Iŏk đơ̆ng đei tơdrong jang Mĭnh xăh 1 tơmam (OCOP), lơ kon pơlei jang chŭn mir tơ̆ apŭng sơlam Ia Grai, dêh char Gia Lai, hlôi pơ̆n pơm tơlĕch tơmam, pơjing hơnăn păng hơnhăk tơmam đơ̆ng choh jang sa kơ tơring lĕch tơ̆ anih mơdro sa kiơ̆ dôm hơnih mơdro sa điện tử, hơnhăk ăn iŏk yua mŭk drăm ăn ŭnh hnam păng tơpôl.

Pơm tơlĕchcheh phe kiơ̆ tơdrong jang OCOP, mŏ Nguyễn Thị Thảo- oei tơ̆ thị trấn Ia Kha, apŭng Ia Grai, dêh char Gia Lai hlôi đei 6 tơmam cheh phe đei hla ar pơkăp 3 păng 4 hơ nglŏng kơ dêh char. Kiơ̆ kơ mŏ, vă tơmam OCOP đei hơnih dơ̆ng kơ jăp lơ̆m hơnih tĕch mơdro, tơdrong kăl tơchơ̆t oei tơ̆ tơdrong ‘lơ̆ng păng tơdrong roi tơƀôh tĕch tơmam. Iŏk yua tơmam đơ̆ng 200hek tar cheh phe kiơ̆ pơ kăp ‘lơ̆ng 4C tơ̆ thị trấn Ia Kha, mŏ pơm kiơ̆ pơm tơlĕch rơgoh, pơm đei ƀuih đang kơ ‘noh sơ̆k tơ̆ kơ deng kơ jung vă tơmam pơm đei vei ƀlep kơ chơ̆t đêl so. Hơdai hăm ‘noh, ŭnh hnam mŏ roi tơƀôh tơmam lơ̆m lơ trang mơdro sa điên tư, mạng tơpôl. Hrei ‘nâu, dôm tơmam cheh phe Thảo Hiên hlôi tech đei hloh jĭt dêh char pơlei tơm lơ̆m teh đak: “Tơmam tam mă pơm ‘lơ̆ng ‘noh sơ tôch kơ re, kơna đei tơdrong đei plei lơ mă lei kơjă re. Yak blŭng vă đei tơmam ‘lơ̆ng ‘noh bơ̆n athei đei tơring pơtăm ‘lơ̆ng, tơmam nhôn iŏk tơmam đei pơ kăp ‘lơ̆ng 4C ‘noh nhôn ƀôh đei blŭng sư ‘noh jĭ đơ̆ng tơring mă ưh kơ sĭ đơ̆ng mơdro sa. Pơ têng hăm tơmam mă tam mă iŏk đei hla ar pơ kăp OCOP ‘noh tơmam iŏk đei hla ar pơ kăp OCOP tôch kơ đei kơ jă, sư pơm đei đon lui tih.”

Kŭm hăm trong jang lăng kăl tơdrong ‘lơ̆ng, ‘nhŏng Nguyễn Văn Thiêm, oei tơ̆ xăh sơlam Ia Chía, apŭng Ia Grai, hlôi pơjing jơnei tơmam găr điêu hơdrĕng ƀoh iŏk đei hla ar pơ kăp 4 hơ nglŏng OCOP kơ dêh char. Hloh lơ sơnăm iŏk đei tơdrong hlôh vao, ‘nhŏng hlôi pơm tơlĕch đei dôm tơmam điêu rơgoh ưh kơ đei kơ đoh, điêu đei kơ đoh păng điêu hơdrih pơm đak toh găr, đei tơmoi jơ̆p dêh char lơ̆m tơring găh pơbăh, tơring găh tu ‘meh vă: “Dang ei tơplih yua athei tĕch tơmam tam mă pơm ‘lơ̆ng ‘noh ĭnh kŭm gô pơm tơlĕch, hơtŏk đei kơ jă tôch kơ lơ mă kăl hloh dơ̆ng ‘noh jĭ bơngai jang tơ̆ tơring, ĭnh kŭm tơgŭm đei lơ ‘nhŏng oh đei dơ̆ng tŏ sĕt năr jang. Kŭm tŭn pran pơtrŭt, vang jang 1,2 jơnŭm kơ chơ păng dôm hơnih tĕch mơdro điên tư nhen Zalo, Facebook, Tik Tok ‘noh jĭ dôm hơnih tơroi tơbăt tôch kơ đei yua.”

