A cheăm Ea Bung, jâ Nguyễn Thị Đinh, kơdrâi pôa Nguyễn Huy Nuôi, mố đô̆i tro rong, ƀriê lo têa mâ drêng châ kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Dak Lak rơtế ƀă khu kăn ki pêi dêi hnoăng cheăng troh pôu, hbru tơmeăm. Jâ Đinh tối, hdrối nah xua tơdroăng rêh ối xơpá, kơnốu jâ châ rak ngăn a kơpong păn roăng ngế ki ai hnoăng. 15 hơnăm vêh ngi kố, rơpŏng djâ pôa vêh rak ngăn a hngêi ƀă đi đo châ tơdroăng tơmâng ngăn dêi rêm râ.

“Sap ing kong pơlê, cheăm rêm hơnăm troh hâi tơbâ, Têt mâu đoan theh pơrá troh hbru, diâp ăm tơmeăm, hlo hơniâp ro khât. Kơnôm Đảng, Tơnêi têa ƀă mâu kơ koan đoàn theh, ƀă tơdroăng rêh ối môi tiah á kố xuân hiăng hôm, hiăng gum á chía niân tâ iâ”.

A cheăm Ea Knốp, pôa Nguyễn Ái Quế – mố đô̆i tro rong hạng 3/4, châ gum 110 rơtuh liăn pro môi toăng hngêi rơdâ 50m2. Pôa cho ngế ki veăng tơplâ a Kuân khu 5, tro rong ó a Quảng Nam hơnăm 1973. Hơnăm 1985, pôa djâ dêi rơpŏng mot a Dak Lak pêi cheăng tung tơdroăng ki ối hên xơpá.

“Hdrối nah pro hngêi pê̆n xuân xơpá, nôkố Tơnêi têa hơ-ui gum pro ăm hngêi ki kố hlo ro khât. Mơnê kăn pơkuâ rêm râ hiăng tơmâng ngăn tŏng gum môi tiah kố á ro khât. Vâi krâ kuăn pơlê tung pơlê troh ‘nân ối tơpui tơno xuân tơniăn tâ”.

 A cheăm Quảng Phú, pôa Ngô Văn Tường dế rơtế ƀă khu ki pro hngêi vâ pro klêi toăng hngêi nếo kơnâ 150 rơtuh liăn, tung mê Tơnêi têa gum 110 rơtuh. Kơdrâi pôa, cho jâ Võ Thị Nghĩa cho ngế ki ai hnoăng ƀă kăch măng, hdrối nah tro vâi rup kroăng a hngêi phâk Ƀuôn Ma Thuột hơnăm 1973 xua pơtroh chiân kế kâ, chiân đơn, tơbleăng tơdroăng kal ăm mố đô̆i.

“Ai toăng hngêi ki kố mê on veăng má hiăng tơniăn khât vâ lăm pêi cheăng tăng tơ’nôm liăn vâ xúa tung tơdroăng rêh ối rêm hâi tung on veăng má”.

Tiô Pơkâ 131 hơnăm 2021 ƀă Pơkâ 21 hơnăm 2024 dêi Chin phuh, kong pơlê Dak Lak hiăng pro klêi tơdroăng gum 539 rơpŏng ngế ki ai hnoăng ‘mêng rơnêu ƀă pro hngêi nếo (142 rơpŏng pro hngêi nếo, 451 rơpŏng ‘mêng rơnêu hngêi ki ton). Rôh kố, Dak Lak hiăng tơkŭm po lăm chôu nhăng, têk on trĭng mơnê a ilâng kiâ mố đô̆i râ kong pơlê, râ cheăm; diâp tơmeăm ăm mâu ngế ki châ tơnêi têa gum; tơkŭm djâ mâu ngế ai hnoăng lăm pôu ngăn, trâm mâ dêi rơpó a Hà Nội.

