VOV4.Sêdang - Troh rơnó mêi, mâu kơdrum kơphế a kơpong Tây Nguyên kơphế tơruih plâi kơbâng. Tơdroăng kố pro kuăn pơlê tô tuăn, ôh tá châ kloăng kơphế hên. Ngế chêh hlá tơbeăng ai chêh tối ‘na tơdroăng kố:

            Tơdroăng tơruih plâi kơphế kơbâng hlo hên a kơdrum kơphế a kong pơlê Dak Lak, Lâm Đồng, Dak Nông, Gia Lai, pro hên kuăn pơlê tô tuăn rơnó kơ’nâi kơdroh plâi kơphế. Mơhé tá hâi ‘nâi nhên ‘na [a\ng kơphế kơpong Tây Nguyên tơruih plâi, laga tiô mâu ngế ki pêi pêt kơphế, kloăng kơphế tơruih rế hía rế hên tâ tâng pơchông [a\ mâu hơnăm hdrối.

            A kong pơlê Dak Lak, a hên kơdrum kơphế dêi mâu rơpo\ng, mâu plâi ki ối krêa a kơpâu tơkâng kơphế prăng rơmon, cho kơphế vâ tơruih plâi. Hên xiâm loăng, plâi kơphế tơruih tâi, bu u ối tơkâng [a\ hlá tê, plâi tơruih châ troh 10 troh 15%. Poâ Bùi Thanh Lê, ối a pơlê kân Quảng Phú, tơring }ư M’gar, kong pơlê Dak Lak tối: ‘’Rơpo\ng a ai 5 sao kơphế plâi dế kơbâng, laga dâng 20 hâi tơngiâ kố, hlo kloăng kơphế tơruih, rêm hdroh ai kong mêi, mê plâi kơphế tơrui hên. Tâng plâi kơphế pơtối tơruih, mê kô ôh tá ai kơphế vâ krí. A hiăng roê mâu pơkeăng rak vế hdrê kơchâi plâi pôm, xôh a xiâm kơphế laga ôh tá hlo tơ-[rê ki klâi’’.

            A kong pơlê Dak Nông, a mâu kơpong ki pêt kơphế hên má môi, môi tiah: }ư Jut, Dak Song, Dak Mil, Krông Nô [a\ hía hé, kơphế tơruih plâi tâk troh 15 troh 20%, thăm nếo ai tíu tâk troh 30%. Tiô mâu rơpo\ng kuăn pơlê, xiâm kối kơphế chiâng tơruih xua kong prâi ôh tá tơniăn, kong tô ton hâi, klêi mê kong mêi hên, pro u\m a kơpâu plâi mê chiâng tơruih. A tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng, pơla kố nah xuân ai dâng 1 rơpâu hectar kơphế tơruih plâi, tung mê ai hr^ng hectar tro tâ oâ rơbông.

Tiô Tíu xiâm găn ‘na khoa hok kih thua#t chêk deăng pêt kong Tây Nguyên, ai hên tơdroăng ki xiâm khoh pro kơphế tơruih plâi, xua tung pơla kơtóu plâi (hên plâi luâ râ tung tơxui, thế tơruih tah ‘nâ), plêi tơruih xua ôa hdrong kâ ‘nhiê lơ xua ôh tá ai treóe kơhiâm. Klêi séa ngăn a mâu kơdrum kơphế tung kong pơlê Dak Lak, ki xiâm plâi khoh tơruih xua ôh tá ai trếo kơhiâm, rơvât phon ôh tá tơ’mô. Môi tơdroăng ki nếo nếo khoh pro loăng kơphê tơruih plâi xua tung pơla loăng lo reanưg kơ’mu\n plâi trâm kong tô ton plâ sap apoăng hơnăm troh mơ’nui khế 6. Kố cho tơdroăng ki tơ’lêi hlâu vâ ôa hdrong pơtối lo kâ ‘nhiê. Mơhé troh nôkố, kơphế dế ai plâi kong pơtối mêi pro plâi ki kơbâng chiâng prăng rơnom, kal thế tơ’nôm ăm loăng kơphế trếo kơhiâm [ăăm châ hrik ki bâ eăng dêi eăng trâ mâ hâi ăm tơtro [ă loăng, vâ loăng păn mơ’rêh dêi plâi kân piê le\m, hnối hu\n tu\m hveăng tơkâng ki piê le\m vâ kơ’mu\n plâi a hơnăm kơ’nâi ah.

