Ƀok Nguyễn Ngọc Phúc, tơ̆ xăh Quảng Phú, apŭng Cư Mgar, dêh char Đắk Lắk chông nhôn năm lăng pơgar sầu riêng xă 1,5  ha kơ unh hnam sư. Lơ tơm ‘long sầu riêng ‘nao truh sơnăm mă 7, tih ‘lơ̆ng. ‘Long yơ kŭm hơtriu hơtrău đei plei, rŏ năng pơyan ‘nâu phĕ đei dang 20 tân plei. Ƀok Phúc tơroi: adrol sơ̆ teh ‘nâu pơtăm tiu, 6 sơnăm hŭt kŏng jang vei rong, ‘nao phĕ đei 1,2 pơyan ‘nŏh tiu jĭ, lôch đĭ. Kŏng jang, jên tơmam tuh lăm âu hiong đĭ. Sơnăm 2017, ƀok Phúc tŏk iŏk tơ̆ Anih mong jên Agribank 200 triu hlak jên vă pơtăm sầu riêng. Gơnơm đơ̆ng jên ‘nâu mă unh hnam hlôi đei pơgar ‘long sầu riêng 1 sơnăm phĕ tĕch đei hlŏh 1 ti.

Ƀok Phúc tơroi, dang ei oei tŏk iŏk tơ̆ anih mong jên Agribank 1,5 ti hlak jên. Kơsô̆ jên âu đei iŏk man anih mong, răt kơmăy, tơmam pơyoa ăn tơdrong phĕ, tăh sầu riêng lơ̆m tơpu ăn kon pơlei lơ̆m xăh. Kơsô̆ jên tŏk iŏk tơtom, trŏ pơyan kơna tôch đei yoa: “ ‘Long sầu riêng ‘nŏh 1 sơnăm phĕ 1 vât. Gô truh ƀât dŏh ‘nŏh ba ưh đei tôm jên ôh. Gơnơm đơ̆ng Anih mong jên Agribank tơgŭm kơna lơ kon pơlei gơh đei nhen hrei ‘nâu.”

Ƀok Nguyễn Hữu Thọ, Kơdră chĕp kơ̆l khul vei lăng, Kơdră Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Cheh phe Đ’Rao tơ̆ apŭng Cư Mgar, Đắk Lắk (găh Công ty tơm jang chĕh phe Việt Nam) ăn tơbăt: Công ty đei 489ha cheh phe, mă lơ ‘nŏh pơtăm đơ̆ng dôm sơnăm 80 sơ̆, đĭ kră ngăl bơih, plei ưh kơ lơ. Sơnăm 2014 công ty pơtơm bơ̆ jang pơtăm ming pơgar chĕh phe. Pơtăm ming chĕh phe ‘nŏh tơdrong ưh kơ đei ƀônh kiơ, athei choh hơmet teh đơ̆ng 3 - 4 sơnăm, ƀât dŏh kơnh gơ̆h pơtăm ming cheh phe dơ̆ng. Đei Agribank asong tŏk iŏk hăm jên kon tŏ sĕt truh 38 ti, khei 'năr tŏk iŏk truh 7 sơnăm. Gơnơm thoi noh, công ty hlôi jang đang tơdrong pơtăm hơmet ming hlŏh 330ha. Đĭ đăng teh cheh phe pơtăm ming tơtă đei plei, hơkâu 'lơ̆ng ngăl.

Ƀok Nguyễn Hữu Thọ pơma hơdăh: công ty jĭ anih jang đei jơnei 'lơ̆ng hlŏh lơ̆m tơdrong pơtăm ming chĕh phe tơ̆ Đắk Lắk kŭ nhen tơ̆ dôm dêh char Tây Nguyên: “Công ty hlôi jang đang tơdrong pơtăm ming chĕh phe yoa công ty tơm pơjao. Tơdăh ưh đei jên pơtăm hơmet ming, dăh mă jên răt, tĕch mơdro, jên vei rong pơgar ‘long cheh phe đơ̆ng Agribank lei nhôn ưh kơ đei tôm jên vă tơlĕch jang tơ̆ 500ha, mă loi hăm teh pơtăm ming truh 330ha. Tơdăh ưh đei jên tŏk iŏk đơ̆ng anih mong jên Agribank ‘nŏh anih nhôn ưh gơ̆h jang keh tơdrong ‘nâu ôh.”

Công ty jang chĕh phe Đrao đei 500 ‘nu công nhân bơngai jang, lơ̆m noh đei 62% ‘nŏh jĭ bơngai Rađe. ‘Nhŏng Y Neng, tơ̆ xăh Cư Dliê M'nông, tơroi: ‘ngoăih kơ teh pơtăm cheh phe unh hnam, ‘nhŏng oei iŏk vei rong 8 sao cheh phe ‘nao pơtăm ming đơ̆ng Công ty jang chĕh phe Đrao. Sơnăm 2023, jô̆ păh lăp jên khei rim khei đơ̆ng Y Neng đei 7,5 triu. ‘Nŏh oei tam mă jô̆ truh kơsô̆ jên 45 triu, ‘nhŏng đei công ty kla ăn yoa pơgar chĕh phe ‘nhŏng jang đei plei lơ hlŏh kơsô̆ hơgăt: “Pơm công nhân jang ăn công ty cheh phe teh đak mă lei inh đei pơgar chĕh phe kơdih unh hnam nhôn ‘năi. Hơdrô̆ pơgar cheh phe inh iŏk vei lăng, tơdăh đei plei lơ hlŏh kơsô̆ hơgăt ‘nŏh inh đei hơpăh jên. Bu bu kŭm adrin vei rong pơgar chĕh phe mă ‘lơ̆ng, plei lơ ‘nŏh bơ̆n iŏk yoa kŭm lơ ƀiơ̆.”