Đơ̆ng sơnăm 2017 truh dang ei, dêh char Gia Lai hlôi đei 311 tơmam đei pơkăp OCOP kơloăi 3-4 hơ nglŏng kơ dêh char. Lơ̆m noh, hơdrô̆ apŭng Ia Grai đei 14 tơmam đei hla ar pơ kăp 4 hơnglŏng kơ dêh char, găh lơ ‘noh jĭ tơmam đơ̆ng choh jang sa nhen găr điều, mắc ca, cheh phe... Ƀok Đỗ Văn Đông- Phŏ Kơdră Anih vei lăng kon pơlei apŭng Ia Grai, dêh char Gia Lai tơbăt, đơ̆ng tơdrong jang OCOP, kon pơlei jang chŭn mir hlôi tơplih đon tơchĕng đơ̆ng pơm tơlĕch tơmam jing tơchĕng pơm tơlĕch, tĕch mơdro, hơdrin pơjing trong jang kơ jă tơmam đơ̆ng choh jang sa đei . Hrei ‘nâu, apŭng tŏk bŏk hơnơ̆ng yak hơdai hăm kon pơlei jang chŭn mir roi tơƀôh, hơtŏk ‘lơ̆ng tơmam vă tơmam đơ̆ng choh jang sa tơring vei sơđơ̆ng hơnih dơ̆ng kơjăp lơ̆m anih tĕch mơdro: “Hrei nâu, dôm tơmam âu hlôi vei sơđơ̆ng đei dôm tơdrong pơkăp ‘lơ̆ng kiơ̆ tơdrong hiôk kơ dêh char păng rim sơnăm kiơ̆ đơ̆ng dăr hơlen lăng ‘noh dôm tơmam âu adoi đei pơvei păng adoi đei asong hla ar pơkăp dơ̆ng. Tơdrong nai, apŭng kŭm pơgơ̆r ‘noh jĭ athei hơtŏk ‘lơ̆ng đei tơmam OCOP. Kiơ̆ kơ ‘noh, găh tơdrong pơklep hơnăn vei sơđơ̆ng đei ‘lơ̆ng, găh tơchă băt anih pơm tơlĕch hlôi đei hơtŏk 1 hơ yăk pơm lăp hăm ‘meh vă đơ̆ng bơngai răt yua lơ̆m păng ‘ngoăih dêh char”.

Ƀok Lưu Trung Nghĩa- Kơdră Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơtŏk tơiung tơring tơrang dêh char Gia Lai tơbăt: Jăl jang 2021-2025, dêh char akŏm hơtŏk tơiung dôm khŭl jang mŭk drăm vang jang OCOP, tơgŭm pơjing dôm hơnih roi tơƀôh păng tĕch tơmam vă tơgop hơtŏk ‘lơ̆ng iŏk yua ăn dôm anih pơm tơlĕch, khŭl jang mŭk drăm. Dêh char tơlĕch tơdrong hơgăt truh sơnăm 2025 đei dơ̆ng 250 tơmam OCOP iŏk đei 3-4 hơnglŏng păng đei tŏ sĕt hloh 2 tơmam iŏk đei 5 hơnglŏng. Kŭm hăm ‘noh jĭ tơgŭm, pơtruh pơvih pơvăn marketing online, tơƀôh trong vă jang iŏk yua kơmăy kơmŏk 4.0; pơgơ̆r dôm khŭl pơtrŭt mơdro sa kơ dêh char dăh mă anih mơdro sa hơnhăk tơmam OCOP ‘lơ̆ng truh roi tơƀôh tơ̆ anih tĕch mơdro lơ̆m teh đak păng apŭng plĕnh teh. Hơdai hăm pơjing păng tơlĕch ăn tơtom dôm trong jang tơgŭm bơ̆jang kiơ̆ Tơdrong jang OCOP.

Bơngai chih kơtơ̆ng ang hlôi pơma dơnuh hăm ƀok Đỗ Văn Đông-Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih bơ̆ jang vei lăng kon pơlei apŭng Ia Grai tơbăt dơ̆ng dôm tơdrong hơdrin kơ tơring vă atŏk kơjă tơmam drăm OCOP.

- Mă blŭng, bơnê kơ ƀok Đỗ Văn Đông hlôi drơ̆ng nơ̆r pơma dơnuh au. Ƀok ăi, ih tơroi lăng, lơ̆m khei năr au ki, apŭng Ia Grai hlôi jang kiơ̆ tơdrong jang Mĭnh tơring mĭnh tơmam drăm lơ liơ?

