VOV4.Sêdang - Tơdroăng rak ngăn kơphế châ xing xoăng pro hên hneăng, tung mê, pơla tơdế rơnó mê hngê cho roh kơphế vâ pơxiâm kơ’muăn plâi [ă cho hneăng ki kal má môi. Tung pơla kố, plâi kơphế kal troh trếo kơhiâm vâ păn roăng ăm ki dâi le\m drêng troh rơnó krí xo. Laga, kố xuân cho roh ai hên oâ hdrong kâ ‘nhiê a xiâm loăng xua kong mê hên. Ngế chêh hlá tơbeăng ki chêh ‘na tơdroăng kố ai mơnhên tối tơdroăng ki rơkê ple\ng tung rak ngăn kơphế tung pơla rơnó mê hngê dêi vâi krâ nho\ng o a Daklak. Pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng.

          Pôa Phạm Minh Tâm, ối thôn 4, cheăm Hòa Phú, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Daklak cho ngế ki ai hên tơdroăng ki rơkê ple\ng tung rak ngăn kơphế sap ing hên hơnăm kố. Xua pơla kố, kong mê hên mê pôa Tâm pơxiâm po dêi mâu nhâ tung klôh [ă poê dêi mâu tơkâng kơphế ki hiăng krâ, vâ trếo kơhiâm dêi phon rơvât châ tơku\m păn roăng plâi. Kố xuân cho roh ki hngiâm kơchoh tâk hên mê kơdrum kơphế tơ’lêi hlâu tro mâu oâ hdrong xông kâ ‘nhiê, xua mê, pôa lăm ngăn dêi kơdrum đi đo vâ re#ng châ hlo mâu oâ hdrong vâ ai troăng hơlâ hbrâ mơdât, kum kơphế xông kân tơ’mô le#m, ai plâi kơtốu hên tiô túa ki tro má môi. Pôa Phạm Minh Tâm, ăm ‘nâi: Tung pơla kố á nếo choi phon ăm kơphế [ă choi hên roh, kơphế riân tiô 9 khế nếo châ kri xo mê troh rơnó kố cho roh pro ăm kloăng gá pôi tá hbâ mê á choi hên phon Kali. Sap ing apoăng rơnó mê, á choi phon đăm hên tâ phon Kali. Pá k^ng mê á ối tơvât tơ’nôm phon Bo, vi sinh [ă trung lươ\ng. Riân gá 7 sào kơphế á choi lối 1 tă phon. Môi hơnăm á choi pái roh tung rơnó mê hngê, pái hdroh tung rơnó tô. Nhâ tung kơdrum kơphế á pêi [ă ivá tơná [ă xôh pơkeăng mê tơnêi pin po gá cho tơnêi ki hơpok le#m.

          Pôa Nguyễn Văn Tùng, ối a cheăm Ea Kênh, tơring Krông Pa], kong pơlê Daklak ai 1 ha kơphế, rơnó hdrối nah krí dêi châ 3 ta#n kơphế kloăng. Laga, xua ôh tá tơniăn dêi hyôh kong prâi, sap ing apoăng rơnó mê hngê, kơdrum kơphế dêi rơpo\ng pôa hiăng tro oâ hdrong kâ ‘nhiê a plâi kơbâng mê troh nôkố mâu xiâm kơphế ki ai plâi dêi kơdrum pôa hlo ôh tá dâi le#m. Tung pơla plâi dế kơbâng, kơphế hmâ tơruih, a tơxui plâi hlo prâp rơmon mê ah tơruih, pơxiâm mot tung rơnó mê hngê hlâ tro oâ rơbông, kơme\n [ă ki khê khêi, tiô á tơmiât mê cho ki xiâm pro tơdjâk troh ing tơdroăng ki tơruih plâi a xiâm loăng kơphế.

          Pôa Nguyễn Thanh Chung, kăn [o# ngăn ‘na pêi chiâk pêi deăng cheăm Hòa Phú, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Daklak tối tiah kố, tung pơla achê kố, vâi krâ nho\ng o hiăng pêt tơvât hên mâu hdrê loăng ki ê tung môi kơdrum kơphế. Tơdroăng kố hiăng pro ăm tơdroăng ki tơpá tung rak ngăn. Drêng trếo kơhiâm sap ing phon ki choi ăm hên hdrê loăng ôh tá tơtro [ă kơphế tung pơla mê, chiâng tơdjâk pro kơphế tro hên oâ hdrong kâ ‘nhiê [ă kơdroh ki dâi le#m dêi kloăng kơphế. Pôa Nguyễn Thanh Chung pơchân tối: Hơnăm kố môi tiah ngin hlo cho kong tô mơdrăng El Ni`ô ton kô pro tơdjâk hơnăm kố ai mê hên, ki mê gá hên tâ, kô tơdjâk troh tơdroăng ki oâ hdrong kâ ‘nhiê hên tâ mê ngin xuân pơchân tối ăm vâi krâ nho\ng o athế poê tah dêi tơkâng ki xâp rơngiâp, mâu loăng plâi kâ tung kơdrum kơphế tơtro tâ. Má péa, cho athế tơtro\ng ki poê tơkâng, rơvât phon ăm kơdrum loăng, pro tơdâng tơ’mô tâ vâ pôi tá tro oâ hdrong xông kân kâ ‘nhiê a xiâm loăng.

          Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ! Vâ kum vâi krâ nho\ng o rak ngăn kơphế pơla tơdế rơnó mêi môi tơdroăng pêi pro ki tơ-[rê, tơdroăng hâi kố, tie#n sih Phan Việt Hà- cheăng tung {ơrô khoa hok kih thua#t ngăn ‘na chiâk deăng pêt kong Tây Nguyên kô hnê tối ăm pó vâi krâ nho\ng o ‘nâi mâu tơdroăng ki kal tung rak ngăn [ă rơvât phon ăm loăng kơphế tung pơla kố, pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng.

          Êng: Ô tie#n sih, tung pơla rơnó mêi mâu tơdroăng cheăng ki kal vâi krâ nho\ng o thế pêi cho rak ngăn kơdrum kơphế ti lâi?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Tung pơla kố kong mêi hên, kố cho rôh ki loăng kơphế xông rơdêi má môi, xông rơdêi tá mâu tơkâng hlá [ă pro ăm plâi re\ng kân piê, xuân cho drêng kơphế kơd^ng dêi trếo khăng tung pơ’leăng. Tiah mê, tung pơla kố pin thế lăm ngăn kơdrum đi đo [ă hnối tơru\m [ă túa pêi tiu kih thua#t môi tiah po nhâ, hnêi tơkâng đi đo tung rơnó mêi xua pơla kố tơkâng hlá xông rơdêi, hnêi tah tơkâng đi đo kô tah mâu tơkâng ki ôh tá pơxúa pro ăm kơdrum kơphế bâ phuâng vâ xông rơdêi mơ’rêh dêi plâi ví tro ôa hdrong pơreăng  kâ ‘nhiê. 

          Êng: Túa pro ki lâi kal rơvât [ă kơdrum kơphế tung pơla kố ô tie#n sih?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Môi tung mâu tơdroăng ki kal pin thế tơtro\ng troh phon rơvât, rơvât trếo kơhiâm ăm loăng kơphế, pin thế rơvât mâu túa phon ki ai đăm [ă kali hên, đăm pơtối pro ăm loăng xông rơdêi hu\n tơkâng hlá vâ ai plâi hơnăm kơ’nâi, kali kô kum kơd^ng trếo khăng tung pơ’leăng, kố cho ki xiâm vâ loăng kơphế kơtóu plâi hên hnối le\m.

          Êng: Thế pro ti lâi drêng châ hlo mâu kơme\n kâ ‘nhiê loăng a rơnó kố, ô tie#n sih?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Tung rơnó kố, xua kong mêi hên kô ai hên kơme\n kâ ‘nhiê loăng kơphế, tung pơla kố pin kô hlo hên mâu pơreăng ki pro loăng lo têa nheăn [ă pro mơngiơk khêi, [ă têa nheăn khêi tung rơnó kơphế. Tiah mê, pin thế kơhnâ lăm ngăn dêi kơdrum đi đo. Drêng châ hlo hiăng ai pơreăng thế teăm xôh pơkeăng, pin thế xúa mâu túa pơkeăng ki hiăng hnê tối vâ vâ kơdê pơreăng, pro loăng lo têa chhá, kơme\n khêi, pin pôi tá xôh mâu pơkeăng ki kơdê a mâu loăng ki ê.

          Êng: Kong mêi ton hâi pro nhâ re\ng huăn hên [ă tơbriât hrik xo trếo kơhiâm dêi loăng kơphế, tie#n sih hôm ai hnê pơchân klâi há?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Mâu kơdrum nếo pêt kơphế pin thế pro nhâ đi đo vâ ăm krúa klôh kơphế, a pá gong pin thế po nhâ, ôh tá êa po hrâ luâ râ ah gá kô tơdjâk [ă oh tá châ rak vế tơnêi. {ă mâu kơdrum kơphế hiăng kân dế hơnăm ai plâi hên ôh tá hlo huăn nhâ hên mê pin xuân ôh tá êa po đi đo. Ngin hnê tối ăm pó vâi krâ nho\ng o kơdroh dâi pơkeăng xôh kơdê hdrong tung kơdrum kơphế.

          Êng: Ô tie#n sih, mâu túa pơkeăng xôh kơdê kơme\n hôm tơdjâk pro plâi tơruih há?

          Tie#n sih Phan Việt Hà: Plâi tung pơla kố hiăng kân tơniăn, tiah mê, ki tơdjâk dêi plâi ôh tá hên. Tung pơla kố plâi tơruih xua kong prâi, lơ xua loăng ôh tá bê trếo kơhiâm. Pơreăng xuân tơdjâk troh há, mê tung pơla kố tơdroăng xôh pơkeăng kơdê ôa hdrong lơ pơkeăng kơdế pơreăng ki ê pin xuân thế pêi pro tro tiô kih thua#t hnê xôh drêng kong rơngiâp, pôi tá xôh drêng kong tô têi lơ hdrối kong vâ mêi. 

Mơnê kô tie#n sih.

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng