Tŏk bŏk tŏ hlơ hlĕng kơ pơyan tŏ Tây Nguyên, yă Lê Thị Ân, oei tơ̆ thôn 5, xăh Buôn Choá, apŭng Krông Nô, dêh char Dak Nông năm hơlen lăng chŭn ƀa kơ unh hnam hơmet ăn vă kăt yuă. Lăng rim tơm ƀa, yă Ân hơ ‘nhôi. Hơdrĕch ƀa ‘lơ̆ng ST24 dôm sơnăm hơdrol tă kơ ăn plei tôch kơ lơ, mă lei sơnăm ‘nâu ưh kơ băt yua đơ̆ng kiơ, ƀa bo, nhen lĕ pă sa kiơ:

“Rim sơnăm ‘noh đei 1 tấn truh 1 tấn mĭnh 1 sao, mă lei sơnăm ‘nâu lăp đei 2 tạ 1 sao. Sơnăm ‘nâu lăng nhen hiong pơgoh, thoi ‘nâu hiong răm dôm hrĕng triệu hlak jên.”

Hơdai hăm chŭn ƀa đe yă Ân, chŭn ƀa 8 sào kơ ŭnh ham ƀok Đàm Văn Hội kŭm lei lăi thoi noh mơ̆n:

“Tam mă đei sơnăm hơ yơ hơdrĕch ƀa đei nhen thoi ‘nâu ôh.  8 sào mă iŏk đei 60 kơ ƀao, nhen sơnăm sơ̆ ƀa Phang iŏk đei 160 kơ ƀao. Mĭnh kơ ƀao trăp 47-48kĭ. Thoi noh ‘noh 3 păh ‘noh hiong 2 păh.”

Yă Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Buôn Choá, apŭng Krông Nô, dêh char Dak Nông tơbăt, đei 221hek tar lơ̆m akŏp kơ sô̆ 700hek tar ƀa lơ̆m xăh đei dreng hla, ưh kơ đei hoăt păng bo, iŏk yua dang 50%. Vă đĭ đăng lăp đei 2 hơdrĕch ƀa ‘noh ST24 păng ST25 đei bo. Kiơ̆ hơlen lăng blŭng a, tơdrong tơm pơm ăn ƀa đei dreng hla, ưh kơ hoăt păng bo rŏ lăng yua đơ̆ng ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng đơ̆ng tŏ ‘mi kial ưh kơ ‘lơ̆ng:

“Hơlen lăng blŭng a ‘noh yua đơ̆ng tŏ ‘mi kial, yua kơ khei ‘năr ƀa  hoăt ‘noh kiơ̆ pơtŏ đơ̆ng Anih vei lăng tŏ ‘mi kial Dak Lak, khei ‘năr ‘noh hơyuh tơ jur 15-19oC, sư tơ ‘ngiĕt dêh kơ na ƀa ưh kơ gơh hoăt.”

Yă Nguyễn Thị Hồng Hạnh kŭm ưh kơ hŭt lê̆ tơdrong tơm pơm ăn ‘noh jĭ yua đơ̆ng hơdrĕch ƀa. Yua kơ anih tĕch hơdrĕch ƀa ST24 păng ST25 đơ̆ng ƀok Hồ Quang Cua sơnăm ‘nâu ưh kơ tĕch ăn dôm anih tĕch mơdro tơ̆ apŭng Krông Nô. Dôm anih tĕch mơdro lơ̆m xăh năm răt hơdrĕch tơ̆ 1,2 hơnih nai, ưh kơ băt hơdăh hơnih pơm tơlĕch păng ‘lơ̆ng htoi yơ.

Yă Nguyễn Thị Bắc, mĭnh anih tĕch mơdro hơdrĕch ƀa tơ̆ xăh Buôn Choá tơbăt, sơnăm ‘nâu chă răt hơdrĕch ƀa ST24 đei hơnăn “Hồ Quang Cua” đơ̆ng 1 kŏng ti đei anih tơ̆ pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak. Dang ei băt kơ tơ̆ng ang anih jang tĕch hơdrĕch ƀa đơ̆ng ƀok Hồ Quang Cua âu ki ưh kơ tĕch hơdrĕch ƀa ST24 păng ST25 truh anih tĕch mơdro dêh char Dak Lak păng Dak Nông, sư hơ mrêng kơ đon:

