Để làm dây lưng, chị em phụ nữ Mông Trắng phải chọn một mảnh vải đen rộng hơn bàn tay, dài khoảng một cánh tay làm miếng lót phía dưới (mảnh vải này phải là vải hơi cứng, không được mềm quá), sau đó lấy những mảnh vải trắng, vàng, xanh hay đỏ may xen kẽ lẫn nhau lên trên mảnh vải đen thành 5 ô bằng nhau (Mỗi ô một loại vải khác nhau). Khi đã chuẩn bị xong, chị em lấy kéo nhỏ, nhọn, đục, cắt tỉa thành những đường nét xoắn ốc hay những đường cong, hình tam giác… hoặc theo những mẫu hoa văn mà mình muốn may trên các mảnh vải có màu sắc khác nhau. Mỗi một ô phải cắt làm 5 xoắn ốc; 5 đường cong hay 5 phần hình tam giác bằng nhau. Sau khi cắt xong, lấy kim chỉ gấp từng tí một để khâu lại mỗi đường nét 2 lượt; mỗi nét cắt sẽ được tạo thành một hoa văn trên dây lưng.

Chị Lầu Thị Chứ, ở bản Cha Mại A, xã Long Hẹ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La cho biết: “Mỗi ô dùng một loại chỉ khác màu để may đường nét. Ô vải màu trắng dùng chỉ đỏ hoặc vàng, ô vải vàng dùng chỉ đỏ hoặc xanh để may. Mỗi bên may 5 ô hoa văn.  Khi may xong mới làm đến tâm ở giữa. Một dây lưng dùng hai đoạn may hoa văn nối lại với nhau thành 10 ô hoa văn mới đủ độ dài cuốn vào vòng eo”. 

Muốn có được những chiếc dây lưng đẹp nhất thì cần đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Mông trắng. Bởi thế, nhìn những hoa văn trên dây lưng có thể nhận biết được người phụ nữ Mông có khéo tay hay không.

Bà Vàng Thị Ná, ở bản Co Mạ, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu cho biết: “Trong bộ trang phục của dân tộc Mông trắng, dây lưng là phần quan trọng nhất, khó làm và làm mất nhiều thời gian nhất. Người Mông vốn quen sống trên rẻo cao, cuộc sống chủ yếu phụ thuộc vào làm nương rẫy, quanh năm vất vả, không có nhiều thời gian để làm. Ngày xưa, chị em phụ nữ Mông hầu như phải khâu bộ trang phục, cũng như dây lưng bằng tay. Bây giờ, có máy khâu hỗ trợ, nhưng cũng phải mất vài tháng mới làm được một cái. Khi thêu hoa văn trên dây lưng thì không thể vừa đi đường vừa thêu được, vì đường nét  rất nhỏ, lại phải dùng kim gấp cẩn thận từng nét để thêu cho bằng nhau, phải ngồi một chỗ làm rất tỉ mỉ thì mới thêu đẹp được:

“Thêu  hoa văn trên dây lưng thì cầu kỳ, mất nhiều thời gian lắm.  Mỗi ô hoa văn từ lúc cắt đến lúc thêu xong phải mất một ngày liên tục. Nếu chịu khó  không nghỉ thì hơn 1 tháng đến 2 tháng cũng thêu được một đoạn, không chịu khó thì mất nửa năm đến một năm. Cũng tùy vào loại hoa văn mình thêu  khó hay dễ  mà sẽ mất nhiều hay ít thời gian may”. - Bà Vàng Thị Ná cho biết.

Phụ nữ Mông trắng thường phải cuốn ít nhất từ 20 đến 30 cái dây lưng. Những phụ nữ khéo tay hay làm, gia đình khá giả thì có thể mua được vải và trong vài năm có thể làm đủ để cho mình cuốn, còn gia đình không khá giả thì phải dùng vải cũ để cuốn trước, sau đó mới cuốn những dây lưng mới ra bên ngoài. Hiện nay đã có nhiều vải công nghiệp rất đẹp, chị em không còn mất nhiều thời gian dệt vải như trước. Bên cạnh đó, tại các phiên chợ vùng cao hiện nay cũng có rất nhiều gian hàng bán những bộ váy, áo của dân tộc Mông, trong đó có cả những bộ trang phục, dây lưng của  phụ nữ Mông trắng cắt may sẵn rất đẹp. Nhiều người do bận rộn công việc đồng áng, tập trung phát triển kinh tế gia đình, không có thời gian để may cho mình những bộ trang phục, những dây lưng mới có thể đến những gian hàng này để mua sắm cho mình những bộ trang phục, những dây lưng mới để mặc khi tết đến, xuân về. Chị Phàng Thị Máy, ở bản Co Mạ, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu đến phiên chợ vùng cao Co Mạ để sắm cho mình và chồng con những bộ trang phục mới mặc trong những ngày tết, chia sẻ: “Bây giờ nhiều trang phục được may rất đẹp, tôi đến đây chọn mua cho mình và chồng con bộ quần áo, dây lưng mới để mặc trong những ngày tết. Hiện nay làm việc nương rẫy rất vất vả, không có thời gian nhiều để may, vì vậy cố gắng làm kinh tế để có tiền và mua để mặc thôi”.

Trong những ngày xuân, vẻ đẹp rực rỡ từ những bộ trang phục của chị em phụ nữ Mông Trắng, với những chiếc dây lưng mang nhiều màu sắc hòa quyện với sắc đỏ của hoa đào, sắc trắng của hoa mận đã tô điểm cho bức tranh xuân vùng cao thêm tươi mới, ấm no./.