'Nhŏng Xuân (bơngai Bahnar) tơ̆ pơlei Groi Wêt, xăh Glar, apŭng Đăk Đoa, dêh char Gia Lai jing minh lơ̆m dôm unh hnam yuk hơlâu lơ̆m pơlei găh pơtăm ka phê kiơ̆ pơkăp Rain Forest. 'Nhŏng ăn tơbăt, ba athei tơplih trong jang ăh pơgar 'long hlôi kră, 1,5 ha mă đei yua pơhlom 3 tâ̆n găr rim pơyan jang. Đơ̆ng mă vang jang kiơ̆ pơkăp Rain Forest ăh xơnăm 2020, pơgar ka phê tŏk giơ̆ng ƀôh hơdăh.
Vang jang tơdrong jang âu, 'nhŏng Xuân đei pơtho găh kih thuơ̆t kăt hleh xơdrai ka phê, rong 'nhĕt vă vei hơ-iuch ăn teh păng yua hơnuh ka phê uh pơm phŏng, păng pơlôch hơdrông pơrang hăm tơmam uh bŭk sinh hŏk. Hăm trong jang âu, jên huach axong jang tơjur pơhlom 20% pơtêng hăm adrol ki păng pơyua đei jê̆ 5 tâ̆n găr: “Vang jang kiơ̆ trong âu, mă mônh noh hăp hlăng 'lơ̆ng, kơdih po inh noh bơngai jang hăp pơyua hơdăh ăn jơhngơ̆m jăn inh. Mă ƀar noh 'meh hơyak truh jang xơđơ̆ng ăn tơmam pơm tơlĕch hăm jơnŭm tơpôl ăh mă yua ka phê. 'Nguaih kơ jang ka phê rơgoh, inh hăm kon pơlei lơ̆m pơlei 'mei vă ka phê kơ bơngai Bahnar jang đei tơnăp hloh, vă đei minh tơmam drăm kơyuơ bơngai Bahnar tơ̆ Glar pơtăm đei. Đơ̆ng noh tơmam drăm gô đei tĕch truh dôm tơring, phŏ noh tĕch ăn teh đak đe hloi, pôk pơ-ư găr ka phê kơ bơngai Bahnar”
Adoi nhen noh, pơyan jang âu ki, 'nhŏng Uê, pơlei Tươh Klah, xăh Glar đei 2 ha ka phê jang kiơ̆ pơkăp ka phê đei hla bar tơchơ̆t. Kiơ̆ kơ 'nhŏng Uê, adrol ki, jên phŏng, jên hơpăh đe jang 'nhĕt, ruih đak, pĕ plei đĭ pơhlom 100 trĭu hlj 1 xơnăm. Đơ̆ng mă vang jang kiơ̆ pơkăp, jên axong jang tơjur hloh. 'Nguaih kơ noh, ăh pĕ plei, 'nhŏng rơih dôm plei đum vă hơtŏk pơ-'lơ̆ng găr ka phê. Pơyan âu ki, unh hnam đei yua pơhlom 7 tâ̆n găr, ưh kơ jô̆ jên huach oei đei yua hloh 150 trĭu hlj. 'Nhŏng Uê tơroi: “Ăh mă bơngai yuk hơlâu tơplih jang adoi tơnap tap, mă lei ăh jang bơih noh ƀôh đei jơnei keh kong noh tơdrong mă inh kơchĕng lơ̆m đon noh hơlêm kon pơlei jang kiơ̆ po. Inh băt hơdăh minh tơdrong jang ka phê rơgoh adoi pơyua 'lơ̆ng ăn jơhngơ̆m jăn, kơjă hơtŏk lơ, tơgop xut lê̆ pơngot tơjur hin dơnuh”