“Pơih Anih tĕch mơdro kŭm đei 6-7 sơnăm kơ âu bơih, lơ̆m khei ‘năr âu kŭm lui ngeh lơ̆m anih tĕch mơdro jăl 1. Rim sơnăm ưh kơ đei ƀôh tơdrong kiơ hloi, oei sơnăm ‘nâu ‘noh ưh kơ băt đei, mă blŭng ‘noh tơroi  khan yua đơ̆ng pơgang, đang kơ ‘noh dang ei đe akhan yua đơ̆ng hơdrĕch, mă lei oh ưh kơ băt pơm liơ. Dang ei rŏ khan krao ‘noh kŏng ti đe jur lei, athei thoi yơ ‘noh ba mă krao gơh”.

Ƀok Trần Tuấn Anh, kơdră Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơtŏk tơiung tơring tơrang dêh char Dak Nông, pơma hơdăh 1,2 tơdrong kơtơ̆ng ang ƀa ưh kơ đei sa yua đơ̆ng hơdrĕch ‘noh chă tơ dra hiă đĕch. Kiơ̆ kơ ƀok Anh, đơ̆ng rŏng pơ tôch hơlen lăng blŭng a, tơdrong tơm pơm ăn gơh hơlen lăng ‘noh yua đơ̆ng tŏ ‘mi kial ưh kơ ‘lơ̆ng tơ̆ khei ‘năr ƀa hoăt. Tơ̆ kơ ‘năr ‘năr tŏ hang, dang 32 độ C, tơ̆ gơmăng tơ ngiĕt hơyuh dang 16oC, đei hloi kial tih păng jăng (dang kơ sô̆ 6-7), hơnhăk truh ƀa hoăt ưh kơ ‘lơ̆ng. găh hơdrĕch ƀa, sơnăm ‘nâu anih jang Hồ Quang Cua ưh kơ tĕch ăn dôm anih tĕch mơdro kơ apŭng, kơna kon pơlei răt hơdrĕch tơ̆ Buôn Trấp (Dak Lak). Kiơ̆ tơroi đơ̆ng 1, 2 ŭnh hnam đei hơvơn bơ̆jang, 1,2 ŭnh hnam yua ƀa sŏng vă pơm hơdrĕch kŭm ưh kơ đei. ‘Ngoăih kơ ‘noh, yua đơ̆ng 1,2 chŭn na đei ƀơm jĭ lơ̆m khei ‘năr ƀa hoăt kơ na 1,2 ŭnh hnam kon pơlei ƀơ̆t yua pơgang ưh kơ pơm kiơ̆ tơdrong pơkăp “4 ƀlep” kơna đei tơjur găr ƀa.

Păih to đak krong Krông Nô, kơdơ chŭn ƀa Krông Ana (dêh char Dak Lak) kŭm đei ƀôh tơdrong ƀa bo. Kiơ̆ kơ Anih vei lăng găh choh jang sa păng hơtŏk tơiung tơring tơrang apŭng Krông Ana, chih jô̆ tam mă tôm truh tŏk bŏk giĕng khei 4, lơ̆m apŭng đei dang 70hek tar ƀa đei bo, tơjur iŏk yua dang 60-70%.

Lơ̆m khei ‘năr gô dôm anih jang kơpal đei gơh kĭ ăn pơtôch hơlen lăng yua đơ̆ng kiơ pơm ăn, apŭng Krông Ana tŏk bŏk chih jô̆ hiong răm vă đei trong jang tơgŭm kon pơlei, mă loi ‘noh jĭ dôm ŭnh hnam đei tơdrong arih sa mơmat tat.

Apŭng Krông Nô (dêh char Dak Nông) đei chŭn na xă hloh 5.000hek tar, oei apŭng Krông Ana (dêh char Dak Lak) ‘noh hloh 11.000hek tar, ‘nâu jĭ dôm hơnih đei ƀa lơ kơ tơring Tây Nguyên. Tơ̆ hơnăp tơdrong ƀa bo, tơjur lơ găr ƀa, dôm anih jang joăt jang kơ tơring kăl kơ mơ̆t jang pơm hơdăh yua đơ̆ng tŏ ‘mi kial dăh mă yua đơ̆ng hơdrĕch. Kiơ̆ đơ̆ng noh, đei trong jang tơgŭm kon pơlei tang găn dôm tơdrong ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh anih jang phe ƀa lơ̆m tơring.