Mường Hoong hăm Ngŏk Linh ‘noh 2 tơring dơnuh hloh kơ dêh char Kon Tum hăm găh lơ kon pơlei bơngai Xdang hơrih sa. Hơrih sa tơklep hăm bri 'long, trong chă yơ yak mơmat tat, Mường Hoong hăm Ngŏk Linh lơ sơnăm hơnơ̆ng nhen lĕ oei tok bŏk lơ̆m đak, pơngot rơvĕt dơnuh hin hơnơng drŭh kiơ̆ đơ̆ng rŏng. Lơ khul bơ̆ jang hlôi năm năm tơ̆ tơring vă tơchă kơ yuơ kă kiơ 2 tơring ou dơnuh, trong atŏk tơ iung ‘noh yă kiơ? Đơ̆ng tơdrong tơtăm, sơnăm 2021, Khul kơdră chĕp pơgơ̆r Đảng dêh char Kon Tum tơchơ̆t pơjing Tơdrong vă jang, Khul bơ̆ jang vă tơgŭm ăn 2 tơring Mường Hoong hăm Ngŏk Linh, apŭng Đak Glei dơnuh hloh kơ dêh char vă atŏk tơ iung mŭk drăm, tơpôl. Păng lăp hloh 4 sơnăm, 2 tơring groi kông bri kơdrơ̆ng hlôi tơplih kơtang. Hơyak kơtang iŏk đơ̆ng mă rim kơdră đảng, kơdră chĕp pơgơ̆r tơring vang iung jang tơgŭm djru ăn kon pơlei bơngai Xdang tơ ou atŏk tơ iung pơtăm ‘long Muk drăm Teh đak Sâm Ngọc Linh.“Sơ̆ ‘noh dơnuh hloh lơ̆m dêh char, rŏ năng vă pơma akhan dơnuh hloh lơ̆m teh đak, mă lei đơ̆ng mă đei trong jang tơgŭm djru đơ̆ng Hơnih Đảng dêh char adoi nhen Hơnih Đảng apŭng hlôi tơgŭm ăn tơring tôch lơ vă pơm tơplih jơhngơ̆m đon tơchĕng trong jang sa, kon pơlei hlôi băt jang sa, iung jang kĕ dôm tơdrong đei, gơ̆h jang kơ tơring vă atŏk tơ iung kơtang.”

Lơ̆m tŭk jur atŭm hăm ‘mi ƀruih, yă Y Bia, bơngai Xdang oei tơ̆ pơlei Mới, tơring Mường Hoong, apŭng Đak Glei, dêh char Kon Tum, hơngŭr năm tơ̆ kông dăr lăng mir pơgar sâm Ngọc Linh, hơtăih kơ hnam dang vă jê̆ 10km. Tơ̆ hơla yơp ‘long kơdrơ̆ng, vă jê̆ 300 dơnơm sâm đơ̆ng 4-5 sơnăm tŏk bŏk blŭh vơ̆ jing ‘lơ̆ng. Chă khôr teh ƀŭ klơp tơ̆ dơnơm ‘long sâm, yă Y Bia chhôk hơ iă ‘nă hal tơbăt: mir pơgar ‘long sâm kơ tih hlak jên ou tok bŏk chă pơtăm lang să. Đei đăi lơ lou iŏk đơ̆ng sơnăm 2021, kang ƀô̆ kơ dêh char, apŭng, tơring năm pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt, yă măh pơn chă tok iŏk jên đơ̆ng Hơnih mong jên tơgŭm djru tơpôl vă tơmơ̆t pơtăm ‘long sâm Ngọc Linh.“Dơnơm 4 sơnăm ‘noh 1 ƀum sâm kơjă 1 triu 200.000 hlak jên mă lei ba tim mă ‘meh tech ‘mơ̆i, ba pơtăm ou vă pơm hơdrĕch kơ yuơ ŭnh hnam bơ̆n tim mă đei lơ, ba chă răt đơ̆ng kon pơlei vă pơm dơđăh. Kon jên răt hơdrĕch ou ‘noh tŏk iŏk đơ̆ng hơnih mong jên tơgŭm djru tơpôl ăn rim ŭnh hnam tŏk iŏk ‘noh ŭnh hnam tŏk iŏk 85 triu hlak jên đơ̆ng sơnăm 2021”. 

Jei lơ̆m bri kơdrơ̆ng kông Ngŏk Linh, ƀok A Năng, Kơ iĕng kơdră chĕp pơgŏr Chi ƀô̆ Pơlei Mới, tơring Mường Hoong, tŏk bŏk atŭm hăm ŭnh hnam  vei lăng năng tông hloh 4.000 dơnơm. Ƀok ‘noh mĭnh lơ̆m dôm bơngai blŭng a lơ̆m pơlei pơ̆n tŏk iŏk jên vă pơtăm ‘long sâm Ngŏk Linh. Truh dang ei, minh sơnăm, lăp hơdrô̆ kon jên tĕch hla păng găr sâm ƀok iŏk đei dang 300 triu hlak jên. Ƀok A Năng lui ŭnh hnam gô đei jing pơdrŏng lơ̆m mĭnh ƀar sơnăm kơnh mưh chă rô̆ tĕch dôm ƀum sâm hlôi kră. Ưh khan lăp hơdrin jang sa pơm pơdrŏng ăn kơ dih, ƀok oei hơdrin chă tơgŭm djru kon pơlei lơ̆m pơlei atok tơ iung lang să mir pơgar ‘long sâm. Jĭ bơngai đei kon pơlei lui yom păng băt hlôh ƀôh hơdăh, ƀok A Năng atŭm hăm kon pơlei kơ Pơlei Mới pơjing Khul jang hơdoi pơtăm sâm Ngọc Linh, vang vei lăng năng tông bri, vei lăng năng tông tơring pơtăm sâm, tơgŭm djru dih băl atŏk tơ iung.“Pơjing khul ‘noh mă blŭng ba chă pơrô̆ hơvơn rim ŭnh hnam vang mơ̆t lơ̆m khul iung jang hơdoi vă vang pơtăm ‘long sâm ngăl. Đơ̆ng rŏng ‘noh tơgoăt jang hơdoi, ba đei hơdrĕch, rim ŭnh hnam tơlĕch kon jên pơtăm. Jei lơ̆m mĭnh bro ‘noh chă pơtăm, vei lăng năng tông, pơma dơnuh dih băl lơ̆m khul ou”.

