AN&H JANG HƠDOI CHO|H JANG SA KƠ JĂP ‘LƠ|NG TƠ| LÂM ĐỒNG

Lâm Đồng ‘no\h dêh char yak hơ lau lơ\m te\h đak găh cho\h jang sa ‘moi kiơ\ kmăi kmo\k hle. Dôm tơmam drăm ‘nhot, [um, ple\i kơ dêh char au hlôi đe\i đe ư ang păng đe\i te\ch mơdro tơ\ rim tơring lơ\m te\h đak păng te\ch tơ\ te\h đak đe. Mă le\i, găh lơ kon pơle\i jang sa ư\h kơ gan să păng ư\h kơ tơgoăt d^h băl kơna hlo\h 90% tơmam drăm choh jang sa chă te\ch mơdro ư\h kơ ‘moi kiơ\ k^ pơkăp te\ch răt, pơm ăn tru\h te\ch mơdro ư\h sơđơ\ng. Vă [rư\ [rư\ hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong au, dêh char Lâm Đồng to\k bo\k ako\m pơ tru\t păng pơtho ăn kon pơle\i ato\k kơtang tơgoăt tơgoăl lơ\m cho\h jang sa. Trong jang tơgoăt jang hơdoi ‘no\h m^nh trong jang lơ\m jang hơdoi lơ\m cho\h jang sa, hơnhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp ‘moi kiơ\ trong cho\h jang sa kơ jăp ‘lơ\ng ăn kon pơle\i. Mă hơdăh ‘no\h an^h jang pơtăm ‘nhot rơgo\h ‘lơ\ng Tiến Huy tơ\ pơle\i tơm Đà Lạt:

Lơ\m kplăh lơ bngai jang mir lơ\m tơring pơngơ\t kơ đon yuơ dôm tơmam drăm choh jang xa truh ăh khei io\k yua, mă lei ưh kơ đei bngai răt, athei te\ch hăm kjă reh nhen le\ ăn hoh dăh mă le# ôm tơ\ pơgar noh tơmam pơm tơle\ch kơ unh hnam yă Cao Thị Diệu Thúy, oei tơ\ phường 3, plei tơm Đà Lạt (Lâm Đồng) adoi oei xđơ\ng, kjă xđơ\ng mơ\n. Ke\ đei thoi noh yuơ yă Thúy hlôi k^ pơkăp pơm tơle\ch păng te\ch tơmam drăm hăm anih pơtăm ‘nhot rơgoh xđơ\ng Tiến Huy lơ\m tơring. Kiơ\ kơ yă Thúy, ưh kơ adro# anih răt xđơ\ng mă kjă te\ch adoi xđơ\ng noh pơm jang đei yua lơ hloh. Adro# jo# 1 sào pia, đơ\ng ro\ng kơ pơtăm 1 khei minh puơ\t noh pe\ plei pia lơ\m 3 khei, ưh kơ jo# jên hoach jang, unh hnam yă Thúy đei cheh hloh 150 triu hlj. Yă Cao Thị Thúy ăn tơbăt, đơ\ng năr mơ\t jang hadoi hăm anih jang âu, ‘ngoaih kơ đei pơtho ăn kih thuơ\t pơm jang kiơ\ trong ‘nao, tơdrong te\ch tơle\ch tơmam drăm pă đei pơngơ\t kiơ bơih: “Găh Tiến Huy hlôi đei kih sư pơtho ăn kơ nhôn đơ\ng blu\ng truh tôch. Pơtơm đơ\ng ‘nao pơtăm truh io\k yua đei dôm bngai rim [lon jur pơtho ăn kơ nhôn pruih pơgang. Unh hnam nhôn tam mă lai yơ te\ch tơmam drăm tơ\ ‘ngoaih mă minh kilogam. Ăh jang atu\m kăp g^t noh yuơ kơdih po, mưh ba jang kiơ\ [lep pơkăp hăm đe noh đe gô tơnăp hăm po”

