Dôm sơnăm tơjê̆ âu, tơmam “ Phe rơgoh Thăng Bình HTB” kơ Hơp tak xăh pơvih pơvăn akŏm Choh jang sa Thăng Bình, xăh Cư Kty, apŭng Krông Bông đei bơngai răt yua lăng ‘lơ̆ng. Sơnăm 2020, tơmam “ Phe rơgoh Thăng Bình HTB” iŏk đei hla ar pơkăp tơmam OCOP 4 hơnglŏng kơ dêh char. Mă kăl ‘noh jĭ, blŭng sơnăm 2022, hơp tak xăh hlôi kĭ hla ar tơmam phe rơgoh tĕch tơ̆ New Zealand, hăm kơsô̆ blŭng a ‘noh 6 tấn. Hrei ‘nâu, hơnăn phe rơgoh Thăng Bình HTB kŭm hlôi pơjing đei tơ̆ 26 hơnih tĕch mơdro tơ̆ 12 dêh char, pơlei tơm lơ̆m teh đak. Đei đăi jơnei âu, ƀok Võ Văn Sơn, Kơdră vei lăng Hơp tak xăh pơvih pơvăn akŏm choh jang sa Thăng Bình tơbăt, đĭ đăng ‘noh jĭ gơnang đơ̆ng bơ̆ jang hơdai vă hơtŏk ‘lơ̆ng kơjă tơmam:

“Hơdrol sơ̆ jang hơdai vă hơmet pơ ‘lơ̆ng dôm tơdrong mơmat tat lơ̆m pơm tơlĕch, mă lei đơ̆ng rŏng hơmet pơ ‘lơ̆ng dôm tơdrong mơmat tat lơ̆m pơm tơlĕch kon pơlei jang chŭn mir ‘noh ‘meh hơmet pơ ‘lơ̆ng dơ̆ng dôm tơdrong mơmat tat lơ̆m tĕch tơmam ‘noh jĭ  maketing tơmam. Kon pơlei jang chŭn mir hơdrol sơ̆ lăp băt pơm tơlĕch đĕch mă lei dang ei ‘meh hơnhăk tơmam lĕch tơ̆ anih tĕch mơdro ‘noh athei pơm maketing, pơm chă tơƀôh tơmam ‘noh jĭ dôm hơyak mă hơp tak xăh tơgŭm kon pơlei jang chŭn mir vă brư̆ ƀrư̆ hơnhăk tơmam lĕch tơ̆ anih tĕch mơdro tih."

Hăm dôm anih jang mơdro sa năm hơdrol lơ̆m jang kiơ̆ tĕch tơmam choh jang sa tơ̆ anih tĕch mơdro, tơdrong tŭn pran jang hơdai lơ̆m pơm tơlĕch, tĕch tơmam pơm đei dôm hơnih pơtruh tơmam rơgoh ‘lơ̆ng ‘noh jĭ kăl hloh vă yak truh pơm tơlĕch tơmam ‘nao hơnhăk ăn kơjă tŏk lơ. Ƀôh hơdăh nhen tơ̆ kŏng ti cổ phần Damaca Nguyên Phương, xăh Phú Lộc, apŭng Krông Năng, ƀơ̆t vang jang lơ̆m tơdrong jang hơdai, kŏng ti pơkăp: kon pơlei jang chŭn mir đei tĕch tơmam hăm kơjă sơđơ̆ng, dă biơ̆ kơ ưh kơ pŭn ai; đei anih jang mơdro sa tơmơ̆t jên jang asong hơdrĕch, tơmam choh jang sa vă sơ đơ̆ng pơm tơlĕch. Hơdai hăm ‘noh, anih jang mơdro sa kŭm kơchăng đei hơnih pơtruh tơmam, tơdrong ‘lơ̆ng đei vei lăng. Yă Nguyễn Thị Thu Phương, kơdră vei lăng kŏng ti tơbăt:

“ Dang ei kon pơlei jang chŭn mir lăp choh pơtăm kiơ̆ kơ đe sư kĕ jang đei. Kơdih kon pơlei jang chŭn mir ưh kơ kĕ hrơ̆ch 1 ‘măng gơh ăn đei tơmam ‘lơ̆ng dang ăi băl. Yua thoi noh, dôm anih jang mơdro sa kăl athei vang mơ̆t jang lơ̆m đe sư vă pơm đei tơmam ‘lơ̆ng hloh nhen: kăt yuă ƀlep pơyan, ƀlep khei ‘năr ăn iŏk yua ‘lơ̆ng hloh. Kŭm nhen vei lăng tơm ƀa liơ vă kơ ‘lơ̆ng ‘noh ưh khan lăp đei kon pơlei jang chŭn mir đe sư jang tơdrong ‘nâu mă kơdih kâu dôm anih jang mơdro sa, kŭm nhen anih jang kơpal, khŭl kơdră tơring kăl kơ tơgŭm kon pơlei jang chŭn mir mă hơnhăk ăn đei iŏk yua."

