VOV4.Bahnar  -  Tây Nguyên jing tơring teh pran găh choh jang xa. Mă lei, tơdrong choh jang xa đơ\ng kon pơlei lơ\m tơring oei lơ tơnap tap, đei yua lơ cho\ng mă kơjă reh, kơjă te\ch kăp noh tơmam choh jang ưh đei yua lơ, đei xơnăm noh hiong pơđ^ kơjă păng tơmam choh pơtăm hloi. Lơ\m kơplăh noh, trong pơkăp găh bảo hiểm tơmam choh jang hlôi đei tơle\ch jang đơ\ng đunh mă lei truh dang ei duh tam mă đei io\k yuơ tơ\ dôm dêh char lơ\m tơring. Pơm thoi yơ vă trong pơkăp bảo hiểm choh jang xa gơh đei io\k yua lơ\m tơdrong jang tơpă, to\k bo\k oei jing tơdrong hơpơi đơ\ng jơnu\m pơgơ\r tơring păng kon pơlei. Tơpă tơdrong đei [ôh tơ\ dêh char Gia Lai.

Pơyan choh jang âu ki, unh hnam 'nho\ng Lê Quang Thanh, tơ\ thôn Phú An, xăh Ia Le, apu\ng Chư Pưh, dêh char Gia Lai pơtăm hloh 2ha tôl. Kiơ\ kơ 'nho\ng, tôl đei yua ăh pơyan âu tơjur lơ pơtêng hăm dôm pơyan jang adrol. 2ha tôl adro# đei yua pơhlom 7 tân plei, tơjur hloh 80% pơtêng hăm dôm xơnăm adrol. Yuơ noh, mă kơjă tôl kăp [iơ\, mă lei unh hnam duh ưh đei yua lơ ăh pơyan jang âu: “Nhen dôm xơnăm âu, unh hnam ưh đei yua lơ găh tôl, noh tơdrong te\ch păng jên ưh đei hơto\ dôm xơnăm adrol. Tơdrong tơm pơm ăn hiong âu noh yuơ hơyuh to# 'mi, đơ\ng noh hăp lang xă pơrang, pơm ăn tôl ưh đei plei .”

          Chư\ Pưh jing minh lơ\m dôm apu\ng dơnơm pơtăm tôl tơ\ dêh char Gia Lai hăm hơgăt pơtăm rim xơnăm tơplih đơ\ng 600-1000ha. Kơjă tôl lơ\m pơyan âu ki noh kăp, đei khei to\k truh 12.000 hlak jên minh k^, kăp hloh 2 'măng pơtêng hăm dôm xơnăm adrol. Mă kơjă kăp, mă lei bơngai pơtăm tôl duh ưh đei yua lơ, yuơ noh đei yua pơhlom 10 tân minh ha, tơjur tong ane# pơtêng hăm dôm xơnăm adrol. Đei  unh hnam adoi ưh đei yua lơ yuơ plei tôl tơjur đơ\ng 80-90%, tôl duh ưh gan 'lơ\ng yao.

            Atu\m hăm tôl, tơdrong choh jang xa kơ kon pơlei tơ\ Gia Lai lơ\m dôm xơnăm kơ âu noh hơnơ\ng tơnap tap. Tơdrong jang đei yua lơ cho\ng mă kơjă reh, kơjă te\ch kăp noh tơmam choh jang ưh đei yua lơ, đei xơnăm noh hiong pơđ^ kơjă păng tơmam choh pơtăm noh hơnơ\ng kơ [ôh đe\ch. Hơdăh nhen hăm pơkai, ăh je# đ^ xơnăm 2016, blu\ng xơnăm 2017, hơyuh to# 'mi ưh 'lơ\ng, plei pơkai tơ\ Gia Lai tơjur hloh tong ane#, lơ\m kơplăh kơjă pơkai duh tơjur, pơm ăn kon pơlei ưh đei yua hloi. Yă Nguyễn Thị Thanh Danh tơ\ thôn 6, xăh Hà Tam, apu\ng Đak Pơ ăn tơbăt: “Pơyan pơkai âu noh kon pơlei tơ\ âu rim bơngai jang ưh đei yua. Kơjă noh roi tơjur hloh păng hơyuh to# 'mi ưh đei xơđơ\ng. Rim unh hnam jang lôh đơ\ng 60-70 triu hlak jên. Dang ei noh ưh đei yua thoi âu, nhôn rim bơngai duh tơnap tap.”