Hơrih sa đunh đai tai sơnăm tơ̆ tơring kông Ngok Linh, kon pơlei bơngai Xdang oei tơ̆ 2 tơring Mường Hoong hăm Ngŏk Linh, apŭng Đak Glei, dêh char Kon Tum, hlôi joăt băt hơnăn hăm ‘long pơgang kơ bri kơdrơ̆ng-‘long sâm Ngọc Linh. Mă lei tơdrong vă pơm hơdrĕch, atŏk kơtang lang să pơtăm sâm lơ̆m bri kông ‘noh kon pơlei ‘nao iung jang dôm sơnăm kơ ou đĕch. Ƀok A  Cẩm, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih vei lăng kon pơlei tơring Mường Hoong tơbăt, tơdrong pơtăm sâm Ngọc Linh đei atŏk kơtang lang să đơ̆ng mă tơlĕch jang kiơ̆ Trong vă jang kơ Hơnih Đảng dêh char păng atŭm tơgŭm djru tơring atŏk tơ iung mŭk drăm tơpôl vă tơjur dơnuh. Lơ ŭnh hnam hlôi pơ̆n tok iŏk jên vă răt pơtăm ‘long sâm. Kon jên ăn tŏk iŏk kơ hơnih mong jên tơgŭm djru tơpôl lơ̆m sơnăm 2020 lăp dang 2 ti hlak jên, dang ei hlôi tŏk hloh 36 ti hlak jên. Tơ̆ mĭnh pơlei jei đei khul tơgoăt jang hơdoi pơtăm sâm. Kiơ̆ kơ ƀok A Cẩm, tơdrong rơvơn hloh kơ kông Ngọc Linh tŏk bŏk iung jang ‘lơ̆ng hơ iă vă kon pơlei yak hloh dơnuh, hơdrin pơm pơdrŏng."Jơhngơ̆m đon kon pơlei hlôi tơplih tôch hơdăh, Kon pơlei hlôi pơ̆n chă tŏk iŏk jên vă atŏk tơ iung mŭk drăm, mă kăl ‘noh lang să chă pơtăm ‘long sâm Ngọc Linh ‘nou ‘noh ‘long pơtăm tơm dơnơm hloh vă kon pơlei kĕ iung pơdrŏng”.

Tơdrong iŏk đei jơnei đơ̆ng bơ̆ jang chă pơrô̆ pơrôp, pơtho tơbăt adoi nhen trong tơgŭm djru đơ̆ng khul kơdră đảng, kơdră chĕp pơgơ̆r dêh char Kon Tum hlôi tơgŭm ăn kon pơlei oei tơ̆ 2 tơring Mường Hoong hăm Ngŏk Linh tơplih jơhngơ̆m đon tơchĕng, pơ̆n tơmơ̆t jên jang sa. Tơ̆ tơring kông kơjung, bri kơdrơ̆ng hơtăih hơtŏ, 2 tơring dơnuh hloh dêh char Kon Tum hlôi đei 35ha ‘long sâm Ngŏk Linh, tơchĕng lăng lơ̆m mĭnh sơnăm bŭch tĕch đei truh mơjĭt ti hlak jên.

Kiơ̆ đơ̆ng ƀok A Phương, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Đảng apŭng, Kơdră chĕp pơgơ̆r Jơnŭm vei lăng kon pơlei apŭng Đak Glei, lăng ‘long sâm Ngŏk Linh ‘noh ‘long pơtăm tơm hloh, rim ‘long pơtăm kăp gĭt anai nhen chehphe, sâm groi păng lơ ‘long pơgang anai trŏ lăp hăm groi teh jing ‘long pơtăm tơgŭm ăn, kon pơlei bơngai Xdang oei tơ̆ hơbon kông Ngŏk Linh tŏk bŏk roi năr roi kơrŭn đĭ jơhngơ̆m vă kĕ yak hloh dơnuh hin, lơ ŭnh hnam hlôi tơchĕng truh tơdrong pơm pơdrŏng.“Dang ei kon pơlei pă đei tơchĕng truh tơdrong gô chang gơnang kơ Teh đak bơih mă lei kon pơlei hlôi hơdrin chă jang sa. Găh tơdrong atŏk tơ iung mŭk drăm kơ kon pơlei 2 tơring Mường Hoong, Ngŏk Linh, mă kăl bơngai Xdang tơ̆ ou hlôi tơplih hơdăh hloh”.