Mă lei tơpă yan âu, tơ̆ Dak Lak dôm tơdrong jang hơdai lơ̆m pơm tơlĕch tơmam đơ̆ng choh jang sa oei tŏ sĕt, jang tam mă tih; tơmơ̆t jên jang ăn kơmăy kơmŏk pơm tơlĕch oei tŏ sĕt kơna tam mă hơtŏk đei kơjă tơmam đơ̆ng choh jang sa ‘moi kiơ̆ tơdrong jang. Tơdrong nai đơ̆ng, 1,2 anih jang mơdro sa, hơp tak xăh tam mă chă đei anih răt iŏk sơđơ̆ng kơna hơnat pơih să tơdrong jang hơdai... Mă hơdăh ‘noh nhen tơmam ca cao, Dak Lak đei tơring tơmam truh 1200 hec ta, mă lei tơdrong jang hơdai hrei ‘nâu lăp ‘nao dơ̆ng tơ̆ kơsô̆ tŏ sĕt dang 200 ŭnh hnam vang jang hơdai ‘moi kiơ̆ dôm hơp tak xăh, grŭp jang hơdai iĕ le. Tơdrong ‘nâu hlôi pơm pơgăn ƀiơ̆ tơmam ‘lơ̆ng mưh ăn tĕch tơ̆ anih mơdro sa. Ƀok Trương Ngọc Quang, Kơdră vei lăng Kŏng ti TNHH Ca Cao Nam Trường Sơn akhan:

“ Hơtŏk tơiung tơring tơmam hrei ‘nâu Dak Lak dang 1.200 hec ta ‘noh kăl kơ đei trong jang tơgŭm akŏm hloh vă hơtŏk tơiung lơ tơmam hloh. Đơ̆ng noh tơgŭm ăn kon pơlei jang chŭn mir dăh mă dôm hơp tak xăh 1 trong pran kơtang hloh vă đe sư hlôh đei akhan tơdrong jang hơdai ‘noh jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong ‘meh vă kăl hloh lơ̆m pơjing kơjă vă yak truh pơm tơlĕch 1 trong kơjăp ‘lơ̆ng.

Kiơ̆ kơ ƀok Nguyễn Hoài Dương, Kơdră chĕp kơ̆l Anih vei lăng găh choh jang sa - hơtŏk tơiung tơring tơrang Dak Lak, lơ̆m khei ‘năr dang ei, pơjing dôm tơdrong jang hơdai ‘noh jĭ trong jang gĭt kăl vă vei sơđơ̆ng anih tĕch hiôk ăn tơmam đơ̆ng choh jang sa đei. Vă tơgŭm hơtŏk tơiung jang hơdai, Dak Lak hlôi păng tŏk bŏk hơdrin tơlĕch jang dôm tơdrong tơchơ̆t đơ̆ng Khŭl kơdră teh đak găh trong jang tơgŭm pơtrŭt hơtŏk tơiung jang hơdai lơ̆m pơm tơlĕch păng tĕch tơmam đơ̆ng choh jang sa đei. Lơ̆m noh akŏm pơtrŭt dôm tơdrong jang tơgŭm đơ̆ng rŏng kơ tơmơ̆t jên jang nhen: Pơm tơlĕch, pơjing hơnăn păng tơchă băt anih pơm tơlĕch tơmam đơ̆ng choh jang sa. Ƀok Nguyễn Hoài Dương tơbăt:

“Tơroi tơbăt tơgŭm pơm tơdrong hiôk tôch ai ăn kơ rim tơring lơ̆m dêh char. Mă loi ‘noh jĭ dôm tơring đei lơ tơmam ‘lơ̆ng ‘noh dôm tơdrong jang hơdai tĕch tơmam ‘noh jĭ tơdrong tôch kơ gĭt kăl lơ̆m pơjing kơjă tơmam. Băt hơdăh tơdrong ‘nâu anih jang hlôi pơtruh ăn Anih vei lăng kon pơlei dêh char kĭ ăn tơdrong jang tơgŭm tơmam, kiơ̆ đơ̆ng ‘noh tơgoăt hăm dôm tơring lơ̆m teh đak vă tĕch tơmam tơ̆ hơnăp kơnh.”

Dak Lak dang ei đei hloh 380 hơp tak xăh choh jang sa păng hloh 90 anih jang mơdro sa tĕch mơdro sa hăm teh đak đe. Tơmam đơ̆ng choh jang sa đei kơ dêh char hlôi truh tơ̆ 68 teh đak lơ̆m apŭng plĕnh teh, mă loi ‘noh jĭ hlôi mơ̆t đei lơ̆m dôm anih tĕch mơdro tih nhen Mi, Nhật Bản, Anh, Phalăng... ‘Nâu jĭ dôm tơdrong ‘lơ̆ng gĭt kăl lơ̆m bơ̆jang hơdai lơ̆m pơm tơlĕch choh jang sa. Tơdăh Dak Lak hơtŏk ‘lơ̆ng đei yua bơ̆jang hơdai gô tơgop gĭt kăl lơ̆m tơdrong hơmet pơ ‘lơ̆ng găh tơmam ‘lơ̆ng đơ̆ng choh jang sa đei, hơtŏk ‘lơ̆ng đei kơjă măk păng hơtŏk tơiung choh jang sa 1 trong kơjăp tơ̆ hơnăp dôm tơdrong tơplih đơ̆ng anih tĕch mơdro.