            Jing minh anih jang pơtơm đơ\ng xơnăm 2005, truh dang ei anih pơtăm ‘nhot Tiến Huy tơ\ xăh Hiệp An, apu\ng Đức Trọng, dêh char Lâm Đồng hlôi tơguăt jang vă pơtăm ‘nhot rơgoh hăm je# 30 unh hnam bngai jang mir tơ\ dôm apu\ng Đức Trọng, Đơn Dương păng plei tơm Đà Lạt. Vang jang atu\m thoi âu, kon pơlei gô đei anih pơtăm ‘nhot rơgoh Tiến Huy tơgu\m ăn hơdre\ch, kih thuơ\t, tơmam choh pơtăm păng răt tơmam drăm pơm tơle\ch hloi. Mă g^t noh, kon pơlei pă đei pơngơ\t găh tơdrong te\ch tơle\ch tơmam mă adoi oei đei yua lơ. Tơroi găh tơdrong âu, bngai jang mir Nguyễn Trung Thành, oei tơ\ phường 5, plei tơm Đà Lạt, bngai mă hlôi jang atu\m pơtăm ‘nhot âu tơroi: “Đơ\ng ro\ng kơ axong bơ\ hnam pơn^l đang noh inh bơ\ jang Tiến Huy, [ôh đei yua lơ hloh. Hơnơ\ng rim sào jang noh đei yua 100 triu hlj lơ\m 1 xơnăm. Kiơ\ tơchơ\t noh bngai yơ axong jang ăn kơ po noh ba athei pơm [lep tơdrong pơkăl đơ\ng đe, te\ch tơmam ăn kơ đe xđơ\ng nhen hlôi pơkăp đơ\ng mă blu\ng”.

            Kiơ\ bngai jang mir Lê Quang Lượng, oei tơ\ xăh Tân Hội, apu\ng Đức Trọng (Lâm Đồng), [ơ\t tam mă jang kiơ\ um ru\p jang atu\m âu noh dôm tơmam pơtăm đei tơnap kơ te\ch tơle\ch, bngai pơdro pơđep kjă, phơ pho\ noh ưh kơ đei bngai răt dơ\ng, noh tơdrong erih mu\k drăm tơnap tap. Đơ\ng ro\ng 3 xơnăm vang jang hăm anih pơtăm ‘nhot rơgoh Tiến Huy, mu\k drăm unh hnam ato\k [ôh hơdăh. Mă ăh pơyan yơ, ‘nhot yă kiơ adoi đei yua tôm, kjă te\ch xđơ\ng păng adoi đei yua lơ mơ\n. Tơdrong tơgăl kơ pơma noh, rim jên axong jang đei tơgu\m đơ\ng adrol, tro\ [lep hăm rim bngai jang mir hin dơnuh, tơnap tap. {ok Lê Quang Lượng tơroi: “Ăh ba jang atu\m mă mônh noh anih te\ch tơmam xđơ\ng păng đei yua lơ hloh găh mu\k drăm. Mưh ba jang kơdih minh adro#, te\ch tơle\ch tơ\ ‘ngoaih noh ăh pơgê ‘nhot ‘lơ\ng mă lei ăh kxơ\ ‘nhot ôm pơđ^ noh tơnap. Dang ei ba pơm thoi yơ vă vei xđơ\ng ăh pơgê noh ‘nhot ăh kxơ\ noh ‘nhot mơ\n, ‘meh đei thoi noh ba athei jang atu\m vă chă jang, vă đei anih te\ch tơle\ch ‘nhot xđơ\ng hloh”

            Dang ei, rim khei anih pơtăm ‘nhot rơgoh Tiến Huy đei yua hloh 100 tấn ‘nhot, [um, plei ‘long đơ\ng pơkăp jang atu\m hăm bngai jang mir. Tôm tơmam drăm pơtăm đei âu adoi đei axong pơtruh ăn dôm anih siêu th^ tih xă lơ\m teh đak bơ\n. Yuơ tơmam adoi đei te\ch tơ\ dôm anih siêu th^ noh pơkăl athei vei xđơ\ng ‘lơ\ng tơmam drăm jing tơdrong mă blu\ng. Đơ\ng tơdrong pơkăl noh, tơdrong mă mih ma duch nă pơtăm ‘nhot athei pơm kiơ\ [lep mă anih jang atu\m tơle\ch. {ok Võ Tiến Huy, kdră anih jang pơtăm ‘nhot rơgoh Tiến Huy tơroi: “Bngai jang mir athei băt hơdăh minh tơdrong noh pơtăm ‘nhot athei rơgoh ‘lơ\ng. ‘Nhot rơgoh ‘lơ\ng noh ba gơh te\ch ăn lơ anih nai, lơ\m kplăh noh ba xđơ\ng anih răt ‘nhot ăn kon pơlei bơih. Duh đei minh [ar bngai pơtăm ‘nhot vă je# pơyan io\k yua, noh minh [ar bngai pơdro răh rai truh răt hơto\k kjă noh đe te\ch đe\ch yơh. Mưh dôm bngai vang jang mă jang ưh kơ đei tơnăp thoi âu noh ba pă đei jang atu\m hăm đe xư bơih.”

