cho rak ngăn, kring gak, po rơdâ, pêt loăng pơkeăng, păn mơnăn pá kơdâm kong kân ƀă tơdroăng ôm hyô’’.

Ai tơnêi kong chiâng xêh kân má môi kơpong Tây Nguyên, ƀă lối 550.000 ha, tơdroăng kong pơlê Kon Tum po rơdâ pêt loăng pơkeăng dế pro pơxúa hên tơdroăng ăm tá kuăn pơlê ƀă mâu kăn, hlối mơnhông cheăng kâ hlối gak ngăn kong. Hơnăm kô nah ki pơxúa tâk tơ’nôm ing tơdroăng pêt loăng pơkeăng pro pơxúa tơ’nôm tơdroăng pêt loăng pơkeăng dêi kong pơlê Kon Tum châ 1.650 rơtal liăn, châ dâng 24% tung tâi tâng ki pơxúa tâk tơ’môn ăm kơvâ ‘na chiâk deăng.