Ƀok Hà Văn Mừng oei tơ̆ thôn Lũng Vân, xăh Ia Lâu, apŭng Chư Prông ‘nao koh đĭ 1 puăt pơgar điêu 3 hek tar. Lơ sơnăm tơ klep hăm ‘long điêu, ƀok Mừng kŭm ưh kơ hmơ̆n koh hŭt, mă lei prăt 3 sơnăm tơ jê̆ âu, kơ jă điêu tơ jur 1 puăt, plei lăp oei pă 30% kơna ŭnh hnam athei koh hŭt đĕch. Ƀơ̆t măt sư tơchĕng vă pơ tăm ƀa tơ̆ teh pơgar điêu ‘nao đei koh hŭt vă vei sơđơ̆ng tơdrong arih sa ŭnh hnam: “Dôm sơnăm hơdrol, 3 hek tar ‘noh iŏk đei 200 triệu. Mă lei iŏk đơ̆ng plei ưh kơ lơ 3 sơnăm kơ âu, kơ jă reh ‘noh ĭnh phă răh. Dơnâu mong đak Pleipai đei đak pơro ăn 500 hek tar ‘noh ĭnh chưk iŏk jang, đei 8 tấn ƀa hơ drih 1 hektar”.

Tơdrong phă hŭt ‘long điêu tŏk bŏk đei ƀôh jơ̆p jang tơ̆ dôm xăh sơlam Ia Lâu, Ia Ga, Ia Piơr, apŭng Chư Prông, dêh char Gia Lai. Hơdrô̆ tơ̆ xăh Ia Piơr, đơ̆ng hơtuch 2022 truh dang ei, đĭ đei 300hek tar hlôi đei koh hŭt vă tơplih jing pơtăm ‘long kơ đeh năr, găh lơ ‘noh ƀa, hơ ƀo, ƀum ƀlang.... Ƀok Bùi Văn Tiến- Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Ia Piơr tơbăt, hrei ‘nâu, tơring tam mă đei trong jang hơdăh păng tơgŭm đei yua ăn kon pơlei lơ̆m tơplih ‘long pơtăm. Tơdrong pơtăm ‘long kơđeh năr lơ̆m teh pơtăm điêu so lăp jing trong jang dei dei đĕch: “Tơdrong jang đơ̆ng xăh ‘noh jĭ krao hơvơn, tơroi tơbăt ăn kon pơlei, teh hơ yơ mă iŏk yua ‘noh iŏk  vei dơ̆ng vă hoei kơ hŭt ‘long. Dôm teh hơyơ tơ hnă, choh gơh ‘noh pơtăm ƀum ƀlang... vă khan ‘long kơ đeh năr. Oei teh mă vei sơđơ̆ng đei đak ‘noh pơtăm ‘long sa plei.”

Tơdrong koh - pơtăm, pơtăm - koh mưh tơƀơ̆p tơplih kơjă tơmam đơ̆ng choh jang sa hlôi đei ƀôh hăm lơ tơmam đơ̆ng choh jang sa tơm tơ̆ Gia Lai nhen kơ su, tiu, cheh phe,... dang ei đei ƀôh dơ̆ng hăm ‘long điêu. Tơdrong ‘nâu 1 ‘măng dơ̆ng athei anih vei lăng choh jang sa kăl hơtŏk hơnăp jang tơƀôh trong jang lơ̆m tơplih ‘long pơtăm păng pơjing trong jang kơjă tơmam đơ̆ng choh jang sa kơjăp tơ̆ tơring.

Tơdrong kon pơlei choh jang sa tơring sơlam teh đak Chư̆ Prông, dêh char Gia Lai hlôi păng tŏk bŏk koh hŭt ‘long găr sơlơ̆k tôch kơsă. ‘Măng mă blŭng kon pơlei hlôi đei trong vă tơplih pơtăm lơ ‘long pơtăm anai. Mă lei, pơm lơ liơ vă chă tơplih trŏ lăp, iŏk đei jơnei, păng hơnih vei lăng choh jang sa dêh char Gia Lai yak hơdoi hăm kon pơlei choh jang sa lơ liơ? Ƀok Trần Xuân Khải-Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng Choh pơtăm păng Vei lăng năng tông ‘long pơtăm dêh char Gia Lai gô tơl hơdăh tơdrong au ‘moi kiơ̆ apĭnh jet tơ̆ hơla au:

- Ƀok ăi, lơ sơnăm kơ au, kơjă găr ‘long găr sơlơ̆k tơjur kơtang, tŏ ‘mi kial ưh sơđơ̆ng pơm ăn ‘long găr sơlơ̆k ưh kơ gan plei, pơm ăn kon pơlei măh koh hŭt, tơplih pơtăm ‘long anai. Kiơ̆ kơ ih tơdrong ‘nau ‘nŏh lơ liơ?

