Dêh char Lâm Đồng đei hloh 328.000 hek tar teh choh pơtăm, lơ̆m noh đei 172.000hek tar cheh phe. Vă vei lăng pơrang jĭ tơ̆ ‘long pơtăm ou, jô̆ păh lăp rim sơnăm, Lâm Đồng hlôi yua dang 3.400 tấn pơgang vei lăng ‘long pơtăm, hơtŏ hăm dang 170 tấn tơpu pơgang vei lăng ‘long pơtăm. Kiơ̆ kơ ƀok Nguyễn Hà Lộc, Phŏ Kơdră Anih vei lăng găh Choh jang sa păng Hơtŏk tơiung tơring tơrang dêh char Lâm Đồng, mă đơ̆ng tơring hlôi tơlĕch jang lơ trong jang vă iŏk akŏm, hơmet pơ ‘lơ̆ng mă lei kơsô̆ râm rĕk, kơchơ̆t ‘mê̆ ‘mach lơ̆m choh jang sa, mă loi ‘noh jĭ lơ̆m jang cheh phe oei lơ. “Khei ‘năr kŭm hlôi pơm tơlĕch lơ kơchơ̆t ‘mê̆ ‘mach nhen bơ̆n tơpu pơgang vei lăng ‘long pơtăm, get chai pơgang... hơnhăk ăn ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng ăn cham char bri brăh. Vă hơnơ̆ng hơmet ‘lơ̆ng dôm tơdrong oei đei lơ̆m tơdrong hơmet ‘lơ̆ng kơchơ̆t ‘mê̆ ‘mach lơ̆m choh jang sa pơma atŭm, cheh phe pơma hơdrô̆ ‘noh oei kăl tơlĕch ăn lơ trong jang”.

 Ưh khan lăp tơ̆ Lâm Đồng, tơdrong iŏk akŏm păng hơmet pơ ‘lơ̆ng kơchơ̆t ‘mê̆ ‘mach tơmam choh jang sa oei ưh kơ ‘lơ̆ng tŏk bŏk jing tơdrong đei ƀôh tơ̆ lơ tơring lơ̆m teh đak. Kiơ̆ kơ Anih vei lăng ‘long pơtăm, lơ̆m sơnăm 2022, lơ̆m teh đak ‘nao lăp iŏk akŏm đei hloh 400 tấn tơpu pơgang vei lăng ‘long pơtăm đơ̆ng rŏng kơ yua. Lơ̆m noh, ‘nao lăp hơmet pơ ‘lơ̆ng hloh  215 tấn kiơ̆ trong soh ƀlep tơdrong hơgăt, hloh 35 tấn chă hơmet pơ ‘lơ̆ng kơ dih kiơ̆ trong soh păng ƀŭ klơ̆p tơ̆ hơnih hŭt râm rĕk kơ rim tơring, hloh 16 tấn tơpu pơgang vei lăng ‘long pơtăm đơ̆ng rŏng kơ yua tam mă đei hơmet pơ ‘lơ̆ng soh hŭt. Hơdrô̆ hăm ‘long cheh phe, jô̆ păh lăp rim sơnăm kơsô̆ pơgang pơlôch hơdrông iŏk yua 5 kơlich 1 hek tar, păng kơsô̆ kơđoh tơpu pơgang vei lăng ‘long pơtăm ‘noh 2.150 tấn. 

Tiến sĩ Nguyễn Viết Khoa, Hơnih pơtrŭt choh jang sa Teh đak akhan, ưh khan lăp pơm ‘mê̆ ‘mach cham char đĕch mă kơchơ̆t ‘mĕ ‘mach choh jang sa oei pơm tơhiong lê̆ tơdrong hơtŏ lơ̆m kơchơ̆t ‘lơ̆ng đơ̆ng teh đak. Tơdrong ‘nâu, gô pơm ăn tơmam choh jang sa đơ̆ng tơdrong choh pơtăm ưh kơ pơm lăp nhen hăm ‘meh vă ‘lơ̆ng. “Tôch kơ bơngơ̆t tơtăm, ‘noh jĭ ƀơ̆t yua lơ pơgang vei lăng ‘long pơtăm ‘noh jên choh jang tŏk tôch kơ lơ, pơm krê hơmơt ‘mê̆ ‘mach đak, ‘mê̆ ‘mach cham char, ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng jơhngơ̆m jăn. Mă loi ‘noh jĭ, oei pơm krê hơmơt ‘mê̆ ‘mach cham char teh, pơm ăn kơ teh ưh kơ ‘lơ̆ng, phă hŭt tơdrong hơtŏ găh kơchơ̆t ‘lơ̆ng lơ̆m teh, tơmam đei yua gô tơ jur lê̆, pơm cham char teh roi ‘năr roi kơ nê̆.”