Pơyan jang ka phê xơnăm 2022-2023, Hơp tak xăh choh jang xa păng tĕch pơdro Lam Anh tơguăt jang hăm 36 unh hnam kon pơlei (24 unh hnam bơngai Bahnar) tơlĕch jang pơgar tơplih trong pơm jang kiơ̆ pơkăp Rain Forest hăm hơgăt pơtăm jê̆ 70 ha. Trong jang âu ưh adrô̆ tơgŭm ăn pơgar ka phê xơđơ̆ng găh plei, hơtŏk pơ-'lơ̆ng găr mă oei hơtŏk kơjă mŭk drăm lơ̆m minh hơgăt teh pơm jang. Ƀok Lê Hữu Anh – Kơdră Hơp tak xăh ăn tơbăt. Tơdrong pơm jang đei ka phê pơm tơlĕch 'lơ̆ng oei pơjing trong jang vă hơp tak xăh tơlĕch jang kơjăp hloh, pơjing hơnăn tĕch. Dang ei, Hơp tak xăh hlôi đei ka phê pŭk 'lơ̆ng đei hơnăn Slarland, đei pơkăp tơmam drăm OCOP 3 sao kơ Gia Lai: “Ăh mă unh hnam kon pơlei tơplih jang ka phê rơgoh, pơm đei tơmam vă jang kơjăp 'lơ̆ng, pơjing đei tơmam ka phê hơdrĕng, ka phê pŭk 'lơ̆ng duh jing minh tơdrong pơyua vă hơtŏk kơjă tơnăp ăn tơmam drăm đơ̆ng kon pơlei. Hơp tak xăh duh hơlen păng dar deh tơlĕch tĕch kiơ̆ pơkăp điê̆n tưh, hơ-'nhăk tơmam đei đơ̆ng ka phê kơ hơp tak xăh tĕch răt păng đei pơkăp Sale vă pơm thoi yơ vă kơsô̆ tĕch tơlĕch roi năr roi lơ roi pơyua, hơ-'nhăk kơjă kăp gĭt ăn bơngai jang mir”
Yă Giang H’huem, Phŏ Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Glar xơkơ̆t: Tơdrong iŏk yua dôm tơchơ̆t apŭng plenh teh lơ̆m jang ka phê jing hơyak tơplih tih lơ̆m tơdrong jang ka phê tơ̆ tơring, pơjing đei tơmam drăm 'lơ̆ng ăn tơpôl, hơtŏk đei kơjă mŭk drăm, vei xơđơ̆ng rơgoh cham char. Tơplih kăp gĭt âu tŏk bŏk oei pơlan xă truh dôm tơdrong jang nai, tơgop pơm tơplih, trong pơm jang đơ̆ng kon pơlei: “Adrol ki tam mă đei tôm tơchơ̆t pơjing pơkăp kơjă ka phê 4c, noh kon pơlei duh oei jang kiơ̆ khua hŏk kih thuơ̆t xo, ưh đei yua lơ, mă lei đơ̆ng đei tơdrong pơkăp kơjă âu noh kon pơlei adoi iŏk yua khua hŏk kih thuơ̆t lơ̆m choh jang xa noh dôm unh hnam hlôi pơm jang adrol kơ noh đei yua tŏ xĕt mă lei jang kiơ̆ pơkăp kơjă âu đei yua lơ găh mŭk drăm. Xăh hơpơi 'moih kơjă ưh adrô̆ tơ̆ tơring, mă 'meh vă trong jang âu đei loe vă tơgŭm ăn tơm ka phê kơ kon pơlei kăp gĭt hloh, tơgŭm xut lê̆ pơngot tơjur hin dơnuh”
'Nguaih kơ xăh Glar, rim tơring ka phê jang tơguăt, pơm tơlĕch păng tĕch kiơ̆ pơkăp hưuh kơ 'lơ̆ng tŏk bŏk đei pơih xă jâ̆p apŭng Đăk Đoa păng jâ̆p dêh char Gia Lai. Dôm tơdrong tơguăt jang noh hlôi tơroh đei jơhngơ̆m jang păng tơdrong hơbĕch đơ̆ng kon pơlei jang mir, hơp tak xăh păng anih jang mŭk drăm, tơgŭm ăn tơdrong jang ka phê kơjăp xơđơ̆ng xơnong yuk hơlâu lơ̆m tơdrong hơtŏk mŭk drăm, xut lê̆ pơngot tơjur hin dơnuh păng pơtơm ăn tơdrong tơguăt jang – hơtŏk dôm tơdrong jang nai tơ̆ tơring pơxĕl Gia lai.
Viết bình luận