Lơ trong jang kih thuơ̆t hơmet pơ ‘lơ̆ng phara dĭh băl hlôi đei tơlech jang kiơ̆ vă pơm dă ƀiơ̆ dôm tơdrong đei ƀơm kơnê̆ trŭh cham char ‘nŏh pơm kiơ̆ rim trong jang lý học, hóa học păng sinh học vă dă ƀiơ̆ pơm ‘mê̆ ‘mach. Tơdrong tơroi năr au pơtho tơbăt kih thuơ̆t hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch đak ‘nôm kon tơrong iŏk yua pơgang sinh học:

Bơngai rong kon tơrong lăp iŏk yua pơgang sinh hŏk đei ăn asong gơ̆h iŏk yua tơ̆ Việt Nam vă hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch đak ‘nôm kon tơrong.

1. Hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch đak ‘nôm kon tơrong

Đak ôp hơdroong kon tơrong đei lơ pơrang pơm ăn jĭ jăn nhen sơmach jĭ, klanh, pơmau ... păng đei mơ̆r kơtang, ƀônh kơ ôm, pơm ăn ƀau ôm păng pơm kơnê̆ jơhngơ̆m jăn ăn bơngai păng kon tơrong.

Trong pơm: Kiơ̆ nơ̆r pơtho đơ̆ng hơnih pơm tơlĕch: Prôi dăh mă pruih CPSH lơ̆m đak vă pơm pơ ‘lơ̆ng. CPSH tŏk kơtang pơm ăn đak och hram; hơmet pơ ‘lơ̆ng ăn đak ‘mê̆ ‘mach, pơm ăn hoei kơ ƀau; tang găn pơlôch pơrang jĭ, pơm hoach tĕnh ĭch kon tơrong lơ̆m đak.

2. Hơmet pơ ‘lơ̆ng ‘nhui ƀau rong kon tơrong

Ƀau ôm đơ̆ng đak ôp hơdroong kon tơrong mă kăl đơ̆ng ĭch, đak ‘nôm păng akau kon tơrong lôch.

Trong hơmet pơ ‘lơ̆ng: Kiơ̆ nơ̆r pơtho iŏk yua đơ̆ng hơnĭh pơm tơlĕch: Prôi dăh mă pruih CPSH lơ̆m hơnĭh kăl vă hơmet pơ ‘lơ̆ng, gơ̆h iŏk yua CPSH tŭh hrau lơ̆m tơmam hiĕm, đak nhă kơ kon tơrong, CPSH pơm tơpăr hŭt pơđĭ ƀau khach (H­2S, NH3, amine ƀônh tơpăr hŭt...) păng rim yŭh pơnhŭl anai.

3. Hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch, đak ‘nôm kon tơrong:

Ĭch kon tơrong chă ĭch lơ̆m năr tôch kơ lơ, jô̆ hơtŏ 10 kĭ lơ̆m 1 tŏ rơmo; 15 kĭ hăm 1 tŏ kơpô; 2 kĭ 5 hăm 1 tŏ nhŭng; 0,2kĭ hăm 1 tŏ kon kơlap ... Hrei au rong kon tơrong, kon kơlap pơjing hơnĭh să jang kiơ̆ kih thuơ̆t hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch kon tơrong kiơ̆ trong kmai kmŏk hơgei tơpĕt hŭt đak pơm jing mơ̆r kơtoăl tơbŏl tơbônh. Hăm rim hơnĭh chă rong anai, kăl chă kôch akŏm, hơmet pơ ‘lơ̆ng ĭch, đak ‘nôm kon tơrong, mă hơdăh nhen tơ̆ hơla au:

Uh sinh hŏk

Iŏk CPSH pruih dăh mă prôi tơ̆ ĭch kon tơrong hơdrol vă uh vă mơ̆r ƀônh kơbŭk, pơm ăn dă ƀiơ̆ đei kơchơ̆t kơnê̆, pơrang jĭ, hoei pơm ‘mê̆ ‘mach cham char, pơm ăn ‘long pơtăm trep iŏk mơ̆r tĕnh koăng hlŏh dơ̆ng.

Trong uh uh: Hơdrol chă tŭh hrau hrăo bơ̆n mơ̆r hăm hla ‘ngiĕt ... (ư̆h kơ gơ̆h tŭh hrau đak pơgang EM), đơ̆ng rŏng ‘nŏh kôch akŏm hơƀơ̆l dang 15cm đang ‘nŏh chă tơruih đak pơgang EM. Lăp đang ao chai nilon klơ̆p tơ̆ kơpal. Đơ̆ng rŏng 2-3 giĕng bơ̆n lŭk lơ̆k kôch pôi uh dơ̆ng vă pơm ăn kơ mơ̆r ƀônh kơ hach. Đơ̆ng rŏng ‘nŏh bơ̆n chă chŏh kôch lŭk lơ̆k păng uh dơ̆ng 2 giĕng ‘nŏh đang bơih. Mơ̆r au chă tŭh ăn ‘long pơtăm tôch kơ ‘lơ̆ng.

Drơ̆h lơ̆k sinh hŏk

Tơmam pơm drơ̆h lơ̆k: Kam ƀa, iă ot ‘long, kơđŏh plei gao, dơng hơƀo, hơnong ƀa kro ...

