Lơ̆m 2 sơnăm au ki, tơdrong jang hơmih mong jên hlôi đei lơ trong jang tơgŭm vă hơmet pơ ‘lơ̆ng ăn hơnih mơdro sa lơ̆m tơdrong gơ̆h chă tok iŏk kon jên vă yak hloh tơnap tap kơ yuơ đei ƀơm kơnê̆ đơ̆ng jĭ hơbuh Covid-19 adoi nhen dôm tơdrong đei ƀơm đơ̆ng tơdrong jang mŭk drăm, chinh trĭ lơ̆m apŭng plĕnh teh. Mă lei, tơdrong chă ăn păng tŏk iŏk kon jên jang đơ̆ng rim Hơnih mơdro sa lơ̆m teh đak pơma atŭm păng tơring Tây Nguyên pơma hơdrô̆ oei tơƀơ̆p tôch kơ lơ tơnap tap, tơdrong long pơm ăn tơdrong hơmet pơ-‘lơ̆ng jang muk drăm oei hiơ̆ hyĭn.

Yă Trần Thị Lan Anh, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Kŏng ty Vĩnh Hiệp tơbăt, mĭnh hơnih mơdro sa tĕch mơdro chehphe tơ̆ teh đak đe oei tơ̆ dêh char Gia Lai tơbăt: Kơ yuơ tŏk iŏk jên mơmat kơna lơ hơnih mơdro sa lơ̆m tĕch mơdro chehphe ưh kơ đei kon jên vă chă răt păng hơmet ăn trong pơprŏ jang. Tơdrong mă au pơm ăn truh tơjur kơ jă kơ yuơ găh lơ chehphe iŏk đei lơ̆m khei pơyan phĕ đei tĕch mơdro lơ̆m khei ‘năr kơ đeh.“Găh tơdrong tĕch mơdro chehphe ‘nŏh kăl kiơ̆ lơ̆m pơyan, tơdrong 'mĕh vă đei kon jên lơ̆m khei pơyan ‘noh tôch kơ lơ kơna trong vă ăn tŏk iŏk kon jên jang sa kăl đei trong tơgŭm ăn kiơ̆ tơdrong bơ̆ jang kơ hơnih mơdro sa, pơtih gia mă blŭng ăn tŏk iŏk kon jên ‘noh kăl đei hơlen kiơ̆ tơdrong kĭ pơkăp tĕch mơdro dăh mă tơmam drăm tĕch mơdro, tơdăh nhen hrei au ăn tŏk iŏk kiơ̆ trong pơdơ̆ng mŭk drăm lei pă gan trŏ lăp hăm trong pơm tơlĕch tĕch mơdro kơ hơnih mơdro sa tĕch mơdro tơmam drăm tơ̆ teh đak đe”

Yă Huỳnh Thị Thùy Trâm, Kơdră chĕp pơgơ̆r Kŏng ty JFT Việt Nam tơ̆ Lâm Đồng, tơnap tap găh tŏk iŏk jên jang sa kơ Hơnih mơdro Choh jang sa-tơmam drăm choh jang sa đei ƀơm truh rim tơdrong tơchơ̆t găh muk drăm pơdơ̆ng ăn, mưh tĕh choh jang sa păng ‘long pơtăm tơ̆ hơgăt tĕh ưh kơ gan lăp. Găh tơdăh đei drơ̆ng nơ̆r lei păh hơnih mong jên jei chă ăn tŏk iŏk lăp tŏ sĕt. Yă Trâm chă apĭnh athei hơnih mong jên păng Khul kơdră teh đak kăl đei trong trong ‘lơ̆ng hơ iă găh tơdrong au:“Hơpơi păh Hơnih mong jên Teh đak atŭm hăm trong bơ̆ jang tơgŭm djru đơ̆ng Khul kơdră Teh đak đei hơmet pơ ‘lơ̆ng dôm tơdrong tơchơ̆t găh mŭk drăm. Đei mĭnh tơdrong ‘meh vă chă apĭnh dơ̆ng ‘noh găh ƀao hiêm găh mŭk drăm ‘nŏh mư̆h đei tơdrong tŏ ‘mi kial pơrăm lei ƀao hiêm adoi nhen tơgŭm djru đơ̆ng hơnih mong jên gô tơtom năm truh hăm hơnih kơdro sa gô tơgŭm ăn trong jang sa mơdro sa hoei chă kơtĕch jăl mơdro sa.”

