VOV4.Bahnar - Xơkơ\t rong kon tơrong jing minh lơ\m dôm hơyak jang hơto\k tơ iung kơ tơring, khei năr âu ki, apu\ng Ea Kar, dêh char Dak Lak hlôi đei lơ trong jang tơnăp gơh rơgei, jing trong hơyak ăn rong kon tơrong kơjăp xơđơ\gn ato\k tơ iung hăm hơyuh to# 'mi tơplih hrei âu.  

Yuơ teh ưh kơ đei xă, [ok Phạm Văn Bình, oei tơ\ xăh Cư Ni, apu\ng Ea Kar, dêh char Dak Lak, xơkơ\t axong chă rong kon tơrong. Mă blu\ng tam mă vao hơdăh noh [ok  Bình rong minh [ar to\ rơmo lai đe\ch, [ôh rơmo xa 'nhe\m pơyua lơ, [ok hlôi pơih xă rong truh 32 to\, rong kiơ\ trong tơnăp hloh. {ok hlôi io\k yua khoa ho\k kih thuơ\t, đơ\ng rơih kon yo\ng truh vei rong, tang găn pơrang j^, jo# hơlen jên chă răt tơmam xa ăn rơmo. Truh dang ei, tơdrong io\k yua đơ\ng rong rơmo lai xa 'nhe\m kiơ\ pơkăp kơjăp xơđơ\ng hlôi tơgu\m [ok hơto\k io\k yua lơ hloh pơtêng hăm 'long pơtăm nai. {ok Phạm Văn Bình ăn tơbăt: “Tơdrong 'lơ\ng hăm rơmo lai noh hăp tih hloh, kơjă te\ch adoi kăp hloh. Mă tơnap kơ rong mă lei minh [ar xơnăm đơ\ng ro\ng kơ noh, rong duh juăt jăi, noh inh [ôh tơdrong rơmo lai [lep hăm tơring hloh. Mă lei vă pơma noh tơdrong đei yua kơjăp xơđơ\ng duh athei đei axong jang mă tơnăp, athei băt dôm tơdrong khoa ho\k kih thuơ\t, athei hơbe\ch lơ\m tơdrong vei rong vă rơmo gơh erih pran hăm hơyuh to# 'mi păng ke\ tang găn pơrang”

 Hăm lơ kon pơlei jang mir, mă kăl noh tơ\ dôm tơring pơtăm hơdre\ch 'long ko\ng ngie#p ưh kơ giơ\ng, nhen dôm apu\ng Ea Kar, Ea Sup, M Drak, adoi pơtoi rong kon tơrong nhen minh trong jang vă xơđơ\ng io\k yua ăn unh hnam. Lơ tơring duh xơkơ\t rong kon tơrong jing minh lơ\m hơyak tơm găh mu\k drăm tơ\ tơring. Apu\ng  Ea Kar, dêh char Dak Lak, dang ei jang kon tơrong đei 35% lơ\m pơkăp choh jang xa. Apu\ng xơkơ\t truh xơnăm 2010 gô đei truh 50%. Hăm dôm tơdrong tơnap tap găh kơjă te\ch ưh kơ đei xơđơ\ng, jên axong jang kăp, hơyuh to# 'mi tơplih ưh kơ xơđơ\ng hơnơ\ng pơdui pơrang j^, kon pơlei athei kơdih chơ chă trong vă pơtoi pơm jang păng hơto\k rong kon tơrong, ier bip kiơ\ hơyak kơjăp xơđơ\ng. {ok Lê Văn Thắng, bơngai lơ xơnăm rong rơmo xa 'nhe\m ăn tơbăt : “Găh rong rơmo noh athei vei rơgoh hơdrong var, tơmam xa athei rơgoh xơđơ\ng, io\k jang kiơ\ [lep khoa ho\k kih thuơ\t păng mă kăl noh athei holen tơnăp găh kon yo\ng athei 'lơ\ng pran noh jang pơtơm đei xa. Adrol ki kon pơlei hơnơ\ng kơche\ng vei khul kơpô rơmo noh tơ\ cham 'nhe\t, mă lei dang ei noh pă đei oei cham 'nhe\t. Dang ei rong rơmo athei kron lơ\m hơdrong var, athei vei hơlen, oei rong chă tơ 'nglaih nhen xơ\ noh ưh kơ đei yua ôh. Kơlih rơmo dang ei đei xa, pơdơh pơdei, noh hăp pơtơm to\k pran, 'nhe\m hăp xe\ch lơ mơ\n ”