Vâ vâi krâ nho\ng o ple\ng nhên tâ ki xiâm khoh pro plâi kơphế tơruih [ă túa pêi pro va akơdroh ki tơruih, ngế chêh hla tơbeăng ‘na tơdroăng kố hiăng tơpui tơno [ă pôa Đặng Băn Hòa, kăn pơkuâ ngăn tíu mơjiâng pro hdrê loăng tơring krông Pac\ , kong pơlê Dak Lak

Êng: Ing tơdroăng ki ai khât hla ngăn a dêi kơdrum kơphế pôa hôm ‘nâi xiâm ing lâi ki pro tơruih plâi kơphế?

Pôa Đặng Văn Hòa: Ki xiâm tơruih plâi má môi cho xua ing loăng, xua tung pơla kơ’mu\n plâi hên pơla mâu tơxui pro plâi chiâng tơruih. Má pái cho xua phon rơvât ôh tá tơ’mô [ă  rơvât lối iâ vi lượng. Mơni vâi krâ nho\ng o rơvât phon tơmôi túa mê trếo kơhiâm tung tơnêi khoh iâ, kơphế ôh tá kâi xông rơdêi mê khoh tơruih plâi. Ngin tối, ki xiâm xua ôh tá ai hên trếo kơhiâm, xua vâi krâ nho\ng o rơvât phon tơmôi túa hên luâ râ [ă tơdroăng ki tơruih plâi xua ôh tá ai tu\m vi lượng.

Êng:  Vâ tơkâ hluâ tơdroăng plâi tơruih xua ôh tá ai tu\m vi lượng,  mê thế pro ti lâi?

Pôa Đặng Văn Hoà: Vâ kơphế kơdroh iâ ki tơruih thê xôh tơ’nôm phon vi lượng. Ai hên túa phon vi lượng ki pơrá phá, vâi kảa nho\ng o mơ-eăm pơchuât ngăn ki nhên hdrối vâ rơvât, lơ vâ xôh, má péa drêng xôh thế séa ngăn nhên hdrối vâ xôh.  Pơla hdrối kố nah, ngin mơnúa xôh phon hlá Bom Plower hlo ai pơxúa khât. Vâi krâ nho\ng o thế séa ngăn tơtro\ng [ă xôh tro vâ plâi pôi tá tơruih, tơdjâk troh plâi kơphế tung kơdrum.

Êng: {ă kơdrum kơphế ki tro tơruih plâi xua kơmeăm kâ ‘nhiê thế pro ti lâi?

Pôa  Đặng Văn Hoà:: Tơruih plâi xua kơmeăm kâ ‘nhiê pơreăng  pro prăng rơmon  mê thế xúa pơkeăng Carban 50 SC xôh kô ai pơxúa khât. Xôh drêng hiăng hlo pơreăng kâ ‘nhiê drêng pơreăng hiăng kâ ‘nhiê ôh tá tơ-[rê to lâi. Kố cho môi tung mâu pơreăng ki pro tơdjak kân troh kơdrum loăng pro plâi u\m, hlá prăng rơbông, hlâ tơkâng. Drêng ngăn a tơkâng, plâi hlá, hlo prăng rơbông cho ki xiâm hiăng tro pơreăng thán thư. Drêng tro pơreăng kố kâ ‘nhiê thế xua Carban 50SC xôh gá xêt khât.

Êng: Hôm mơnê kô pôa hiăng hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o ‘na túa hbrâ mơdât plâi tơruih a loăng kơphế.

Gương prếi A Sa Ly chêh [ă pơchuât