Pôa Lê Đức Tịnh – Phŏ kăn pơkuâ Khu ngăn kong pơlê, cheăm ƀă hnoăng cheăng dêi mâu kăn ƀô̆ kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, kong pơlê hiăng mơhnhôk tơdroăng pâ mơnê troh mâu ngế ki ai hnoăng troh lâp lu tâ vâ tŏng gum tro tâ ƀă mâu mố đô̆i tro rong, rơpŏng ki ai mố đô̆i hlâ tung rôh tơplâ ƀă ngế ki ai hnoăng:

“Khu ngăn kong pơlê cheăm ƀă hnoăng cheăng dêi mâu kăn ƀô̆ tí tăng ‘nâi plĕng ăm kong pơlê pơtối mơdêk rơdêi tơdroăng “Tâi tâng kuăn pơlê tŏng gum mâu rơpŏng mố đô̆i tro rong, mối ki hiăng hlâ ƀă ngế ki ai hnoăng ƀă kăch măng”, rak tơniăn tŏng gum tŭm mâu tơdroăng ki kal, trâu hngế, tơƀrê; mơhnhôk tơdroăng veăng pêi dêi mâu khu râ kăn, mâu kơvâ cheăng ƀă tâi tâng pơlê pơla tung tơdroăng mơjiâng ƀă mơnhông Khu râng liăn Pâ mơnê mâu ngế ki ai hnoăng. Athế đi đo tơmâng ngăn, ‘nâi nhên hiâm mơno rơhêng vâ dêi ngế ki ai hnoăng ƀă kăch măng, pâ thế ƀă khu râ đảng ƀă kăn pơkuâ rêm râ teăm tŏng gum mâu tơdroăng ki ai tơdjâk troh, rak tơniăn hnoăng pơxúa ăm ngế ki ai hnoăng ƀă kăch măng”.

Hdrối mê, Khu kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Dak Lak hiăng tơkŭm po Tơdroăng lăm vêh a Tíu xối tơbâ ton nah tơnêi têa ối tung cheăm Đồng Xuân, tíu ki mơjiâng Chi ƀô̆ Đảng kŏng san apoăng dêi kong pơlê Phú Yên hdrối nah ƀă Kơpong pro kăch măng H9, ƀuôn Dak Tuôr, cheăm Čư̆ Pui, kong pơlê Dak Lak. Akố, mâu kăn ƀă kuăn pơlê hiăng châ tơmâng mâu tơdroăng ki tơpui tối tâl ƀriê tung hiâm mơno sap ing mâu ngế ki châ hlo châ trâm tơdroăng ton nah, hơ’muăn tối mâu tơdroăng ki ôh tá kâi piu ‘na mâu khế hơnăm tơplâ xơpá a Kơpong pro kăch măng H9, kơpong tơnêi tĭng, tíu ki hdró tơdroăng mơeăm tơdrăng, hlâ rêh dêi khu lêng ƀă kuăn pơlê pin. Jâ Nguyễn Thị Thu Nguyệt, Phŏ ngế pơkuâ Khu kăn, pơkuâ ‘na Khu kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Dak Lak tối nhên:

“Rôh lăm troh a tíu ki pro kăch măng kố hiăng pro ăm mâu kăn Kuô̆k hô̆i, rêm ngế kăn ƀô̆ kông chưk, viên chưk, ngế pêi cheăng ƀă kuăn pơlê ai rôh ki hơ’muăn tối khôi hmâ ƀă hlê plĕng nhên tâ tơdroăng ki pleăng dêi hnoăng dêi pâ pôa pin a tơnêi ki ai hên khôi hmâ kăch măng kố. Ing mê, rêm ngế rế mot trâu hngế tơdroăng ki hlâ rêh kân kĭn, tơbêng tơdroăng pâ nhuô̆m tơnêi têa pơlê cheăm. Kố cho ivá vâ tâi tâng kăn ƀô̆, kuăn pơlê pơtối mơeăm veăng mơjiâng kong pơlê rế hía rế mơnhông”.

Khu kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Dak Lak rơtế ƀă khu ki tŏng gum hiăng diâp 30 toăng rơxế mai, hmân ếo nếo ăm hok tro xơpá, 236 kơxuô tơmeăm ăm mâu rơpŏng ki châ tơnêi têa gum, kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, ngế ki châ kuăn pơlê loi ƀă pơcháu plông kơtu ƀâ long, hngêi tuăn hơ-ui ăm cheăm. Tơdroăng ki tŏng gum ngế ki ai hnoăng a Dak Lak ôh ti xê cho hnoăng cheăng ki tơbâ pêi, mê ối cho tơdroăng ki mơhno túa rêh ối rơkê tro dêi hiâm mơno “Ôu têa pâ kơnhŏng”, veăng gum ‘mâi mơnhông khô̆i tơrŭm tâi tâng kuăn pơlê.