-Ƀok Đỗ Văn Đông: Tơdrong jang mĭnh tơring mĭnh tơmam drăm OCOP ‘noh mĭnh lơ̆m tơdrong jang atŏk tơ iung mŭk drăm tơring choh jang sa, tơklep hăm Tơdrong jang tơm Teh đak găh tơ iung pơjing tơring tơrang ‘nao. Apŭng Ia Grai jei sơkơ̆t hơdăh dôm tơdrong đei, tơdrong rơvơn ‘noh apŭng choh jang sa, đei lơ tơmam drăm choh jang sa hơnhăk đei atŏk tơ iung. Kiơ̆ kơ ‘noh, kiơ̆ trong chĕp pơgơ̆r, pơrô̆ jang đơ̆ng Hơnih vei lăng kon pơlei dêh char, Hơnih vei lăng Choh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang ‘noh rim sơnăm Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng jei pơjing trong vă jang vă atŏk tơ iung dôm tơmam drăm OCOP trŏ lăp hăm tơdrong jang mŭk drăm tơ̆ tơring. Mĭnh păh ‘noh tơ iung pơjing trong vă jang pơgơ̆r pơrô̆ pơtho tơbăt ăn rim tơring tơbăt hơdăh trong vă jang adoi nhen tơdrong jang vă tơ iung pơjing tơmam drăm OCOP truh hăm rim khul kon pơlei choh jang sa, ŭnh hnam jang sa, rim hơp tak xah choh jang sa băt hơdăh trong vă jang adoi nhen tơdrong đei iŏk yua găh tơ iung pơjing atŏk tơ iung tơmam drăm OCOP lơ̆m apŭng. Kiơ̆ kơ ‘noh, rim pơlei choh jang sa, rim ŭnh hnam choh jang sa, rim hơp tak choh jang sa ‘noh hlôi băt hơdăh tơdrong kăl găh tơ iung pơjing tơmam drăm OCOP vă atŏk kơjă tơmam drăm choh jang sa kơ tơmam drăm jang sa kơ bơ̆n tĕch mơdro lơ̆m dêh char adoi nhen tĕch mơdro tơ̆ dêh char anai. Rim sơnăm, apŭng pơjing trong vă jang vă pơjing rim tơmam drăm OCOP. Lơ̆m au, ‘nŏh rơ̆ih dôm tơmam drăm ‘lơ̆ng gô pơjing tơmam drăm OCOP, pơrô̆ hơvơn kon pơlei vang jang kiơ̆. Đơ̆ng rŏng ‘noh, truh khei 11 ‘noh apŭng gô pơgơ̆r ‘măng hop akŏm vă Khul jang khoa hŏk hơlen tơdrong ‘lơ̆ng kơ nê̆ lơ liơ tơmam drăm OCOP. Đơ̆ng rŏng ‘noh drơ̆ng nơ̆r tơmam drăm OCOP kơ apŭng, pơtruh ăn dêh char vă hơnơ̆ng hơlen tơchơ̆t hơdăh păng drơ̆ng nơ̆r.

- Lơ̆m bơ̆ jang tơgŭm djru, yak hơdoi hăm rim tơ-‘ngla, apŭng hlôi tơƀơ̆p tơnap tap yă kiơ păng hlôi xek tơlang tơdrong ‘nŏh lơ liơ?

-Ƀok Đỗ Văn Đông: Tơdrong tơnap ‘nŏh găh lơ rim ŭnh hnam choh jang sa, tơdrong mă vă jang kiơ̆ khoa hŏk kih thuơ̆t, kmăi kmŏk, tĕch mơdro tơmam drăm păng tơ iung pơjing tơmam drăm OCOP. Kiơ̆ kơ ‘noh, Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng hlôi pơrô̆ athei Hơnih vei lăng Choh jang sa iung jang hơdoi hăm Hơnih jang mŭk drăm trong nơnăm pơchoh trong, pơtho tơbăt ăn rim ŭnh hnam đei tơmam drăm ‘nŏh hơmet ăn pơjing tơmam drăm OCOP păng hơp tak xah, kon pơlei choh jang sa chă lăng hơlen trong iung jang vă pơjing đei tơmam drăm OCOP kơ bơ̆n păng pơchoh trong ăn đe sư hŏk pơhrăm mĭnh ƀar hơnih jang sa anai vă mưh brŏk tơ iung pơjing tơmam drăm OCOP tơ̆ tơring bơ̆n. Rim sơnăm, Hơnih bơ̆ jang vei lăng kon pơlei apŭng jei tơbăt ‘moi kiơ̆ rim ‘măng pơgơ̆r pơdă tĕch mơdro tơmam drăm tơ̆ dêh char adoi nhen tơ̆ dêh char anai vă rim tơ-‘ngla ƀôh dôm tơmam drăm đe nai hlôi iŏk đei drơ̆ng jing tơmam drăm OCOP vă rim ŭnh hnam hŏk pơhrăm pơm kiơ̆.

