Lâm hriâm ‘’Tin hok Ƀơrô tê kơtê toăn phân’’ châ pơxiâm po hnê hriâm sap ing khế 3 hơnăm 2024 ƀă hnê a mâu kơmăng hâi tơdrốu, hâi tĭng rêm măng tĭng a Hngêi trung râ má pái phôh thong Chi Lăng, bêng Chi Lăng pơlê kong kơdrâm Pleiku. 30 ngế hriâm a pơlê Ia Lang, bêng Chi Lăng đi đo veăng lâm hriâm. Pôa Puih Chih, 60 hơnăm, ngế ki krâ má môi tung lâm tối:

“Veăng lâm hriâm vâ ti tăng plĕng kŏng ngê̆ ƀă kơmăi tĭnh, vâ hlê plĕng hên tâ ‘na pơlê pơla nôkố. Hlo thái cô tá hiâm mơno, tối ăm troăng pêi, troăng tiê kơmăi, á phiu ro ‘nâng’’.

Ƀă hên kơ koan khu tơrŭm cheăng krê, kŏng ngê̆ thong tin cho tơdroăng ki hmâ, cho ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh ối ƀă tơdroăng cheăng ki ê, laga ƀă kuăn pơlê a pơlê Ia Lang, kố cho tơdroăng ki tơviah. Laga xuân xua mê, lâm hriâm pro hên ngế hâk vâ hriâm. Tá ngế hriâm hơnăm hiăng krâ ƀă mâu vâi hdrêng phô̆m xông kân pơrá hâk. O H’Kriêng, 14 hơnăm, môi ngế hriâm hơnăm ối nếo tối tơdroăng ki hâk vâ:

 “Á o mơnê mâu thái cô xua hiăng tâi hiâm mơno hnê ăm ngin o, xua kố cho roh apoăng châ hriâm tin hok xua mê ối hên tơdroăng tá hâi ‘nâi, drêng veăng hriâm châ mâu thái cô hnê cho hên ing tơdroăng soăn chêh chư Word, mơđah PowerPoint, mâu tơdroăng ki tinh toăn Excel. Á o mơnê kô thái cô xua đi đo hnê inhên, kơnôm mê ngin o châ hriâm tŭm ƀă rĕng mâu tơdroăng tiê tung kơmăi tĭnh. Á pâ pơtroh rơkong mơnê thái cô’’.

Tơdroăng hriâm tá mâu tơdroăng ki xiâm ‘na tin hok văn phong môi tiah chêh chư Word, tinh toăn Excel, mơđah tơbleăng PowerPoint, cai phần mêm ki kal xúa rêm hâi ƀă rơnêu kơmăi tĭnh tơ’nhê. Hngêi trung râ má pái phôh thong Chi Lăng hiăng pơtroh 3 thái cô hnê kơvâ tin hok rơtế 30 toăng kơmăi vi tĭnh vâ pro tơ’lêi hlâu má môi ăm ngế hriâm. Thái yăo Đồng Ánh Dương, thái tâng hnê, tối ăm ‘nâi:

“Lâm hriâm kơdrâm phiu ro. Hngêi trung hiăng hbrâ 30 toăng kơmăi tĭnh ƀă pơtroh 3 ngế thái cô hnê ƀă tŏng kum. Ngin hiăng rah mâu ngế ki hriâm rơkê vâ veăng hneăng tơ’noăng xo chưng chih tin hok ƀơrô lâp plâi tơnêi’’.

Klêi kơ’nâi môi pơla hriâm tâp, lâm hriâm hiăng mơgêi hneăng hriâm apoăng khế 10. Klêi kơ’nâi hriâm, 30 ngế hriâm hiăng chiâng chêh văn bản ƀă xúa mâu tơdroăng ki ai tung internet. Nâ H’Tinh, Kăn pơkuâ hnê ngăn Chi ƀô̆ hlối cho kăn pơkuâ thôn Ia Lang, cho môi tung mâu ngế hriâm ki rơkê dêi lâm, tối hdrối kô pơtối hriâm vâ xo chưng chih tin hok ki kân tâ. Nâ H’Ting tối:

“Pơlê Ia Lang hiăng ai 12 ngế hriâm tơdah châ mơ-éa mơnhên kêi đeăng hriâm, tung mê ai 5 ngế hriâm rơkê hôm. La ngiâ, hngêi trung Chi Lăng kô pro tơ’lêi hlâu vâ ngế hriâm châ hriâm lâm tin hok văn phong mơ-éa mơnhên kân tâ. Á kô pơtối mơhnhôk kuăn pơlê veăng tŭm. Mơnê tơnêi têa ai troăng hơlâ kum pơlê Ia Lang, tíu kuăn pơlê ối trâm hên pá puât, chiâng vâ ‘nâi tơdroăng tung rơxông nếo’’.

Tiô jâ Hồ Thị Ngọc Huyền, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng ŭy bêng Chi Lăng, rơtế ƀă lâp kong pơlê, bêng Chi Lăng dế mơdêk pêi pro tơdroăng pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tơnêi têa. Tơdroăng po mâu lâm kŏng ngê̆ thong tin tê kơtê ai kơnâ kal khât, kum mơdêk hlê plĕng dêi kuăn pơlê. Ing mê, kum mơjiâng khôi túa lĕm, rêh ối pơlê pơla:

“Ngin vâ chôa ‘lâng tŏng kum kuăn pơlê, ki rơhêng vâ tối cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, mơnhông khôi túa xúa kŏng ngê̆. Ing mê, vâi chiâng vâ hbrâ mot tung măng internet, xúa mâu tơdroăng tung măng, khăm pơlât xúa kŏng ngê̆, măng pơlê pơla. Pơkâ xiâm cho xúa kŏng ngê̆ tung rêm tơdroăng cheăng dêi tơdroăng rêh ối pơlê pơla, la ngiâ pơhlêh xúa kŏng ngê̆ tiô troăng pêi cheăng ton xŏn tơnêi têa ‘na mơnhông cheăng kâ xúa kŏng ngê̆ ƀă pơlê pơla dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh’’.