Hre\i au, jo# hơto\ lơ\m sơnăm, dêh char Lâm Đồng jang sa iok đe\i 1 tr^u 800.000 tân ‘nhot sa rim kơ loăi, to\k hlo\h [ar ‘măng pơtêng hăm 5 sơnăm sơ\. Lơ\m au ‘nao lăp đe\i 10% đe\i tech mơdro ‘moi kiơ\ k^ pơkăp te\ch răt, pă dôm yuơ ‘no\h te\ch mơdro hmă hăm dôm bơngai năm chă răt.  Vă [rư\ [rư\ hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong au, dêh char Lâm Đồng to\k bo\k ako\m pơ tru\t păng pơtho ăn kon pơle\i ato\k kơtang tơgoăt tơgoăl lơ\m cho\h jang sa, te\ch mơdro tơmam drăm cho\h jang sa ăn kon pơle\i.  Bơngai chă ch^h kơtơ\ng ang ăn Radiô NPMVN oe\i tơ\ Tây Nguyên hlôi đe\i pơma dơnu\h hăm [ok Nguyễn Văn Sơn, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng cho\h jang sa păng ato\k tơ iung cho\h jang sa dêh char Lâm Đồng găh tơdrong ‘nau:

            - Adrol hloh noh, ih ăn tơbăt lăng kơlih yă kiơ đơ\ng blu\ng xơnăm truh dang ei tơmam drăm choh pơtăm, mă hăt noh ‘nhot păng pro preng lơ\m tơring kơ d/c Lâm Đồng tơjur kjă hloh kơ tơdrong păng đunh khei năr thoi âu ăi?

          {ok Nguyễn Văn Sơn: Mă blu\ng ‘no\h kơ yuơ kơ yuơ to\ ‘mi kial. To\ ‘mi kial sơnăm au sơđơ\ng ăn jang ‘nhot sa kơna m^nh [ar dêh char, m^nh [ar tơring đe gơ\h chă jang sa kơ d^h. Mă [ar ‘no\h tơdrong pơ je\i d^h băl, hre\i au pơ je\i d^h băl tơmam drăm cho\h jang sa joăt joe kơ Dà Lạt hăm rim ‘nhot sa lơ\m tơring, tru\h hloi lơ\m tơring je\i tôch kơtang, kơ yuơ hre\i au hăm lơ kmăi kmo\k dôm tơring au je\i gơ\h chă jang sa ngăl. Lơ\m mă kon pơle\i bơ\n ‘no\h chă pơn đơ\ng ‘no\h jang sa, pơ t^h gia, hơnơ\ng hơlen kiơ\ pơyan, khe\i năr ayơ lơ\m sơnăm sơ\ kơ jă kơ loăi ‘nhot sa ‘no\h hăp măt le\i sơnăm au chă pơtăm dơ\ng ‘nhot sa ‘no\h kơna pơm ăn đe\i lơ ‘nhot sa. {ar tơdrong au jing tơdrong tơm pơm ăn tru\h kơ jă tơ jur đunh khe\i năr nhen lơ\m khe\i năr au ki.

            - Vă vei xđơ\ng tơdrong pơyua ăn bngai jang mir lơ\m tơring d/c Lâm Đồng, găh anih choh jang tơ\ tơring gô đei trong jang thoi yơ hă [ok?  