Lăp đơ̆ng rŏng dôm nơ̆r chă apĭnh đơ̆ng rim hơnih mơdro sa păng dôm nơ̆r tơblang đơ̆ng rim hơnih mong jên mơdro sa, ƀok Đào Minh Tú, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih mong jên Teh đak Việt Nam sơkơ̆t hơdăh: Hơnih mong jên gô tơlĕch jang hloi rim trong hơmet pơ ‘lơ̆ng tơnap tap, trŏ lăp hăm tơdrong tơlĕch kon jên ăn tŏk iŏk vă atŏk tơ iung mŭk drăm lơ̆m rim dêh char tơring Tây Nguyên. Mĭnh lơ̆m dôm trong jang lơ̆m khei năr kơnh ‘nŏh pơrô̆ athei rim hơnih mong jên pơtrŭh ăn kon jên tŏk iŏk trĕng lơ̆m tơdrong jang sa, pơm tơlĕch tĕch mơdro tơmam drăm, dôm trong jang kăl, rim tơmam drăm choh jang sa tơm nhen chehphe, kơsu, tiu, plei ‘long..., pơjing rơvơn ăn kon pơlei choh jang sa păng hơnih mơdro sa tŏk iŏk jên, tơgop pơm dă ƀiơ̆ kon pơlei hơnih mơdro sa tŏk iŏk jên đơ̆ng hơnih ăn tŏk iŏk jên đơ̆ng ‘ngoăih jên chehphe lơ.

‘Ngoăih kơ ‘noh, rim hơnih mong jên jei kăl hơnơ̆ng pơm tơjur kon jên cheh hăm tŏk iŏk ‘nao păng oei hre kơ yuơ đei tơdrong au to, dăr lăng, tơjur kon jên pơm hla bơar au to vă pơjing rơvơn hloh dơ̆ng ăn hơnih mơdro sa, kon pơlei; iung jang pơjing rim tơdrong jang, tơnô̆ ăn tŏk iŏk hăm jên chehphe trŏ lăp, pơm hla bơar tĕnh koăng vă pơjing rơvơn ăn rim bơngai, hơnih tŏk iŏk chă tŏk iŏk ƀônh.

Ƀok Đào Minh Tú, Kơ iĕng Kơdră chĕp pơgơ̆r Hơnih mong jên Teh đak Việt Nam tơbăt, đơ̆ng rŏng hop akŏm, Hơnih mong jên Teh đak gô pơrô̆ athei rim hơnih mong jên tĕnh koăng tơlĕch jang kiơ̆ rim trong jang tơgŭm djru hơnih mơdro sa đei tŏk iŏk kon jên jang sa.“Nhôn gô pơrô̆ athei Hơnih mong jên Choh jang sa păng Atŏk tơ iung tơring tơrang Việt Nam gô jing hơnih tơm atŭm hăm rim Hơnih mong jên Mơdro sa anai iung jang chă tơchĕng hơlen mă brĕ, iung jang tĕnh koăng hloh vă tơlĕch đei dôm trong jang kăl vă pơ̆ih să păng tơgum djru ăn tơdrong pơtăm ming chehphe păng mĭnh ƀar ‘long pơtăm anai. Mă ƀar dơ̆ng ‘nŏh tơgŭm ăn tơdrong chă răt iok, pơm tơlĕch, tĕch mơdro tơ̆ teh đak đe iŏk đei jơnei hloh. Gô pơrô̆ athei hơnih mong jên mơdro sa kăl iung jang kơtang hlŏh dơ̆ng, kăl hơmet pơ ‘lơ̆ng atŭm hăm rim hơnih mơdro sa đơ̆ng noh xek tơlang rim tơdrong vă kon jên ăn iŏk iŏk đei sơđơ̆ng ‘lơ̆ng hơ iă hloh”.

Kiơ̆ chih jô̆, kon jên ăn tŏk iŏk tơ̆ tơring Tây Nguyên truh năr 30/9/2023 ‘noh hloh 508.000 ti hlak jên, tŏk 6% pơtêng hăm vă đĭ sơnăm 2022 păng tơmơ̆t 4,01% akŏp kon jên tŏk iŏk lơ̆m tơdrong jang muk drăm. Lơ̆m au, ăn tŏk iŏk atŏk tơ iung choh jang sa, tơring choh jang sa ‘noh hloh 297.000 ti hlak jên, tŏk 3,15% pơtêng hăm vă đĭ sơnăm 2022, tơmơ̆t hloh 58% akŏp kon jên tŏk iŏk lơ̆m tơdrong jang au.