Kiơ̆ kơ ƀok Tô Việt Châu, Phŏ Kơdră Anih jang Hơdai apŭng plĕnh teh (Anih tơm vei lăng găh Choh jang sa păng Hơtŏk tơiung tơring tơrang), cheh phe jĭ 1 lơ̆m dôm tơmam đơ̆ng choh jang sa tĕch tơ̆ teh đak đe tơm kơ Việt Nam, iŏk đei 5 ti 500 triệu đô lar lơ̆m sơnăm ‘nâu. Mă lei, yua đơ̆ng tơdrong yua lơ pơgang vei lăng ‘long pơtăm hlôi ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng truh đak, jơhngơ̆m pran tơpôl păng tĕch cheh phe tơ̆ teh đak đe đơ̆ng Việt Nam. Tơdrong oei đei lơ kơ chơ̆t ‘mê̆ ‘mach lơ̆m jang cheh phe, đei hloi dôm kơloăi kơđoh, tơpu, kơthŭng mong tơmam choh jang sa nhen dôm kơ loăi phŏng, pơgang hoă chơ̆t, pơgang vei lăng ‘long pơtăm roi ‘năr roi jing 1 tơdrong tơtŏ đon: “Tơ̆ Tây nguyên 1,2 tơring choh jang sa kŭm hlôi đei 1 trong jang iŏk akŏm râm rĕk, mă lei vă hơmet pơ ‘lơ̆ng kơ loăi râm rĕk âu ƀlep trong, vei sơđơ̆ng dôm tơdrong pơkăp rơgoh cham char oei jing nơ̆r apĭnh tih tơ̆ hơnăp kơnh. Athei đei tơdrong vang tơgŭm mơ̆t jang đơ̆ng grŭp teh đak hăm grŭp jang kơdih, đei tơdrong hơdrin, tơgŭm hơnơ̆ng păng tơƀôh hơdăh dôm jơnei iŏk đei. Akŏm ƀai hŏk hlôh vao lơ̆m yan âu đơ̆ng tơdrong hơgăt đơ̆ng dôm pang đei ƀơm truh đei hloi kơdih păng dôm grŭp jang teh đak đei ƀơm truh”.

Tơdrong iŏk yoa pơgang sơdrông lơ̆m tơdrong jang chĕh phe roi đunh roi lơ, pơm kơnê̆ truh tơ̆ kơtu đak, ƀơm ưh ‘lơ̆ng truh jơhngâm pran tơpôl păng tĕch mơdro chĕh phe tơ̆ teh đak đe đơ̆ng Việt Nam. Kơplăh ‘nŏh, tơdrong thu mong păng hơmet pơ ‘lơ̆ng râm rĕk đơ̆ng choh jang xa nhen kơchai, kơƀi, kơthŭng mong dôm kơloăi phŏng, pơgang tam mă ‘lơ̆ng, ưh đei lăp hăm tơdrong hơgăt vei rơgŏh cham char. Lei, athei jang thoi yơ vă hơmet pơ ‘lơ̆ng tơdrong ‘nâu? Pơma nuh tơ̆ hơla âu hăm ƀok Lê Quốc Thanh, Kơdră Anih pơtrŭt choh jang xa kơ teh đak pơm hơdăh tơdrong ‘nâu.

-Ƀok ăi, ih tơchĕng thoi yơ găh tơmam râm rĕk, kơchơ̆t ‘mê̆ ‘mach đơ̆ng choh jang xa mưh jang chĕh phe hrei ‘nâu?