- Đơ̆ng rŏng 4 sơnăm tơlĕch jang tơdrong jang Mĭnh tơring mĭnh tơmam drăm, tơdrong iŏk đei kơ kon pơlei choh jang sa apung Ia Grai ‘noh yă kiơ hŏ ƀok?

-Ƀok Đỗ Văn Đông: Lơ̆m khei năr au ki, Hơnih vei lăng kon pơlei apŭng jei hlôi pơjing đei lơ tơmam drăm OCOP. Mă hơdăh ‘noh 14 tơmam drăm choh jang sa lơ̆m au đei 4 tơmam drăm choh jang sa OCOP 4 sơnglŏng păng 10 tơmam drăm 3 sơnglŏng. Hrei au, dôm tơmam drăm au hlôi trŏ lăp hăm tơdrong tơchơ̆t ‘lơ̆ng kơ dêh char păng rim sơnăm dăr lăng hơlen ‘nŏh dôm tơmam drăm au jei vei kơjăp tơdrong ‘lơ̆ng păng đei drơ̆ng nơ̆r dơ̆ng. Tơdrong anai dơ̆ng, apŭng jei pơrô̆ ‘nŏh kăl atŏk kơtang đei tơmam drăm OCOP ‘lơ̆ng hloh dơ̆ng. Kiơ̆ kơ ‘noh, găh kơđoh hơnăn tơpu tơmam drăm đei trŏ lăp ‘lơ̆ng. Mă pêng ‘nŏh găh băt hơdăh tơring pơtăm pơm tơlĕch hlôi đei jang ‘lơ̆ng trŏ lăp hăm tơdrong ‘meh vă đơ̆ng bơngai răt yua lơ̆m dêh char păng dêh char anai. Găh lơ tơmam drăm choh jang sa kơ apŭng nhen phe, gar ‘long găr sơlơ̆k, chehphe, măk ka păng truh au kơnh gô hơnơng lang să hloh dơ̆ng mĭnh ƀar tơmam drăm đei lơ kơ kon pơlei choh jang sa lơ̆m apŭng.

- Pơjing tơmam drăm OCOP hlôi tơnap, hơnhăk tĕch mơdro tơmam drăm ăn kơ đe ‘nŏh jei ưh kơ ƀônh yă kiơ ôh. Mưh lei khei năr au kơnh, apŭng gô đei trong vă jang yă kiơ vă yak hơdoi hăm rim tơ-ngla tơmam drăm au hŏ ƀok?

-Ƀok Đỗ Văn Đông: Lơ̆m khei năr au kơnh, kiơ̆ kơ ‘noh, apŭng gô pơjing mĭnh khul tơgŭm vă tơ iung pơjing atŏk tơ iung OCOP ‘noh đei Hơnih vei lăng choh jang sa, hơnih bơ̆ jang vei lăng mŭk drăm păng mĭnh ƀar hơnih bơ̆ jang anai. Đơ̆ng rŏng ‘noh, khul au tơgŭm ăn rim khul kon pơlei choh jang sa, hơp tak xah, rim ŭnh hnam mơdro sa găh tơmam drăm choh jang sa pơm lơ liơ vă pơjing đei tơmam drăm OCOP rơvơn hloh. Apŭng Ia Grai jei pơrô̆ pơrôp, tơƀôh tơbăt 14 tơmam drăm OCOP chă ƀơk ăn kon pơlei vă kon pơlei băt hơdrol, vă pơm tơlĕch đei tơmam drăm pơtih gia nhen tơmam pôk ăn; Dăh mă tơmam drăm tơƀôh tơbăt ăn tơring anai. Apŭng hlôi pơrô̆ pơrôp păng pơgơ̆r pơdă rim tơmam drăm OCOP vă rim răih kon pơlei băt tơmam drăm tơm kơ apŭng. Mă ƀar ‘nŏh hơdrin tơƀôh tơbăt tĕch mơdro hăm rim dêh char anai vă pơjing hơnih tĕch tơmam drăm OCOP kơ apŭng truh hăm rim dêh char boăl lơ̆m teh đak.

- Lei ah, bơnê kơ ih ƀok Đỗ Văn Đông hơ.