- Ƀok Trần Xuân Khải: ‘Long găr sơlơ̆k ‘noh mĭnh lơ̆m dôm kơ loăi ‘long pơtăm tơm kơ tơring lơ̆m dêh char, sơnăm 2022 hơgăt teh ‘long gar sơlơ̆k dêh char Gia Lai đei 23.320 ha. Lơ̆m dôm sơnăm au ki, ‘long găr sơlơ̆k hlôi tơgop lơ̆m xut xa pơngot rơvĕt, tơjur dơnuh, pơjing đei tơdrong jang sa iŏk yua kơjăp ăn bơngai jang lơ̆m tơring. Mă lei dôm sơnăm au ki, găh să ‘long găr sơlơ̆k lơ̆m dêh char đei pơtăm đơ̆ng sơnăm 2005 năm tơ̆ hơdrol, găh să pơtăm hăm dơđăh hmă, chă pơtăm tơ̆ teh krông krang ưh kơ jing ‘lơ̆ng, ưh kơ đei đak chă tơruih ... ‘Ngoăih kơ ‘noh, tơdrong vei lăng năng tông jei ưh kơgan tơnăp kơna pơm ăn truh mir pơgar ưh kơjing ‘lơ̆ng, ‘long kră krŭt, sơdrông pơrang pơrăm lơ, plei ưh kơ ăl, găr ưh kơ ‘lơ̆ng.

Dôm sơnăm kơ au kơ yuơ đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng tơplih tŏ ‘mi kial, ‘mi hơdrơ̆k atŭm hăm ‘năr tơngiĕt (lơ̆m khei năr hơdrol, lơ̆m, đơ̆ng rŏng Tết Nguyên Đán) - ƀlep lơ̆m khei ‘năr ‘long găr sơlơ̆k pơkao pơm ăn tơdrong gei kơtăn ưh kơ lơ. Lơ̆m khei ‘năr plei ưh kơ ăl, kơjă re dơ̆ng, tơdrong erih sa kơ kon pơlei tơƀơ̆p tôch mơmat tat.

Iŏk đơ̆ng tơdrong ‘meh vă yan au păng đei ƀôh tơdrong tĕch mơdro ưh sơđơ̆ng, tơdrong pơm tơjur hơgăt teh ‘long găr sơlơ̆k, tơplih pơtăm ‘long pơtăm anai lơ̆m mir pơgar ‘long găr sơlơ̆k ưh kơ gan plei chă pơtăm ‘long pơtăm anai đei iŏk yua kơjăp ƀiơ̆ păng tĕch mơdro hlot sơđơ̆ng, nhen ‘long sa plei, krô̆i hroi, ƀum tây, ‘long pơgang, hơƀo ...tŏk bok jing trong jang sa ‘nao kơ kon pơlei pơtăm ‘long găr sơlơ̆k tơ̆ lơ tơring, mă kăl tơ̆ apŭng Chư̆ Prông, dêh char Gia Lai.

- Lơ̆m tơdrong chă tơplih hăm hơgăt teh ‘long găr sơlơ̆k kră krŭt pă gan plei ‘nŏh jĭ tôch kơ trŏ lăp. Mưh lei, hơnih vei lăng choh jang sa chă pơkă ăn kon pơlei lơ liơ lơ̆m tơdrong chă pơtăm tơplih ‘long pơtăm au?

-Ƀok Trần Xuân Khải: Vă veh ver đei ƀơm kơnê̆ ưh kơ ê, mư̆h plei ‘long đe răt tŏ sĕt pơm ăn rơkăh lơ, kơjă tơjur gô pơm ăn đei tơdrong lei lăo hăm ksu, tiu sơ̆ păng măh tơgŭm dŏng ăn kon pơlei nhen “pơkai, ƀum iĕ” sơ̆, tơdrong jang kiơ̆ tơplih ‘long pơtăm lơ̆m hơgăt teh pơtăm ‘long ưh kơ plei lơ, kon pơlei kăl pơm kiơ̆ dôm trong pơchoh ăn, trong tơlĕch jang đơ̆ng tơring, nơ̆r chă pơtho pơkă đơ̆ng hơnih bơ̆ jang. ‘Nĕ chă pơtăm druh kiơ̆ dih băl, ‘nĕ chă pơtăm dôm ‘long pơtăm tim mă đei hơnih răt iŏk sơđơ̆ng.

