Rơpŏng ngoh Hồ Văn Lách ối a thôn Trung, cheăm Trà Sơn, tơring Trà Bồng cho rơpŏng kơtiê. Hơnăm 2023, ing Tơdroăng cheăng Xiâm tơnêi têa kơdroh kơtiê vâ tơniăn ton la ngiâ, rơpŏng ngoh Hồ Văn Lách châ hbru gum 2 to ro kơdrâi vâ ăm ga ai kuăn. On veăng ngoh châ hnê tối ‘na túa pro kơdroăng, pêt nhâ chĕm ro. Ngoh Lách hiăng khên mung châ 50 rơtuh liăn ing Hngêi rak liăn, mơdrếo laih iâ, tơ’nôm dêi kơxô̆ liăn ki tơveăng gum vâ pro hngêi ối ing Tơdroăng cheăng xiâm tơnêi têa kơdroh kơtiê, ngoh hiăng châ mơjiâng pro hngêi ối krá tơniăn. Ngoh Hồ Văn Lách hơniâp ro drêng on veăng ngoh hiăng ai cheăng pêi tơniăn, mơnhông pêi cheăng kâ vâ hluăn ing kơtiê:

“Ai tơ’nôm ro mê tơdroăng cheăng kâ rĕng tơ’lêi hlâu tâ nếo, vâ tối ngin xuân hiăng châ hriâm. Kơdroăng xuân hiăng châ pro kân rơdâ, ai nhâ pêt vâ chĕm ro i rê. Tung pơla toh chôu mê á hmâ lăm kơ’nê a tơbăng nhâ, tâng ôh tá toh, tung hngêi ai tơdroăng, mê á lăm hvê xo dêi nhâ ki pêt mê vâ chĕm ăm ro tung kơdroăng. Kơnôm tơnêi têa tŏng gum, mơnê Tơnêi têa hiăng tơveăng gum ăm rơpŏng hngêi á”.

Khu kăn pơkuâ tơring Trà Bồng, kong pơlê Quảng Ngãi hiăng tơkuăm po hên xôh lâm ki hnê tơdroăng pêi cheăng kâ ăm rơpŏng kơtiê ƀă mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế, hnê vâi krâ-nhŏng o ‘nâi túa ki pêi pêt, păn kơpôu, ro, mơnăn mơnôa vâ thăm mơdêk ki tơƀrê, châ tơluâ tung pêi chiâk deăng, păn kơpôu ro, mơnăn mơnôa vâ hluăn ing kơtiê. Pôa Đinh Văn Phong, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Trà Sơn, tơring Trà Bồng tối ăm ‘nâi, ki hên rơpŏng kơtiê dêi cheăm kố cho hdroâng kuăn ngo Cor, tơdroăng ki khoh hlê rơkê cheăng tá hâi ‘nhó hên. Kăn ƀô̆ chu troh a cheăm, pơlê vâ ‘nâi nhên tơdroăng rêh ối, cheăng kâ, tơmâng xo rơkong ai tơpui dêi tơrêm rơpŏng hngêi ‘na tơdroăng ki vâ tơveăng gum ăm kuăn pơlê, klêi mê, axoăng mơngế, kế tơmeăm vâ gum ăm vâi krâ-nhŏng o. Pôa Đinh Văn Phong tối ăm ‘nâi tơ’nôm: Khu pơkuâ ngin hiăng thế mâu rơpŏng tơkêa xúa kơxô̆ liăn ki châ gum mê tro tơdroăng, kơdo mơ-eăm pêi cheăng kâ, châ gum pêi pro tro tơdroăng cheăng xiâm ki vâ pơxúa:

“Mâu khu râ kơvâ cheăng hiăng pơkâ pêi pro mâu tơdroăng cheăng kố tiô kơ tơdroăng xo tơmâng rơkong tơpui tối dêi kuăn pơlê, ôh ta xê pin pơklât thế kuăn pơlê pêi pro tiô hiâm tuăn tơná pin pói rơhêng vâ dêi. Pơtih, ngế ki kố ôh ta ai tơnêi, ngế ki ôh ta ai hngêi, ngế ki kố kal ai tơnêi pêi chiâk pêi deăng, kal châ gum ‘na hdrê ro lơ kal ‘na hdrê pêt, hdrê loăng, cheăm athế axoăng mâu tơdroăng ki mê. Athế ‘nâi nhên ‘na tơdroăng ki kố, gum ăm kuăn pơlê mơhnŏng tăng rah xêh túa pêi kâ, kơdo mơ-eăm pêi cheăng kâ vâ hluăn ing kơtiê”.

Hơnăm 2020, kơxô̆ rơpŏng kơtiê dêi tơring Trà Bồng, kong pơlê Quảng Ngãi châ hên má môi ai 42% mê troh a hơăm 2023 bu ối lối 29%. Kơnôm ai tơdroăng veăng gum dêi tơdroăng cheăng xiâm tơnêi têa, mê troh nôkố, tơdroăng pêi chiâk pêi deăng dêi vâi krâ-nhŏng o hiăng pơhlêh nhên khât. Ki rơhêng vâ tối, hdroâng kuăn ngo Cor a tơring Trà Bồng hiăng ôh pa ai tơdroăng ki lăm rêh ối ukố umê, vâi krâ-nhŏng o hiăng châ axoăng tơnêi, pơcháu rak ngăn kong vâ pêi kâ, rak ngăn, tơdroăng rêh kâ ối hiăng ai hên tơdroăng ki pơhlêh nếo.

Hơnăm kố, tơring Trà Bồng khŏm mơ-eăm kơdroh tah lôi 1.500 rơpŏng kơtiê tiô Tơdroăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa ‘na kơdroh tah kơklêa kơtiê xahpá tơniăn ton. Pôa Nguyễn Văn Dũng, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng tơring Trà Bồng tối ăm ‘nâi: Khu kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng dêi tơring hiăng tơkuăm séa mơnhên ngăn ki păn ‘nâng tung hnoăng cheăng kơdroh kơklêa kơtiê xahpá a 16 to cheăm ki ối tung tơring, kal athế hlê plĕng nhên tơdroăng rêh ối dêi tơrêm thôn, pơlê, vâ ai troăng hơlâ ki hnê tơdjâ tơdroăng kơdroh kơtiê:

“Pơla hdrối kố nah, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng xuân hiăng lăm troh a 16 to cheăm, vêh troh a thôn pơlê vâ séa ngăn mâu tơdroăng i tŏng gum ‘na ko hngêi ối, tơdroăng rêh kâ ối, pêi cheăng tiah lâi vâ ga tah lôi tơdroăng ki xahpá, pơkal athế hlê plĕng nhên ƀă xuân hiăng ai troăng prôk ki tơdjâ ahdrối ăm tơrêm cheăm ƀă mâu túa cheăng pêi ki krê dêi tơná xêh. Xuân a môi to cheăm la thôn ki kố tơdroăng rêh ối, cheăng kâ ga xuân ai phá tơ-ê ƀă thôn pơlê ki tá. Tuá ki hnê tơdjâ vâi krâ-nhŏng o, pakĭng hnoăng cheăng tơdjuôm mê xuân athế mơhnhôk tơdroăng tăng rah hdrê loăng, hdrê mơnăn ki tơtrro, hnê kuăn pơlê pro ti lâi athế tơtro ƀă ki ai păng ‘nâng ‘na mơngế, ‘na tơnêi klâng chiâk, ‘na túa rêh kâ ối, ‘na tơrêm rơpŏng hngêi vâ ga tơtro nhên ăm tơrêm ngế, rêm rơpŏng hngêi, ôh ta xê to pơtâng tối tơdjuôm, bô bối dêi rơpó tâi tâng”.