Atŭm hăm tơmam anai ‘nŏh: iă kơtao, pŭk hơƀo ...

Hơdroong rong: Tơdăh pơm drơ̆h lơ̆k jrŭ lei kăl hoei đei đak hram, tơdăh drơ̆h hơdroong tơnă, kăl đei var dăh mă man tăp dăr vă tŭh bơ̆n iă kơtao, pŭk hơƀo hăp hoei lĕch tơ̆ ‘ngoăih. Hăm nhŭng, gơ̆h pơm 2 tăl, tăl tơ̆ hơla ‘nŏh tŭh mă 1 ‘nŏh tŭh lơ̆k bơ̆n iă kơtao, pŭk hơƀo lơ̆m 2/3 hơdroong, kơđeh hlŏh tăl mă 2 dang 15 - 20 cm (đơ̆ng rŏng tŭh lơ̆k drơ̆h) ‘noh hơnih nhung chă sa, chă nhă đak.

Drơ̆h hơƀơ̆l: hăm iĕr đơ̆ng 7cm; hăm nhŭng, rơmo đơ̆ng 30 cm.

Rim trong chă pơm

Trong pơm tơlĕch đak ƀuih: Kiơ̆ nơ̆r pơtho đơ̆ng hơnih pơm tơlĕch.

- Mă 1: Tŭh lơ̆k 1/2 bơ̆n iă kơtao au to tơ̆ drơ̆h hơdroong.

- Mă ƀar 2: Tơruih/ prôi 1/2 đak ƀuih/ƀuih.

- Mă 3: Hơnơ̆ng chă tŭh lơ̆k bơ̆n iă kơtao au to trŭh hăp hơƀơ̆l (gơ̆h chă tŭh 1-2 tăl, trŏ lăp hăm kon tơrong chă rong), tŭh tơrăih răh  pruih răh đak vă kơ hăp ju 30%. Mư̆h pruih đak ‘nŏh pruih mă iôm (mưh ƀô̆h hăp ju, chă tơpĕt đei tŏ sĕt đak ‘nŏh hoei bơih).

- Mă 4: Puih dơ̆ng đak men tơ̆ drơ̆h lơ̆k.

- Mă 5: Tơraih mă tơnă drơ̆h lơ̆k. 

- Mă 6: Klơ̆p drơ̆h lơ̆k hăm kkoăl tăng dăh mă hăm ni-lon.

- Mă 7: Lê̆ hăp bŭk đơ̆ng 3-5 năr. Kôch jrŭ (30cm hăm drơ̆h lơ̆k rong nhŭng) mư̆h tơnŏ, pă đei ƀau bơ̆n ‘ngiĕt au to ‘nŏh hoei bơih.

- Mă 8: Prôih iŏk koăl tăng, chă khôr tơ̆ kơpal (djrŭ 20cm hăm drơ̆h lơ̆kj rong nhŭng) vă yŭh păr đơ̆ng rŏng 1 năr ‘nŏh tăh rong kon tơrong hoei bơih.

Dăh chăm iŏk yua păng vei lăng drơ̆h lơ̆k

- ‘Nĕ lê̆ đak hơ-iuh drơ̆h lơ̆k (Man bơng mong đak tơ̆ hơla đak ro kơdĭh vă veh ver đak ro mơ̆t lơ̆m drơ̆h lơ̆k, ‘nĕ lê̆ đak ‘mi tơprăh mơ̆t...).

- Pơjing tơdrong joăt ăn kon tơrong hoei chă ĭch chă hơyô mĭnh hơnĭh.

- Vei kơ jăp drơ̆h ju păh ai (dang 30%) vă kơ hăp kĕ pơm ăn ich kon tơrong bŭk ƀônh. Mư̆h drơ̆h lơ̆k hơ-iuh ‘nŏh iŏk kơđŏh kơtao au to chă klă dơ̆ng vă kơ hrĕng. Mư̆h drơh lơ̆k hrĕng dêh hnang kăl chă pruih đak pơm ăn kơ hăp ju ƀiơ̆.

- Sơđơ̆ng ăn drơ̆h lơ̆k ‘lơ̆ng.

- Chă lăng hơnơ̆ng: Ĭch kon tơrong hăp ƀŭ hlơp đơ̆ng kon tơrong jô̆ hmĕt. Tơdăh ƀô̆h ĭch lơ mĭnh hơnĭh ‘nŏh bơ̆n chă tơraih ƀŭ mă hlơp.

- Vei lăng năng tông drơ̆h lơ̆k: Chă lăng hơlen drơ̆h lơ̆k au oei ‘lơ̆ng dăh mă ưh vă chă tŭh dơ̆ng bơ̆n iă kơtao au to.

- Ư̆h kơ gơ̆h pruih pơgang pơlôch pơrang tơ̆ drơ̆h lơ̆k. Mư̆h kon tơrong jĭ, kăl hơmet pơ ‘lơ̆ng kiơ̆ tơdrong tơchơ̆t  đơ̆ng Dơnŏ anĭh jang pơgang vei lăng kon tơrong hloi.