ATO|K TƠ IUNG KA KAO TƠ| DAK LAK

Dak Lăk ‘no\h m^nh lơ\m dôm dêh char đe\i hơgăt te\h pơtăm ka kao să hlo\h lơ\m te\h đak, hăm hlo\h 2.500ha. Yak hlo\h lơ sơnăm tơnap tap, dang e\i ‘long ka kao to\k bo\k đe\i rơvơn tơ chă đe\i an^h dơ\ng, mư\h tơdrong ‘me\h vă io\k yua tơmam drăm au lơ\m apu\ng ple\nh te\h to\k kơtang.

Đunh kơ âu 10 xơnăm, Ko\ng ti Cà phê Tháng 10 tơ\ apu\ng Krông Pách, dêh char Dak Lak tơplih 160ha cà phê kră vă pơtăm tơm ca cao. 3 xơnăm kơ âu, pơgar ca-cao âu hlôi đei plei io\k yua vă je# 1 tấn 7 tă ca cao găr kro lơ\m 1hec-ta teh choh jang. Hăm kjă te\ch nhen dang ei, 1 ha teh pơtăm ca cao đei io\k yua 90 triu hlj 1 xơnăm. Unh hnam [ok Lê Văn Tráng tơ\ xăh Ea Kênh, apu\ng Krông Pách răt đơ\ng Ko\ng ti Cà phê Tháng 10 1 ha ca cao vă kơdih axong jang. Ăh xơnăm mă blu\ng unh hnam [ok đei yua 2 tấn minh puơ\t găr ca cao, te\ch đei hloh 125 triu hlj, ưh kơ jo# jên axong jang noh oei đei cheh pơhlom 70 triu hlj: “Xơnăm âu noh kjă ca cao to\k kăp, mu\k drăm adoi da [iơ\ hloh kơ pơtăm cà phê. Jơhngơ\m jang pơtêng hăm tơm cà phê noh tơm ca cao hiôk hloh găh pe\ yua, io\k bngai jang adoi reh mơ\n. Tơdrong đei yua adoi đei [iơ\ mơ\n. Inh tơchơ\t jang gô axong jang vă pơtăm tơm ca cao”.

Anih te\ch găr ca cao tơ\ Dak Lak dang ei noh xđơ\ng, gơnơm đei anih te\ch răt đơ\ng dôm ko\ng ti teh đak đe đei pơih ja#p jang tơring tơ\ Dak Lak. Pơmai Nguyễn Thị Hòa – tơ ‘ngla anih răt ca cao tơ\ apu\ng Krông Pách ăn tơbăt, rim xơnăm pơmai răt ako\m plei ca cao đơ\ng unh hnam kon pơlei lơ\m dêh char, ‘nhăk vih hơmet ming noh oei đei 70 tấn ca cao găr xơ\k hrăng:“Inh răt ako\m đang kơ noh yua kih thuơ\t vă uh jing [uih, đang kơ noh te\ch ăn dôm ko\ng ti teh đak đe. Lăng atu\m pơyan jang ca cao âi lơ noh adoi đei yua. Hăm kjă ca cao nhen dang ei păng truh âu kơnh pơtăm ca cao gô đei yua lơ hloh cà phê”

Lơ xơnăm kơ âu, bngai jang mir Dak Lak hlôi dar deh pơih xă hơgăt pơtăm ca cao, lơ\m noh lơ hloh tơ\ apu\ng Ea Kar, hăm pơhlom 800 ha. Lơ unh hnam bngai jang mir tơ\ âu hlôi tơguăt pơjing jơnu\m jang atu\m găh ca cao, đêi jang tơ\ xă }ư\ Ni. Truh dang ei, jơnu\m jang âu đei 10 khul pơm jang, hăm 150 ha ca cao hlôi pe\ yua păng 200 ha lơ\m khei năr ‘nao pơtăm. Xơnăm xơ\, anih jang atu\m âu đei yua 55 tấn ca cao găr xơ\k hrăng, păng kơche\ng xơnăm âu gô to\k pơhlom 100 tấn. {ok Thái Xuân Quang - Kdră anih jang atu\m HTX Ca cao Ea Kar, dêh char Dak Lak ăn tơbăt : « Kjă noh xơnăm âu adoi da [iơ\ mơ\n. Xơnăm kơnh, anih jang HTX adrin ato\k 100 ha dơ\ng, pơih xă kxo# bngai jang, adrin đơ\ng dang ei truh xơnăm 2010 gô đei 500 ha ca cao »