Ƀok Y Blưn Mlô, phŏ Kơdră vei lăng kon pơlei xăh Pơng Đrang, apŭng Krông Búk tơroi: dang ei xăh jang kĕh đĭ đăng 19 tơdrong hơgăt pơjing tơring tơrang ‘nao bơih. Oei pơm hla ar vă Anih vei lăng kon pơlei dêh char chih tơbăt jĭ xă tơring tơrang ‘nao. Jĭ xăh hơtăih yăih, đei lơ kon pơlei kon kông mă lei Pơng Đrang hlôi jang đei tôm tơdrong hơgăt ăn tơring tơrang ‘nao ‘nŏh jĭ tơdrong adrin đơ̆ng rim kon pơlei păng đon pơhnŏng tôch ai đơ̆ng rim anih jang chinh trĭ. Lơ̆m noh đei tơdrong vang tơgop đơ̆ng Anih mong jên Choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang.

Ƀok Y Blưn Mlô pơma: “Gơnơm đei trong tơgŭm đơ̆ng Đảng, Teh đak, kon pơlei đei tŏk iŏk jên đơ̆ng anih mong jên choh jang xa hăm jên kon tŏ sĕt ưh đei nhen dôm anih mong jên nai. Dang ei, kon pơlei băt anih mong jên asong tŏk iŏk kơna tôch hơiă yoa đei tŏk iŏk jên ƀônh ƀiơ̆, ưh đei pơm pơmat tat kiơ. Kon pơlei nhôn đei tơdrong arih xa sơđơ̆ng, jang tŏk nhen hrei ‘nâu ‘nŏh gơnơm đơ̆ng kơsô̆ jên tŏk iŏk tơ̆ Agribank.”

Ƀok Phạm Xuân Cam, phŏ Kơdră chĕp kơ̆l Agribank Bắc Đắk Lắk tơroi: jô̆ truh đĭ khei 7 sơnăm 2024, akŏm đĭ đăng kơsô̆ jên asong tŏk iŏk đơ̆ng Agribank Bắc Đắk Lắk đĭ tŏk truh 13 rơbâu ti. Lơ̆m noh vă jê̆ 9.500 ti, iŏk đei 73% ‘măn ăn tơdrong choh jang xa, kon pơlei jang chun mir păng tơring tơrang, hăm 160 rơbâu ‘nu bơngai đei tŏk iŏk. Khul kăn ƀô̆ tơ̆ anih mong jên hơnơ̆ng ‘moi kiơ̆ tơdrong ‘mĕh vă tơ̆ tơring, jang hơdoi hăm kon pơlei tơ̆ tơring hơtăih yăih vă tơgŭm ăn đe sư tŏk iŏk jên trŏ pơyan jang.

“Tơdrong gĭt kăl hrei ‘nâu ‘nŏh hlôi găn đei tôch ai tơdrong tŏk iŏk jên đe tơ̆ ‘ngoăih hăm jên kon tôch lơ. Kiơ̆ đơ̆ng noh gơ̆h vei lăng sơđơ̆ng ‘lơ̆ng tơdrong arih xa ăn kon pơlei tơ̆ tơring hơtăih yăih. Mih ma duch nă hlôh vao tam mă jrŭ, ưh đei lei lăi băl, nhôn athei đe kăn ƀô̆, bơngai pơtho tơƀôh tôch rơđăh ăn kon pơlei.”

Lăp hơdrô̆ tơ̆ apŭng Cư Mgar kơ dêh char Đắk Lắk, lơ̆m 6 khei blŭng sơnăm 2024 đĭ đei 3.620 ‘nu bơngai mă lơ ‘nŏh kon pơlei jang chŭn mir tŏk iŏk truh 1.660 ti vă choh jang xa. ‘Nâu jĭ kơsô̆ jên tôch gĭt kăl vă kon pơlei đei jên vei rong pơgar chĕh phe, sầu riêng păng dôm kơloăi ‘long pơtăm nai trŏ pơyan. Ƀok Nguyễn Công Văn, Phŏ Kơdră chĕp kơ̆l Anih vei lăng kon pơlei apŭng Cư Mgar akhan: “Agribank đei lơ trong tơgŭm ăn kon pơlei đơ̆ng choh jang xa truh tĕch mơdro. Atŭm hăm ‘nŏh vang tơgŭm ƀât kon pơlei oei tơƀâp pơmat tat. Mă lei jĭ dôm tơdrong tơjur jên kon ăn bơngai tŏk iŏk. Agribank oei athei kăn ƀô̆ jur truh tơ̆ pơlei pơla vă roi tơbăt, dôm tơdrong asong tŏk iŏk jên vă kon pơlei chă rơih trong tŏk iŏk lăp hăm tơdrong jang xa, tĕch mơdro đơ̆ng kơdih. Gơ̆h pơma ‘nâu jĭ kơsô̆ jên kăp gĭt, tôch lơ vă tơgŭm tưk tơiung tơdrong jang mŭk drăm, tơpôl tơ̆ apŭng.”./.