Khei năr au ki, mă đơ̆ng đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng jĭ hơbuh Covid-19, mă lei tơdrong jang păng tĕch mơdro tơmam drăm chehphe Arabica – Catimor hăm hơnăn Langbiang ŭnh hnam mơdro sa Yũ M’nang tơ̆ tơring Đạ Sar, apŭng Lạc Dương (Lâm Đồng) oei iung jang ‘lơ̆ng. Kiơ̆ đơ̆ng mŏ K’Chăm, iŏk đei lơ lau gơnơm ŭnh hnam jang kiơ̆ kmăi kmŏk kơsô̆ lơ̆m rim tơdrong jang, đơ̆ng vei lăng năng tông chehphe dĭng trŭh ot păng pơm tơlĕch tĕch mơdro ăn kơ đe:“Mưh tơplĭh trong jang đơ̆ng tĕch chehphe đum ăn bơngai mơdro jing pơm tơlĕch chehphe pŭk, chehphe găr hơdrĕng ot hăm kmăi kmŏk ‘nŏh hơnhăk đei iŏk yua kơjăp ăn kơ ŭnh hnam tôch kơ dêh. ‘Ngoăih kơ ‘noh, ưh khan pơjing ăn kơ bơ̆n đei tơdrong jang hơnơ̆ng lơ̆m jơ ‘năr hlang vŏng đang mă lei oei pơjing tơdrong jang ăn lơ kon pơlei lơ̆m tơring dơ̆ng. Lơ tơmam drăm chehphe lăp đơ̆ng rŏng pơm tơlĕch tơmam drăm ‘nŏh tĕch mơdro hlot pơđĭ tơ̆ lơ hơnih nhen Sài Gòn, Hà Nội, Vũng Tàu, An Giang. Kơ yuơ ba chă tĕch kiơ̆ tơdrong pơkăp tĕch răt ăn dih băl kơna ba pă đei tơtăm găh tơdrong hơmơt ưh kơ hlot. Găh iŏk đei jei sơđơ̆ng hlŏh pơtêng hăm rim tơmam drăm jang sa anai”.

Gơnơm jang kiơ̆ jang sa tơrih, atum hăm jang kiơ̆ kmăi kmŏk kơsô̆ lơ̆m chŏh jang sa, pơm tơlĕch păng tĕch mơdro, tơmam drăm chehphe Arabica – Catimor hăm hơnăn Langbiang kơ mŏ K’Chăm hlôi đei drơ̆ng jing tơmam drăm OCOP 3 sao, păng tŏk pok pơ̆ih să pơm tơlĕch vă iŏk đei pơkăp ‘lơ̆ng 4 sao. Dang ei mŏ K’Chăm hlôi pơjing khul jang hơdoi pơm tơlĕch chehphe ‘lơ̆ng hăm hloh mơjĭt ŭnh hnam anai lơ̆m tơring. Mă đơ̆ng chehphe pơm tơlĕch tơmam drăm oei tŏ sĕt, lăp đei 7 tân lơ̆m 1 sơnăm, mă lei ‘nau jing hơyak hơ iă hloh hăm kon pơlei bơngai K’ho oei tơ̆ au. “Lơ̆m sơnăm ‘nao au ba gô hơnơ̆ng pơ̆ih să hơgăt teh jang sa. Kơ yuơ lơ lŏh hăm jang sa iŏk đei lơ̆m sơnăm au ‘nŏh ba ‘măn tơmơ̆t jang ăn sơnăm đơ̆ng rŏng. Kơ yuơ lơ loh gô hơnơ̆ng tơgoăt jang hơdoi hăm klơ ŭnh hnam kon pơlei hlŏh dơ̆ng, jang sa iŏk đei kơ bơ̆n păng kon pơlei jei roi lơ ƀiơ̆. Atŭm hăm ‘noh, mư̆h jang sa đei atŏk tơ iung, tơmam drăm chehphe roi đei lơ ‘nŏh chehphe đei hơnăn arabica kơ Đạ Sar gô đei lơ bơngai băt truh hloh dơ̆ng”.

Kiơ̆ đơ̆ng ƀok Cill Poh, Kơ iĕng kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei apung Lạc Dương, tơdrong tơplih kiơ̆ kmăi kmŏk kơsô̆, jang kiơ̆ kmăi kmŏk kih thuơ̆t kơsô̆ lơ̆m choh jang sa đơ̆ng jang sa, pơm tơlĕch truh tĕch mơdro tơmam drăm hlôi đei lơ hơnih mơdro sa lơ̆m tơring iung jang, mă lei hăm bơbngai kon kông nhen mŏ K’Chăm jing mĭnh hơyak gĭt kăl hloh. Vă hơnơ̆ng lang să trong jang au, ‘ngoăih atŏk kơtang pơtho pơhrăm, pơtho tơbăt ăn khoa hŏk kih thuơ̆t ăn kon pơlei, apŭng Lạc Dương hlôi păng tŏk bŏk tơ iung pơjing Khul OCOP păng pơjing hơnih jang tơƀôh tơbăt tơmam drăm OCOP hăm hơnăn tơmam drăm Langbiang ăn tơmoi tơmang pơhiơ̆. ‘nau jei jing hơnih vă kon pơlei păng hơnih mơdro sa chă tơƀơ̆p, pơma dơnuh dih băl, hok pơhrăm dih băl, tơplih dar deh jơhngơ̆m đon jang sa hơdrô̆ hơdrăn jang jang sa hơdoi păng iung jang dôm tơmam drăm kăl mă tơring đei. Ƀok Cill Poh, pơma:“Đơ̆ng rŏng hơdrin ‘nŏh truh dang ei apŭng Lạc Dương hlôi pơjing đei hơnih pơdă tơƀôh tơmam drăm OCOP vă tơƀôh tơbăt ăn rim tơmam drăm lơ̆m tơring jang sa đei ăn tơmoi. Đơ̆ng noh hơmŏ tơmam drăm apŭng Lạc Dương gô vang mơ̆t hơdoi rim tơmam drăm anai lơ̆m teh đak. Đơ̆ng nŏh gô tơgŭm ăn tĕch mơdro hlot ƀiơ̆ lơ̆m teh đak păng tĕch tơ̆ teh đak đe. Tơgop atŏk kơtang mŭk drăm-tơpôl kơ apŭng atŏk tơ iung”.

Truh dang ei Lạc Dương hlôi đei 28 tơmam drăm choh jang sa OCOP iŏk đei ‘lơ̆ng đơ̆ng 3 sao truh 4 sao. Hrei au apŭng Lạc Dương tŏk bŏk hơnơ̆ng athei dêh char Lâm Đồng drơ̆ng nơ̆r dơ̆ng 19 tơmam drăm OCOP anai. ‘Nau dôm tơmam drăm chŏh jang sa đei jang sa pơm tơlĕch kiơ̆ kmăi kmŏk hơgei, jang kiơ̆ kmăi kmŏk kơsô̆ lơ̆m choh jang sa, pơm tơlĕch. Lang să kơtang trong choh jang sa gơh hơgei, Lạc Dương hlôi atŏk kơjă tơmam drăm choh jang sa jô̆ hơtŏ 330 triu hlak jên lơ̆m 1ha, 1 sơnăm, tŏk vă jê̆ 60 triu hlak jên lơ̆m 1 ha pơtêng hăm khei năr hjơdrol jĭ hơbuh Covid-19 pơrăm.