Kiơ\ xkơ\t đơ\ng bngai juăt jang, tơdrong kăl yua ca cao lơ\m kpal teh ato\k lơ, lơ\m kplăh tơdrong axong ca cao noh tơjur. ‘Nâu gô jing trong hiôk vă ato\k hơgăt ca cao tơ\ Việt Nam pơma atu\m păng Dak Lak pơma adro#. Anih choh jang xa păng ato\k tơring pơxe\l dêh char Dak Lak duh hơlêm kon pơlei pơtru\t kơtang tơdrong pơih xă pơtăm ca cao, vă đei jơnei tơchơ\t 6 rơbâu ha lơ\m dôm xơnăm truh âu kơnh.

Mă le\i, tơdrong mă kon pơle\i lăng ba tru\h ‘no\h tơdrong te\ch mơdro ple\i ‘long au lơ liơ? Đe\i trong tơgu\m djru yă kiơ ư\h vă ato\k tơ iung kơ jăp ‘lơ\ng ‘long pơtăm au? Yak hơdoi hăm kon pơle\i cho\h jang sa năr au đe\i [ok Nguyễn Bá Dũng, kang [o# ve\i lăng jang ato\k tơ iung ka kao kơ Ko\ng ty TNHH Cargill Việt Nam tơ\ Dak Lak gô tơbăt dơ\ng ăn kon pơle\i bơ\n găh tơdrong chă te\ch mơdro păng ato\k tơ iung ‘long ka kao lơ\m tơring:

- {ok ăi, jing an^h chă răt io\k ple\i kakao tơm hlo\h lơ\m Tây Nguyên, ih tơroi tơbăt lăng găh kơ jă te\ch mơdro tơmam drăm au lơ\m khe\i năr au ki?

- {ok Nguyễn Bá Dũng: “Kơ jă kakao khe\i năr au ki ư\h kơ đe\i ple\h plo\h păng hơnơ\ng dơ\ng tơ\ to\k măt. Dang e\i, kơ jă kon pơle\i chă te\ch đơ\ng 58 tru\h 64.000 hlak jên lơ\m 1 k^ găr kro. Kơ jă sơnăm au hơnơ\ng măt păng sơđơ\ng pơtêng găm sơnăm sơ\. Hre\i au kơ jă kakao đe\i tơbăt jơ\p jang păng hơnơ\ng kơna kon pơlei ling lang băt hơdăh kơ jă mă rim ko\ng ty t^h tơle\ch ăn. Ka kao tơ\ Việt Nam đe\i dôm yơ, nhôn răt pơgo\h đơ\ng kon pơle\i hloi”.

- Kiơ\ kơ ih tơdrong kơ jă lơ loh lăp kiơ\ kơ bru\h dăh mă kơ jăp hơnơ\ng?

- {ok Nguyễn Bá Dũng: Kiơ\ dôm bơngai joăt jang lơ\m apu\ng ple\nh te\h pơn hơlau, ple\i ka kao te\ch mơdro to\k bo\k ư\h kơmăh đơ\ng 60.000 tru\h 120.000 tân. Tơdrong jang sa kơ m^nh [ar te\h đak tơm lơ\m apu\ng ple\nh te\h to\k bo\k lơ\m khe\i ‘năr kră krut. Mă [ar kơ yuơ sơdrông pơra\m, kơna ka kao lơ\m apu\ng ple\nh te\h ư\h kơ măh. Kơ yuơ lơ lo\h hăp gô yak tru\h kơ jă sơđơ\ng păng hơnơ\ng măt ăn bơngai pơtăm ka kao. 

- {ok ăi, hlo\h lơ sơnăm Ko\ng ty Cargiil răt io\k găr ka kao tơ\ Tây Nguyên pơma atu\m păng Dak Lak  pơma hơdro#, kiơ\ kơ ih găr ka kao tơ\ au ‘lơ\ng lơ liơ?

- {ok Nguyễn Bá Dũng: Lăng atu\m ka kao tơ\ Tây Nguyên tôch kơ ‘lơ\ng. Rim bơngai joăt jang hơlen găr ka kao tơ\ Tây Nguyên mă blu\ng ‘no\h găr t^h, găh [au phu kơ găr ka kao tơ\ Tây Nguyên tôch kơ ‘lơ\ng. Păng jing an^h te\ch mơdro găr ka kao ‘lơ\ng hlo\h lơ\m apu\ng ple\nh te\h. Mă le\i trong pơm tơle\ch blu\ng a đơ\ng ro\ng phe\ ‘no\h kăl hơmet pơ ‘lơ\ng vă găr ‘lơ\ng hơnơ\ng d^h băl.