-Ƀok Lê Quốc Thanh: ‘Nâu jĭ tơdrong tôch kăl lơ̆m tơdrong choh jang xa, mă lei đơ̆ng rŏng kơ ‘nŏh jĭ râm rĕk đơ̆ng pơgang sơdrông đei hŭt kư̆ kă tôch lơ. Mă đơ̆ng bơ̆n hlôi đei lơ tơdrong hơgăt găh thu mong, pôi akŏm, pơdŭ hơmet mă ‘lơ̆ng, hlôi tơlĕch lơ trong jang mă lei tơpă tơ̆ yăn âu lơ tơring oei hơmet tam mă ‘lơ̆ng. Mă mônh, anih jang,trong nơnăm ưh đei pơm lăp hăm tơdrong mong akŏm; mă 2 jĭ kon pơlei tam mă đei đon tơnăp hăm tơdrong mong akŏm; mă 3 dôm khul kơdră tơring bơ̆ jang ưh đei hrơ̆ch ‘lơ̆ng, đei tơring đe mong akŏm đang ‘nŏh ưh đei kơmăy vă hơmet pơ ‘lơ̆ng. Găh jên chơ pơdŭ, jên hơmet pơ ‘lơ̆ng kŭm jing tơdrong tôch pơmat ‘năi. Hăm tơdrong ‘nâu, nhôn năng tơdrong hơmet pơ ‘lơ̆ng răm rĕk, kơchai, kơƀi pơgang mưh jang chĕh phe ‘nŏh tôch gĭt kăl. Tơdăh bơ̆n ưh đei akŏm jơhngâm hơmet pơ ‘lơ̆ng ‘nŏh tôch ƀônh pơm ‘mê̆ ‘mach cham char, jing đei tơdrong yoa pơgang lơ hlŏh tơdrong, pơm ăn anih tĕch mơdro ưh ‘mĕh răt iŏk tơmam đơ̆ng bơ̆jang đei. Tơdrong ‘nâu bơ̆n athei bơ̆ jang thoi yơ mă lăp hăm yăn âu ƀiơ̆. 

-Ƀok ăi, vă sek tơlang ‘lơ̆ng tơdrong ‘nâu, Anih pơtrŭt choh jang xa kơ teh đak đei trong jang thoi yơ? 

-Ƀok Lê Quốc Thanh: Hăm tơdrong ‘nâu, Anih pơtrŭt choh jang xa kơ teh đak jang hăm GCP, Anih jang chĕp phe lơ̆m plei teh adrin pơm thoi yơ vă chih pơjing 1 kơsơ̆p hla ar, vă pơtho ăn dôm anih jang hơdoi băt dôm tơdrong ưh ‘lơ̆ng mă bơ̆n athei hơmet ming, athei đei trong jang hơdoi hrơ̆ch ‘lơ̆ng. Ưh gơ̆h lê̆ đei tơdrong, ƀât blŭng bơ̆n jang ‘lơ̆ng mă lei hơtuch ‘nŏh ưh kơlăp. Ƀât blŭng mă bơ̆n pơma truh âu ‘nŏh jĭ tơdrong mong akŏm, mă lei hơmet tơmam râm rĕk đei mong akŏm âu ‘nŏh thoi yơ, trong pơgơ̆r jang lơ liơ? Bu athei pŭ păng sư athei tơguăt rim pang vang jang kiơ̆ trong jang ‘nâu, athei đei đon jang tơnăp, hlôh vao păng vang bơ̆jang hrơ̆ch ‘lơ̆ng, thoi noh, bơ̆n gơ̆h pơm lăp hăm tơdrong ‘mĕh vă. Tơdăh ưh ‘nŏh bơ̆n gô pŭ lơ tơdrong kơhret nai tơ̆ anih tĕch mơdro, sư pơm pơmat ăn kơbơ̆n tĕch mơdro, mă loi tơ̆ dôm anih tĕch mơdro rơih tơmam tôch hơlen. ‘Nâu jĭ dôm tơdrong kăl đei tơlĕch jang tơ̆ hơnăp kơnh.