{ok Nguyễn Văn Sơn: Bơ\n đe\i [ar trong jang, mă m^nh ‘no\h jang sa đe\i lơ tơmam drăm, mă [ar ‘no\h jang sa đe\i tơmam drăm ‘lơ\ng. Găh lơ ‘no\h hlôi jang io\k đe\i jơne\i bơih. Hre\i au, hăm ‘nhot sa ‘no\h lơ\m rim sơnăm io\k đe\i dang 1 tr^u 700.000 tân lơ\m 1 sơnăm, kơ yuơ lơ lo\h tơdăh ‘me\h vă io\k đe\i kơ jăp hlo\h ‘no\h ato\k kơtang pơm tơle\ch đe\i tơmam drăm rơgo\h ‘lơ\ng. Găh ‘lơ\ng ‘ni\h mă m^nh ako\m chă pơtăm dôm ‘nhot sa joăt joe đe ư ang lơ\m dêh char đơ\ng sơ\, ‘nhot sa kăl dôm ‘nhot sa lăp gơ\h chă pơtăm tơ\ Đà Lạt mă tơring anai jang sa ư\h kơ gơ\h, mă đơ\ng chă rei pơtăm gơ\h ră mă le\i ư\h kơ gan ‘lơ\ng pơtêng hăm to\ ‘mi kial, groi te\h tơ\ Lâm Đồng. Mă [ar ‘no\h ato\k ‘lơ\ng hăm trong gơlong ato\k kơtang jang sa rơgo\h ‘lơ\ng tơmam drăm. Bơ\n gô ato\k kơtang hơgăt te\i re\i pơtăm kiơ\ [lep tơchơ\t ‘lơ\ng kơ Việt Nam ‘no\h VIETGap, tơchơ\t rơgo\h ‘lơ\ng apu\ng ple\nh te\h ‘no\h GLOGap… vă roi năr roi ato\k kơtang anăn ‘nhot sa kơ Đà Lạt đe\i bơngai răt yua lơ\m te\h đak adoi te\h đak đe hôn bơnê răt io\k lơ. Ăp đe\i lơ lo\h bơ\n mă jơne\i lơ\m ato\k kơtang đe\i kơ jă io\k yua kơ jăp lơ\m m^nh hơgăt te\h jang sa mă ‘no\h.

- Ơ [ok, thoi noh dôm trong jang yơ vă chă anih te\ch tơle\ch tơmam drăm choh pơtăm, xet tơlang tơnap tap ăn bngai pơtăm ‘nhot, mă hăt noh pro preng?  

{ok Nguyễn Văn Sơn: Găh [ơ\t măt adoi nhen đunh đai ‘no\h bơ\n kăl pơ pro\ ming pơ ‘lơ\ng cho\h jang sa lơ\m hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong jang. Dơno\ an^h ve\i lăng cho\h jang sa păng ato\k tơ iung tơring tơrang nhôn je\i hlôi tơmơ\t lơ\m tơdrong jang tơle\ch jang kiơ\ bơih.

Mă blu\ng ‘no\h pơ jing đe\i tơgoăt tơgoăl đơ\ng cho\h jang sa tru\h te\ch mơdro tơmam drăm jing m^nh trong; pơm dă [iơ\ găh kơdranh te\ch răt. ‘No\h jing tơgoăt tơgoăl d^h băl kon pơle\i cho\h jang sa hăm an^h tơm mơdro sa vă te\ch ăn tơmam drăm, dôm tơmam drăm ‘no\h hăp đe\i kăp g^t, măh mai tơmam drăm te\ch ăn rim an^h mơdro sa tơm, te\ch ăn hloi an^h răt io\k ư\h kơ nge# ‘moi kiơ\ dôm bơngai năm chă răt păng bơngai kơdranh. Mă [ar ‘no\h tơ iung pơ jing an^h jang hơdoi, tơgoăt d^h băl vă pơm dă [iơ\ kon jên tơmơ\t jang ăn kon pơle\i cho\h jang sa. Pơ t^h gia nhen chă rơ\ih tơmam drăm ăn cho\h jang sa, jang sa đe\i tơmam drăm ‘lơ\ng adoi sơđơ\ng ăn đe lui kiơ\, pơm dă [iơ\ bơngai kơdranh găh tơmam drăm tơmơ\t jang sa pơtăm ‘nhot sa.

Nhôn je\i to\k bo\k hơdrin krao hơvơn dôm bơngai tơmơ\t jên jang vă tơm jên jang tơ iung pơ jing hnam kmăi pơm tơle\ch tơmam drăm cho\h jang sa, mă kăl pơm tơle\ch pro preng lơ\m dêh char Lâm Đồng.

- Bơnê kơ ih lơ!