- Lơ loh ‘no\h Tây Nguyên gơ\h vă ato\k tơ iung Ka kao, mư\h le\i Cargill hăm đe\i trong jang tơgu\m yă kiơ vă ato\k tơ iung ‘long ka kao tơ\ au?

- {ok Nguyễn Bá Dũng: Tơdrong mă nhôn tơgu\m mă blu\ng ‘no\h găh k^h thuơ\t. Pơ t^h gia nhen tơ\ Dak Lăk, rim sơnăm nhôn tơgu\m ăn hlo\h 5.000 u\nh hnam kon pơle\i băt hơdăh găh k^h thuơ\t, đơ\ng chă pơtăm, ve\i lăng tru\h pơm tơle\ch găr ka kao. Mă [ar ‘no\h, nhôn pơ jing lơ an^h jang tơ [o#h tơbăt tơ\ tơring pơtăm ka kao vă kon pơle\i ho\k kiơ\ păng jang kiơ\ khoa ho\k k^h thuơ\t ‘no\h. Mă pêng ‘no\h nhôn tơ iung pơ jing rim an^h pơm tơle\ch pơgia blu\ng a ăn kon pơle\i, ako\m tơ\ tơring kon pơle\i pơtăm să vă kon pơle\i đe\i an^h te\ch mơdro tơmam drăm. ‘Ngoăih kơ ‘no\h nhôn tơle\ch tơdrong jang ăn chă to\k io\k hơdrol găh pho\ng lơ\m 3 khe\i ư\h kơ io\k jên che\h vă kon pơle\i ve\i lăng ‘long pơtăm vă đe\i ple\i kơ jăp. Cargill je\i đe\i khu\l bơ\ jang k^h thuơ\t năm chă pơtho ăn kon pơle\i chă ơng dôm hơđăh ‘lơ\ng vă te\ch mơdro ăn lơ\m tơring. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, Cargill tơle\ch trong jang ka kao tơchơ\t ‘lơ\ng UTZ certified tơgu\m ăn kon pơle\i băt hơdăh dôm tơmam drăm ‘lơ\ng vă te\ch mơdro lơ\m apu\ng ple\nh te\h.

- Cargill hăm đe\i trong tơgu\m yă kiơ vă pơ tru\h kon pơle\i ăn kon pơle\i pơm tơle\ch đe\i găr ka kao ‘lơ\ng hlo\h, ho\ [ok?

- {ok Nguyễn Bá Dũng: Hăm dôm găr ka ka ‘lơ\ng nhen vang jang tơdrong jang UTZ ‘no\h an^h vang jang kiơ\ tơdrong jang UTZ ‘no\h gô ako\p ăn dơ\ng 120 USD/1 tân ka kao drơ\ng nơ\r ‘lơ\ng. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, mư\h vang jang kiơ\ ‘lơ\ng ‘no\h rim an^h te\ch mơdro adoi nhen kon pơle\i đe\i sa hơpăh dơ\ng găh tơdrng ‘lơ\ng đơ\ng 4.000 tru\h 5.000 hlak jên lơ\m 1 k^. Nhôn tơchơ\t hơdăh, kon pơle\i kon kông jang ka kao je\i io\k jơne\i kơ jăp mơ\n, mă le\i ăp kon pơle\i hơdrin ve\i lăng năng tông kơ jăp. Pơ t^h gia nhen m^nh [ar u\nh hnam tơ\ apu\ng Lak păng Buôn Đôn đe sư hơdrin chă pơtăm ka kao păng tru\h dang e\i ‘long ka kao hlôi hơ nhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp ăn đe sư. Pơ t^h gia nhen mo\ H’Bim tơ\ tơring Yang Tao (apu\ng Lak), mo\ H’Yun oe\i tơ je# ‘no\h ‘măng mă blu\ng lăp đe\i 200 dơnơm ka kao mă le\i tru\h dang e\i hlôi đe\i 1.200 dơnơm ka kao, tơdrong jang sa io\k đe\i kơ u\nh hnam je\i gơnang đơ\ng ‘long ka kao ngăl”.

- Bơnê kơ ih hơ [ok hơ!