-Ƀok ăi, trong jang ‘nŏh thoi noh, mă lei bơ̆n athei bơ̆ jang thoi yơ vă gơ̆h đei yoa nhen thoi ‘mĕh vă?

-Ƀok Lê Quốc Thanh: Bơ̆n athei chih hơdăh dôm tơdrong kăl lơ̆m trong hơmet pơ ‘lơ̆ng âu. Pơtơm đơ̆ng bơngai mong akŏm hloi trŏ ưh deh? Pơtơm đơ̆ng bơngai yoa pơgang, truh hloi tơdrong jang đơ̆ng bơngai chă mong akŏm, bơngai yoa pơgang, truh hloi bơngai chơ pơdŭ, dôm bơngai hơmet pơ ‘lơ̆ng sư. Đĭ đăng athei hơtŏk đon jang mă tơnăp păng drơ̆ng nơ̆r hăm băl. Tơdăh bơ̆n lăp hơtŏk hơnăp jang ăn kon pơlei đĕch, kon pơlei mong akŏm bơih mă lei dôm bơngai jang nai ưh đei jang hơdoi hrơ̆ch ‘lơ̆ng ‘nŏh gô jing đei lơ tơdrong ưh hơiă. Hrei ‘nâu Anih pơtrŭt choh jang xa teh đak hlôi đei 1 khul pơtrŭt jang chŭn mir tơ̆ tơring bơih. ‘Nâu jĭ khul jang mă nhôn năng tôch lăp, athei yak hơdoi hăm kon pơlei, yak hơdoi hăm dôm bơngai vei lăng păng pơjing đei đon hlôh vao atŭm ăn tơpôl găh tơdrong ‘nâu. Tơdăh ưh ‘nŏh bơ̆n ưh kĕ jang đang ‘lơ̆ng. Mă đơ̆ng bơ̆n hlôi chih hơdăh trong jang, đei nơ̆r tơhli phak, đei nơ̆r pơtho tơƀôh bơih ră mă lei kŭm oei đei tơdrong tam mă lăp ‘năi. Tơdrong tam mă lăp âu đei lơ̆m dôm trong jang hơdoi ‘noh.

-Lei vă dôm trong jang hơdoi âu đei hơtŏk ‘lơ̆ng, hơmet ming dôm tơdrong tam mă lăp nhen ih pơma ‘nŏh bơ̆n athei jang yă kiơ?

-Ƀok Lê Quốc Thanh: Hăm hơnăp jang đơ̆ng kơdih, Anih pơtrŭt choh jang xa teh đak vă kŭm hăm Anih vei lăng ‘long pơtăm păng GCP jang hơdoi hăm băl vă chih pơjing 1 kơsơ̆p hla ar tơƀôh hơdăh dôm tơdrong ‘lơ̆ng, tơdrong tam mă ‘lơ̆ng kơpal vă veh ver dôm tơdrong ưh hơiă mă ưh kơ băt hơnăp bu jang. Bơ̆n adrin pơm hơdăh hơnăp jang, chih hơdăh rim tơdrong jang đơ̆ng rim bơngai lơ̆m trong jang ‘nâu. Đơ̆ng chih pơjing kơsơ̆p hla ar âu nhôn hơtŏk hơnăp jang ăn đĭ đăng bơngai vang jang, mong akŏm đơ̆ng blŭng truh tôch, truh hloi dôm trong jang mă hơtuch. Đang kơ ‘nŏh hơtŏk hlŏh dơ̆ng dôm tơdrong jang roi tơbăt, tơgŭm ăn kon pơlei păng tơpôl băt. Tơdrong ‘nâu jĭ hơnăp jang ưh lăp hơdrô̆ dôm bơngai choh jang đĕch. Lê̆ tơpŭ đĭ ăn bơngai jang, mă đĭ đăng tơpôl bơ̆n athei chĭu pŭ ‘năi yoa cham char ‘nŏh jĭ cham char atŭm. 

-Ĭ ah, bơnê kơ ih ƀok hơ!