Hơbe\ch lơ\m tơdrong jang rong kon tơrong, lơ bơngai jang mir tơ\ apu\ng Ea Kar hlôi tơguăt hăm dih băl. Đe ye\t chă tơroi tơbăt tơdrong hlôh vao, pơih trong ăn jang hadoi hăm dôm anih doanh ngie#p vă te\ch tơle\ch tơmam drăm. Lơ\m jang hadoi, anih doanh ngie#p athei pơtho găh kih thuơ\t, axong kon yo\ng păng răt rơmo kiơ\ pơkăp đơ\ng kon pơlei. Hơlơ\k kơ noh, bơngai jang rong kon tơrong athei pơm kiơ\ [lep dôm tơdrong pơkăl găh kih thuơ\t, vei xơđơ\ng 'nhe\m gơh 'lơ\ng... {ok Nguyễn Đức Hoan, oei tơ\ thôn 14, xăh Ea Ô, apu\ng Ea Kar ăn tơbăt: “Adrol ki tam mă jang hăm anih jang âu, nhôn kơdih chă pơkăp jang hăm anih te\ch răt tơ\ tơring. {ơ\t jang hăm anih jang âu bơih noh nhôn kăl kon yo\ng pran 'lơ\ng hloh noh anih jang tơchă ăn kơ nhôn kon yo\ng 'lơ\ng păng [ônh hiôk hloh. Mă kăl noh găh tơdrong răt tơmam drăm rong đei ”

Anih jang găh rong kon tơrong hơto\k tơ iung kơjăp gơnơm lơ\m lơ tơdrong tơm nhen: pơkă, tơmam xa, kon yo\ng, anih rong, kho ho\k kih thuơ\t, te\ch răt tơmam drăm... Trong jang đơ\ng lơ unh hnam rong kon tơrong tơ\ apu\ng  Ea Kar, dêh char Dak Lak jing hơyak nơnăm tro\ [lep lơ\m khei năr pơm jang dang ei. Tơdrong mă âu gô tơgu\m ăn anih jang găh kon tơrong Dak Lak hơto\k tơ iung xơđơ\ng păng kơjăp lơ\m khei năr truh.

Vă tơchă trong tơgu\m ăn bơngai rong kon tơrong hơmet pơ ‘lơ\ng dôm tơdrong tơnap tap to\k bo\k tơ jră mu\h măt, ‘nao au, An^h tơm pơtru\t Cho\h jang sa Te\h đak jang hơdoi hăm Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Atok tơ iung tơring tơrang dêh char Dak Lăk hlôi pơgơ\r Hop ako\m pơ tru\t cho\h jang sa @ hăm anăn: Ato\k tơ iung rong kon tơrong kơ jăp ‘lơ\ng lơ\m khe\i ‘năr tơpl^h to\ ‘mi kial.

Tơ\ hop ako\m đe\i pơgơ\r tơ\ apu\ng Ea Kar, lơ kon pơlei hlôi lăng kơ jăp tru\h trong jang rong kon tơrong kơ jăp ‘lơ\ng, tơbăt d^h băl dôm tơdrong tơnap tap tơhlăk tơhl^n. Rim kơdră joăt jang, kơdră che\p pơgơ\r, rim an^h mơdro sa tơm hlôi tơle\ch rim trong jang vă an^h jang rong kon tơrong tơle\ch jang kiơ\ hơ iă lơ\m khe\i ‘năr tơpl^h to\ ‘mi kial tơring Tây Nguyên. Tiến sĩ Trần Văn Khởi, Kơdră che\p pơgơ\r An^h tơm Pơtru\t cho\h jang sa Te\h đak tơbăt hơdăh hlo\h dơ\ng găh tơdrong au.

- {ok ăi, kơ yuơ kă kiơ ‘măng mă au An^h tơm Pơ tru\t cho\h jang sa te\h đak tă rơ\ih io\k Ea Kar, m^nh tơring atăih kơ an^h kơdrơ\m dêh char Dak Lăk vă pơgơ\r hop ako\m pơ tru\t cho\h jang sa?

{ok Trần Văn Khởi: Hmă hmă sơ\ ‘no\h nhôn pơgơ\r hop ako\m hơvơn rim bơngai bơ\ jang khoa ho\k, kơdră che\p pơgơ\r păng mă kăl ‘no\h kon pơlei cho\h jang sa, an^h pơ tru\t cho\h jang sa kơ rim dêh char lơ\m tơring, pơgơ\r hop ako\m pơ tru\t cho\h jang sa lơ\m an^h kơdrơ\m dêh char. Mă le\i ‘măng mă au, nhôn pơgơ\r tơ\ apu\ng Ea Kar hăm lơ tơdrong: Ea Kar ‘no\h m^nh lơ\m dôm apu\ng chă rong kon tơrong tôch kơ lơ păng sơđơ\ng ‘lơ\ng, đe\i lơ trong rong kon tơrong vă kon pơlei năm lăng. Hop ako\m au đe\i pơgơ\r [ar tơdrong. Mă m^nh ‘no\h năm lăng hloi an^h rong, mă [ar ‘no\h hop ako\m pơma dơnu\h lơ\m hnam hop ako\m.

