Dơ̆ng ăh tong anê̆ pơgar tiu jơk ƀlĭk, tơ̆ hơla jơ̆ng noh ‘nhĕt adoi giơ̆ng ‘lơ̆ng, ‘nhŏng Nguyễn Văn Tú, tơ̆ tơring Trường Xuân, apŭng Đăk Song ăn tơbăt, choh jang xa hưuh kơ tơgŭm ‘nhŏng ưh adrô̆ vei xơđơ̆ng jơhngơ̆m jăn, mă jang đei yua găh mŭk drăm hơdăh hloh: “Adrol ki pơm jang yua lơ pơgang hơdrông noh pơnhŭl kơnê̆. Ăh mă tơplih trong jang noh inh ưh đei yua pơgang hơdrông, pơgang pơlôch ‘nhĕt bơih, mă yua dŏ ĭch kon tơrong păng phŏng vi sinh đĕch. Đơ̆ng rŏng kơ noh kiơ̆ ƀoi hơp tak xăh Trường Xuân jang tiu hưuh kơ păng jang hadoi hăm anih jang Hoàng Nguyên tơ̆ xăh Nâm Njang dơ̆ng, noh tơmam drăm hưuh kơ dang ei hlôi đei tĕch tơlĕch ăn teh đak Nhâ̆t, Mih, Châu Âu. Kơjă hơnơ̆ng kăp hloh lơ̆m tơring, dang ei 120 rơbâu hlj 1 kĭ, adrol ki tĕch đơ̆ng 160 - 180 rơbâu hlj”.

Yuk hơlâu lơ̆m tơdrong choh pơtăm hưuh kơ tơ̆ tơring Trường Xuân, Hơp tak xăh Choh pơtăm hưuh kơ Bechamp Đăk Nông dang ei hơtŏk đei 20 ‘nu vang jang, hăm hơgăt jang hloh 70 ha tiu, ka phê. Tơmam jang đei kơ hơp tak xăh mă tơm noh ‘măn tĕch tơlĕch ăn dôm teh đak grŏng tơnap nhen châu Âu, Nhâ̆t. Kơdră Hơp tak xăh, ƀok Lê Đình Hùng ăn tơbăt, tơdrong kăl tơmam drăm lơ̆m tơring noh lơ, mă lei hơp tak xăh ưh kơ măh vă kĭ pơkăp tĕch tơlĕch lơ. Pơih xă tơring choh jang xa, đơ̆ng blŭng xơnăm truh dang ei, Hơp tak xăh hlôi pơih đei 6 lăm pơhrrăm găh kih thuơ̆t jang hưuh kơ ăn rim bơngai vang jang păng kon pơlei lơ̆m tơring Trường Xuân. Choh pơtăm hưuh kơ ưh đei tơnap, mă lei kon pơlei kăl khei năr vă tơplih trong pơm jang xo. Ƀok Lê Đình Hùng tơroi hơdăh hloh: “Teh giơ̆ng ‘long pơtăm pran noh gô ưh đei pơrang pơrê̆ch. Noh pơkăp trong jang đơ̆ng hơp tak xăh noh gô pơih xă akŏm lơ bơngai vang jang. Atŭm hăm noh, nhôn gô tơroi hơvơn kon pơlei tơjur ƀiơ̆ tơdrong yua phŏng hoă hŏk, mă iŏk yua tơmam djăh ‘long pơtăm hlôi đei lơ̆m pơgar vă uh bŭk jing phŏng vă pơm hơtŏk tơdrong giơ̆ng ăn kơ teh. Nhôn duh gơnơm jơnŭm pơgơ̆r tơring păng dôm kŏng ti tĕch tiu ăn teh đak đe pơih dôm lăm pơmă đam, pơhrrưm ăn kon pơlei băt trong pơm jang hưuh kơ, hŭt lê̆ trong jang xo ưh kơ ‘lơ̆ng, tơgŭm ăn kon pơlei iŏk choh pơtăm kiơ̆ trong pơkăp ‘nao trŏ ƀlep hloh ăn tơm tiu hơtŏk giơ̆ng kơjăp xơđơ̆ng”.

Kiơ̆ kơ ƀok Phạm Tuấn Anh, Kơdră Anih Choh jang xa păng Hơtŏk tơring pơxĕl dêh char Đăk Nông noh, ưh adrô̆ tiu, tơdrong choh pơtăm kiơ̆ dôm tơchơ̆t tơlĕch jing trong pơkăp hơtŏk choh jang xa kơjăp xơđơ̆ng kơ dêh char. Dang ei Đăk Nông hlôi pơjing minh tơring choh pơtăm kiơ̆ trong jang ‘nao rơgei (lơ̆m 120 ha) păng 4 tơring choh pơtăm kiơ̆ trong ‘nao rơgei (tôm hơgăt xă jê̆ 2.500 ha). Hlôi đei hloh 25.000 ha lơ hơdrĕch ‘long pơtăm đei choh pơtăm kiơ̆ dôm tơchơ̆t tơlĕch nhen VietGAP, hưuh kơ, HACCP, 4C, UTZ… Rim tơring lơ̆m dêh char duh dar deh pơjing tơdrong jang tơguăt đơ̆ng kon pơlei hăm dôm hơp tak xăh, anih jang mŭk drăm.

Tơmam choh pơtăm Đăk Nông hlôi đei tĕch tơlĕch ăn 35 teh đak, tơring, hăm tơmam pơkăp hơtŏk hloh, kơjă đei yua pơhlom 800 rơtuh đôlar rim xơnăm.

Mă thoi noh, tơdrong jang choh pơtăm kơ dêh char duh tam mă jang đĭ mŭk drăm, tơdrong hiôk tih tên găh hơyuh tô̆ ‘mi, hơgăt teh... Ƀok Phạm Tuấn Anh akhan, tơroh pơjing tơring pơtăm tơmam drăm kĕ pran tơgar lơ̆m tơring jing minh lơ̆m dôm trong jang mă Đăk Nông tŏk bŏk oei iŏk jang vă hơtŏk choh pơtăm kơjăp xơđơ̆ng: “Pơjing dôm tơring choh pơtăm tơmam drăm kiơ̆ pơkăp tơguăt kon pơlei jang mir, rim unh hnam pơm jang kiơ̆ dôm anih jang hadoi, hơp tak xăh. Kiơ̆ đơ̆ng hơp tak xăh noh nhôn pơtơm gơh hơvơn axong jang, pơgơ̆r choh pơtăm đei tơchơ̆t, đei axong kơsô̆ pơkăp tơring pơtăm păng dôm tơdrong jang đei tơrĕk. Tơdrong jang choh pơtăm nhôn tŏk bŏk oei tơgŭm ăn Anih vei lăng kon pơlei dêh char tơlĕch dôm trong jang vă truh xơnăm 2025 tôm tơdrong jang choh pơtăm tơmam drăm athei đei pơjing tơring pơtăm akŏm kiơ̆ đơ̆ng dôm hơp tak xăh păng tơguăt hăm dôm anih jang mŭk drăm chă răt tơmơ̆t, pơm tơlĕch păng tĕch ăn teh đak đe”.

Minh Huệ