Kiơ\ kơ [ok Phạm Thanh Vân, Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Sró, apu\ng Kông Chro, dêh char Gia Lai, hăm dôm tơring ataih yaih, teh ưh đei hiôk, kon pơlei adro# adro# pơtăm đei minh [ar hơdre\ch 'long to\ xe\t năr. 'Nâu jing dôm hơdre\ch 'long pơtăm [ônh răm yuơ đơ\ng hơyuh to# 'mi tơplih păng tơdrong te\ch răt lơ\m tơring, ưh đei yua lơ, kơjă te\ch reh noh pơdui hloi tơdrong erih kon pơlei jing tơnap tap. Yuơ noh, kiơ\ kơ [ok Vân, teh đak kăl hơlen lăng trong jang mă tro\ [lep vă tơgu\m kon pơlei xơđơ\ng jơhngơ\m pơm jang, xơđơ\ng tơdrong erih: “Nhôn pơngơ\t kơ đon hăm dôm tơdrong tơnap tap kơ kon pơlei găh tơdrong te\ch tơmam choh jang đei tơnap tap. Kon pơlei ưh đei hiôk găh tơdrong âu. Nhôn hơpơi noh găh trong jang, rim jăl kơpal athei đei pơkăp hơdăh, tơguăt jang hadoi dăh mă jang thoi yơ vă tơmam choh jang đei gơh te\ch xơđơ\ng [iơ\ ăn kon pơlei jang mir .”

Atu\m hăm dôm tơdrong răm đơ\ng 'mi kial pơm ăn, pơrang j^, tơdrong te\ch tơle\ch tơmam drăm jing tơdrong kue hloh kơ anih jang găh choh pơtăm Gia Lai. Lơ\m kơplăh noh, minh trong pơkăp jang kăp g^t vă tơgu\m tang găn [iơ\ răm noh pơkăp Bảo hiểm choh jang xa tam mă juăt hăm kon pơlei. Kiơ\ Tơchơ\t kơxo# 315 xơnăm 2011 đơ\ng Thủ tướng teh đak găh tơdrong jang adrol kiơ\ pơkăp Bảo hiểm choh jang xa, adro# đei yua hăm minh hơdre\ch 'long pơtăm, kon tơrong đei pơkăp jang tơ\ minh [ar dêh char, plei tơm. Lơ\m kơplăh noh, Gia Lai păng dôm dêh char Tây Nguyên tam mă đei tơle\ch kiơ\ pơkăp jang âu, mă âu jing dôm dêh char jang mu\k drăm mă tơm gơnơm lơ\m choh jang xa. Kon pơlei lơ\m tơring oei kăl đei trong pơkăp tơgu\m hơdăh. {ok Võ Văn Hưng, Kơdră Anih choh jang xa păng hơto\k tơring pơxe\l apu\ng Kông Chro, dêh char Gia Lai ăn tơbăt: “Dôm hơdre\ch 'long pơtăm tơ\ apu\ng âu nhen hơ[o, [um [lang, pơkai păng dôm hơdre\ch 'nhot, tơh noh kơjă te\ch ưh đei xơđơ\ng, mă tơdrong te\ch tơmam drăm ưh hlot noh pơm tơnap tap ăn kon pơlei. Lơ\m 21 dêh char plei tơm lơ\m ja#p teh đak jang hơlen găh bảo hiểm choh jang xa noh Gia Lai tam mă đei tơre\k hăm tơdrong mă âu. 'Nâu jing tơdrong mă kon pơlei jang mir tơ\ Gia Lai hơpơi dăh hrôih đei tơre\k hăm jên tơgu\m jang đơ\ng teh đak hăm kon pơlei, vă xơđơ\ng jơhngơ\m pơm jang [ơ\t 'mi kial, pơrang j^ pơrăm, tơgu\m kon pơlei xơđơ\ng choh jang xa.”

Gia Lai pơma adro#, dôm dêh char Tây Nguyên pơma atu\m jing tơring đei mu\k drăm cham char tih tên vă hơto\k choh jang xa yuơ đei teh xă. Mă lei, âu duh jing minh lơ\m dôm tơring hin dơnuh hloh kơ ja#p teh đak. Choh jang xa, tơdrong erih kon pơlei duh oei lơ tơnap tap. Jơnu\m pơgơ\r tơring, kon pơlei tơ\ âu to\k bo\k oei gô chang đei dôm trong jang tơnăp găh choh jang xa vă hơto\k pơm jang kơjăp xơđơ\ng. Lơ\m noh, bảo hiểm choh jang xa jing minh trong pơkăp jang gô chang lơ hloh, tơgu\m ăn kon pơlei tang găn [iơ\ hiong răm yuơ choh pơtăm ưh đei yua lơ păng kơjă te\ch ưh đei to\k kăp.

Lan chih păng rapor