Mă [ar dơ\ng, ‘nau jing tơring đe\i kon pơlei chă cho\h jang sa păng rong kon tơrong hơge\i păng kon pơlei hưch hanh tơgoăt io\k jang kiơ\ tơdrong gơ\h hơge\i kơ kih thuơ\t. Ako\p đe\i lơ tơdrong lơ lo\h kơna nhôn hơnhăk tơdrong pơgơ\r hop ako\m pơma dơnu\h năm tru\h hăm Ea Kar; lăng tru\h tơ\ tơring đe\i trong jang sa hơ iă vă kon pơlei cho\h jang sa chă ap^nh, tơ tơl hơdăh d^h băl, tơblang hơdăh dôm tơdrong oe\i tơ hlăk tơhl^n, ‘lơ\ng hơ iă hlo\h chă pơgơ\r tơ\ an^h kơdrơ\m lơ\m dêh char.

- {ok ăi, lơ\m pơgơ\r hop ako\m pơma dơnu\h nhôn [o#h đe\i lơ an^h jang sa hơdăh đe\i tơ [o#h tơbăt. Mă le\i hre\i au ‘no\h kon pơlei tơtăm ư\h khan lăp hơdro# tơdrong tơpl^h to\ ‘mi kial đe\ch ôh mă le\i tru\h hloi tơdrong tơ pl^h ư\h kơ tom băt tơdrong chă te\ch mơdro. Rong kon tơrong kơ jăp ‘lơ\ng lăp hăm tơ pl^h to\ ‘mi kial hăp đe\i tơgop lơ\m xek tơlang đe\i tơdrong te\ch mơdro sơ đơ\ng dăh mă ư\h?

{ok Trần Văn Khởi: Tơdrong jang sa păng an^h te\ch mơdro ‘no\h tôch g^t kăl, hăp đe\i [ơm d^h băl kơtang, mă le\i trong gơlong ăn ato\k tơ iung jang sa hăp pha hăm dôm trong jang găh tơdrong te\ch mơdro. Tơ\ au, nhôn ‘me\h vă tơroi tơbăt dôm trong hơ iă lơ\m pơđ^ jang sa, pơđ^ găh trong tơgu\m djru, pơđ^ găh tơdrong mơdro sa. Lơ\m khe\i ‘năr tơpl^h to\ ‘mi kial, lơ\m khe\i ‘năr te\ch mơdro ư\h sơđơ\ng, ‘no\h bơ\n kăl chă pơma dơnu\h d^h băl vă tơle\ch đe\i trong jang ayơ găh kih thuơ\t, trong jang ayơ găh lơ\m tơdrong bơ\ jang tơgu\m djru, dôm trong jang ayơ găh lơ\m tơdrong jang t^h hơno# hơnăp kơnh. Sơnong jang kơ an^h ve\i lăng cho\h jang sa tru\h au kơnh kăl đe\i ap^nh trong jang tơgu\m yă kiơ lơ hlo\h hăm Khu\l kơdră che\p pơgơ\r te\h đak dăh mă rim An^h tơm. Găh tơring đe\i rim trong tơgu\m yă kiơ păng đe\i ‘măng kon pơlei cho\h jang sa kăl tơchă trong jang yă kiơ vă tơpl^h jơhngơ\m đon păng trong jang sa lơ\m rong kon tơrong, pơm lơ liơ vă đe\i io\k yua kơ jăp păng ato\k tơ iung kơ jăp ‘lơ\ng.

- {ok ăi, tơdrong pơgơ\r hop ako\m tơ\ Ea Kar nhen ih tơroi vă tơ klep hăm tơdrong jang yan au. Mư\h le\i kiơ\ kơ ih tơdrong rong kon tơrong hre\i au tơ\ Ea Kar ‘no\h lơ liơ?

{ok Trần Văn Khởi: &nh [o#h tơ\ apu\ng Ea Kar hre\i au đe\i lơ an^h jang sa kiơ\ rong kon tơrong lơ, jang kiơ\ tơdrong gơ\h hơge\i khoa ho\k kih thuơ\t păng chă rong tôch hơ iă. Mă [ar, đe\i pơ jing rim khu\l u\nh hnam jang sa, hlôi pơ jing đe\i jang hơdoi păng tơroi tơbăt d^h băl. Mă pêng, đe\i lơ an^h jang tơ klep rong kon tơrong hăm cho\h jang sa, găh tơdrong tơmam hie\m rơgo\h ‘lơ\ng … đe\i lơ an^h jang tôch hơ iă vă kon pơlei năm tru\h ho\k pơ hrăm păng jang kiơ\. 

- Lei ah, bơnê kơ ih [ok hơ!

Tơblơ\ păng rapor: Lan - Amazư\t