Kon pơlei chă tơplih chă pơtăm ‘long pơtăm yă kiơ, rong kon tơrong yă kiơ jei lăp ngăl mă lei kăl đei hơnih răt iŏk sơđơ̆ng, ‘nĕ chă pơtăm mơ̆ng kơ vă, chă pơtăm hơdrô̆ hơdrăn, kăl vang iung jang hơdoi dih băl. Choh jang sa kăl ‘moi kiơ̆ tơdrong chă pơkăp dih băl tĕch răt. Lơ̆m khei ‘năr pơjei dih băl kơtang, kăl đei lơ tơmam drăm, tơmam drăm ‘lơ̆ng, ‘lơ̆ng ƀlep tơdrong tơchơ̆t ‘lơ̆ng apŭng plĕnh teh, năm pơjao tĕch răt ăn bơngai răt ƀlep khei ‘năr, kơjă pơjei dih băl.

Kon pơlei jang chŭn ưh gơh jang hơdrô̆ ôh tơdrong mă âu. Kơyoa noh, vă pơm jang kiơ̆ tơchơ̆t choh jang sa hơgei, kon pơlei athei băt hơdăh đơ̆ng “pơm jang atŭm hadoi”. Kon pơlei athei pơm jang kiơ̆ tơchơ̆t atŭm kiơ̆ chŭn mir. Tơchơ̆t pơm jang, iŏk yoa, vei lăng păng tĕch tơlĕch tơmam drăm kơdih po jang đei păng pơm kiơ̆ tơdrong pơkăl đơ̆ng anih jang mŭk drăm, đơ̆ng tơring tĕch răt. Kĕ đei thoi noh, tơmam pơm jang đei gơh đei tĕch tơlĕch sơđơ̆ng, đei yoa đunh đai sơđơ̆ng hloh.

- Thoi noh khei năr kơnh, tơdrong choh jang sa hăm đei tơdrong tơgŭm, pơtho ăn kon pơlei tơ̆ rim tơring tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm ưh đei yoa lơ vă pơtăm hơdrĕch ‘long nai ưh?

-Ƀok Trần Xuân Khải:  Năr 14/3/2023, anih jang choh pơtăm păng rim tơring, rim anih jang kơ dêh char hlôi tơgŭm ăn Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Gia Lai hlôi tơlĕch tơchơ̆t kĭ pơkăp “Tơdrong jang tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm ưh đei yoa lơ vă tơlĕch pơtăm hơdrĕch ‘long pơtăm đei yoa lơ găh mŭk drăm păng trŏ ƀlep hăm hơyuh tô̆ ‘mi tơplih đơ̆ng sơnăm 2023 – 2025, lăng truh sơnăm 2030”. Kiơ̆ kơ noh,  Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char hlôi pơgơ̆r jang păng anih choh jang sa hlôi đei hla bơ-ar pơtho rim tơring chă hơlen sơkơ̆t hơdăh, chih tơlĕch tơdrong jang tơplih hơdrĕch mă trŏ ƀlep hăm tơdrong pơm jang tơ̆ tơring. Vei lăng tơdrong iŏk jang tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm ưh đei yoa lơ vă pơtăm hơdrĕch ‘long đei yoa lơ găh mŭk drăm.

Atŭm hăm noh hlôi đei tơdrong pơgơ̆r, pơtho rim tơring jang hadoi hăm kơsô̆ jên asong đơ̆ng tơdrong tơchơ̆t jang kơ teh đak, dôm tơdrong tơlĕch jang nai lơ̆m tơring vă tơgŭm dôm anih jang, bơngai jang chă tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm păng asong jang tơgoăt hăm pơm tơlĕch tơmam drăm akŏm minh ƀôt, tơgoăt hăm pơm tơlĕch vei lăng tơmam drăm kiơ̆ tơdrong tơroh jang hadoi kơjăp sơđơ̆ng.

Atŭm hăm noh, pơkăl rim tơring kơchăng, jang hadoi hăm rim anih juăt jang nhen Anih jang Choh pơtăm păng Hơtŏk tơring tơrang vă rơih dôm tơring jang tơplih hơdrĕch ‘long pơtăm, vă vei sơđơ̆ng tơdrong pơyua đơ̆ng teh, hơtŏk kơjă teh choh jang sa, iŏk yoa tơdrong hiôk kơ tơring păng pơgơ̆r pơm jang đei yoa lơ, pơm trŏ tơdrong pơkăl jang hadoi hăm lơ teh đak vă hơtŏk pran tơdrong jang găh choh pơtăm, pơm kiơ̆ tơchơ̆t pơjing tơring tơrang ‘nao, tơ̆ rim tơring lơ̆m dêh char.

-Ŏ ăh, bơnê kơ ih ƀok hơ!