Pơgar chăn hroi kơ yă Phạm Thị Đẹp, tơ̆ thôn Đoàn Kết, xăh Ia Boòng, apŭng Chư Prông vă jê̆ pĕ yua. Mă lei kơyuơ ưh kơ măh đak ruih noh pơgar chăn hroi âu ưh đei lơ plei, pơrang pơrăm dơ̆ng. Unh hnam yă Đẹp tŏk bŏk oei adrin mong đei đak vă ruih ăn tơm giơ̆ng pran, vă da ƀiơ̆ kon jên huach axong jang: “Đak ruih ăn ‘long pơtăm pơyan âu khăi dêh, ưh đei đak ruih ôh. Kơlih tô̆ phang, pơgar chăn hroi adoi ưh măh đak, dang ei inh athei chă trong, xir kuer hơlŭng đak dơ̆ng”

Chŭn na xă 70 ha tơ̆ pơlei Lắt, xăh Ia Boòng, apŭng Chư Prông tŏk bŏk oei xrôk lĕch rơdje noh găr jing bo. Kon pơlei chă pơgenh tơchă tôm trong vă gơh đei đak pơchoh ăn na ƀa. Yă Trương Thị Oanh – Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei xăh Ia Boòng, apŭng Chư Prông, dêh char Gia Lai tơroi: “Dang ei lơ̆m tơring teh kơ xăh đei teh choh pơtăm hloh 2 rơbâu ha. Hăm tô̆ pơđang nhen dang ei noh Anih jang vei lăng kon pơlei xăh adoi akŏm jơnŭm pơgơ̆r jang, hlôi hŏk hôp păng axong tơdrong jang kơ rim bơngai jang, năm truh rim thôn vă băt hơdăh tơdrong păng dăh xek tơlang tơtom, tơroi hơnơ̆ng ăn kơ xăh băt. Găh đak ruih, minh ƀar đak glung adoi đĭ đak ruih, kon pơlei athei gô, năm choh chor vă chă đak ruih. Anih jang vei lăng kon pơlei xăh lơ̆m khei năr truh gô pơtoi hơlen hơdăh găh hơyuh tô̆ ‘mi vă tơlĕch chă trong tơjră tô̆ pơđang pơrăm ‘long pơtăm”

Pơyan Puih – Phang âu, apŭng Chư Prông, dêh char Gia Lai hlôi rei pơtăm đei hloh 3 rơbâu ha lơ hơdrĕch ‘long pơtăm, păng dang ei đei 200 ha ưh đei đak ruih. Vă kơchăng tang găn păng tơjră tô̆ pơđang, kơtă đơ̆ng blŭng pơyan, Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng hlôi đei hla bar pơtho dôm tơring chă tơroi, hơvơn kon pơlei yua đak trŏ ƀlep, mong ƀiơ̆ vă vei măh đak ruih ăn ‘long pơtăm. Ƀok Nguyễn Văn Luyến – Kơdră Anih jang Choh pơtăm păng Hơtŏk tơring pơxĕl apŭng tơroi: "Pơyan Puih Phang xơnăm 2023 păng pơyan tơm xơnăm 2023 truh dang ei lơ̆m tơring teh kơ apŭng adoi đei minh ƀar teh ‘long pơtăm ưh kơ măh đak ruih, noh apŭng pơgơ̆r rim anih jang, mă kăl noh dôm xăh mă ưh đei pơnơ̆ đak athei kơchăng trong jang tang găn păng tơjră tô̆ pơđang. Hơvơn jơhngơ̆m jang kiơ̆ pơkăp 4 tơ̆ tơring păng yua thong đak hlôi đei tơ̆ tơring vă ruih ăn ‘long pơtăm mă ưh kơ măh đak ruih”

Tơ̆ apŭng Cư M’Gar, tơring dơnơm pơtăm ka phê kơ dêh char Đăk Lăk, kon pơlei tŏk bŏk pơm jang vă tơjră tô̆ pơđang. Unh hnam ƀok Lý Trần Thắng, xăh Ea Kiết, apŭng Cư M’gar đei 1,5 ha ka phê pơtăm hrau hăm sâu riêng, tŏk bŏk ăh ‘măng ruih đak mă 3. Atŭm hăm axong đak ruih, ‘nhŏng Lý oei yua trong ruih đak mong ƀiơ̆ ăn pơgar ‘long pơtăm: “Nhen pơyan âu inh axong jên kuer 1 hơlŭng đak jrŭ 120 met, xir minh dơnâu đak mong lơ̆m ƀat, đak đei lơ măh đak ruih bơih. Ruih đak ăh pơyan âu noh inh athei hơlen lăng măh đak dăh mă ưh, ăh ruih tơ̆ tom noh athei tơplih tơm mă tenh hloi. Oei sâu riêng noh ruih kơtoh đak, ruih lơ̆m tong anê̆ jơ noh lăp bơih. Tô̆ pơđang noh athei kơchăng chă mong ƀiơ̆ đak đĕch yơh”

Kiơ̆ kơ ƀok Ngô Xuân Biện – phŏ Kơdră Anih jang Choh pơtăm păng Hơtŏk tơring pơxĕl apŭng Cư M’gar, dêh char Đăk Lăk, jâ̆p apŭng dang ei đei 37 rơbâu ha ka phê; 2.500 ha tiu; 2.000 ha ƀa na adoi oei kăl kơ đak lơ̆m pơyan phang. Hăm 67 dơnâu mong đak hlôi đei ming man, apŭng vei măh đak ruih ăn pơhlom 82% teh pơtăm ‘long. Ƀok Ngô Xuân Biện ăn tơbăt: “Đơ̆ng blŭng pơyan phang, hăm tơdrong pơgơ̆r đơ̆ng Anih jang vei lăng kon pơlei apŭng, anih jang hlôi pơtho kon pơlei tơ̆ dôm xăh ruih đak mong ƀiơ̆, nĕ chă pơtăm lơ hơdrĕch ‘long kăl lơ đak. Atŭm hăm noh, pơgơ̆r dôm xăh chă kôch hơmet hơbong thong đak, choh chong thopng đak ro kiơ̆ na ƀa, hơmet dơnâu mong đak iơ iĕ vă vei măh đak ruih ăn ‘long pơtăm”

Kiơ̆ tơroi, tơ̆ Tây Nguyên, tơdrong ưh kơ măh đak ruih hơnơ̆ng kơ ƀôh ăh jê̆ đĭ khei 4 blŭng khei 5 âu kơnh. Vă kơchăng tang găn păng tơjră tô̆ pơđang, jơnŭm pơgơ̆r tơring păng anih jang kơpal đei tơrĕk tơ̆ dôm dêh char lơ̆m tơring hlôi axong jên vă ming hơmet, kôch pơ-‘nguaih dôm dơnâu hơbong đak; pơjing trong jang mong ƀiơ̆ đak. Atŭm hăm noh, pơgơ̆r jang chă kôch hơmet thong đak lơ̆m na ƀa; pơtho ăn kon pơlei băt hơdăh găh tơdrong hơlen na ƀa vă tang găn pơrang pơrăm, iŏk yua tơdrong ruih mong ƀiơ̆ đak, tơroi ăn kon pơlei băt vă kơchăng vei lăng mă tơnăp mŭk drăm đak.