VOV4.Bahnar - Lơ\m dôm sơnăm âu ki, tiu Tây Nguyên hơnơ\ng lang să tôch kơ dêh. Ư|h kơ mơ\ng bri an^h bơ\ jang kơpal hơnơ\ng chă pơkă kơchăng hơmơt đe\i tơdrong, mă le\i găh lơ dêh char lơ\m tơring, hơgăt te\h pơtăm tiu hlôi să hlo\h [ar ‘măng pơtêng hăm pơ pro\ jang tru\h sơnăm 2020, tôch kơ să lơ\m âu pơtăm hloi tơ\ te\h thu\ng, ư\h kơ lăp ăn chă pơtăm ‘long pơtăm âu. Chă pơtăm tiu mơ\ng kơ vă kon pơle\i je\i sơng io\k đe\i hloi ple\i tăng lơ\m sơnăm âu, mư\h Tây Nguyên đe\i răm kơtang đơ\ng tơ pl^h to\ ‘mi kial, ‘mi đunh năr lơ\m pơyan phang. Lăp lơ\m khe\i 11 păng 12 âu ki, kơ rơbâu hektar tiu tơ\ Tây Nguyên hlôi loch kơ yuơ đak tơ\ng, ôm rơ\h, lơ\m âu đe\i hlo\h 700haktar tơ\ dêh char Dak Lăk. Lơ u\nh hnam to\k bo\k vă đe\i tơdrong ư\h kơ ke\ pơ dre\o jên hre đơ\ng to\k io\k kơ yuơ tơmơ\t jên jang tiu lơ dêh hnang.

Đak lo\k đ^ och đei 2 gie\ng, pơ gar tiu hlo\h 700 jrăng to\k ho\k vă phe\ io\k kơ u\nh hnam ‘nho\ng Đào Xuân Hùng, oei tơ\ thôn 2A, xăh Ea Ô, apu\ng Ea Kar hư răm đ^. Dang 300 jrăng đ^ lôch jô kro tơ ley, hla păng hơ ie plei ‘lơ\p găm hơ lu\ng  glơch glach jum dăr tơm, hrâu hăm dơ\k hlu\t. Hlo\h 400 jrăng uơ oei dơ\ng to\k bo\k hơ lu\ng hla, jo# kơ nho\ng hơ nơ\ng lôch răh. Klo kăn ‘nho\ng Hùng hơ drin tơ chă trong do\ng dôm jrăng uơ oei dơ\ng hăm trong pru\ih pơ gang vei lăng ‘long pơ tăm măk jên, kôch hơ met dơ\k, chor hơ bong, mă lei rim năr oei lôch thim dôm jrăng nai.

 ‘Nho\ng Hùng tơ roi tơ băt, hơ mo\ đơ\ng u\nh hnam găh tơ drong đei tơ mam te\ch vă kla hre jên jang lơ\m pơ gar tiu âu, hlôi pă đei kiơ bơ\ih:"Tơ drong ‘mi răh, to\ răh thoi âu ‘no\h tiu gô lôch đ^. Tơ dăh sơ năm ‘nâu mă ư\h kơ đei ‘mi kial hơ bu\t nhen dôm sơ năm hơ drol, ‘no\h ‘măng phe\ io\k tru\h âu kơnh u\nh hnam gô io\k đei dang đơ\ng 200-300 triệu hlak jên. Dang ei, đak lo\k blai mơ\t lôch đ^ bơ\ih. Tiu ôm đ^ bơ\ih yua đơ\ng ‘mi đunh de#h hnang, dônh ku\m ư\h kơ gơ\h, ako\p đ^ đăng hiong răm găh tiu ‘măng âu dang vă je# 500 triệu."

Ku\m ch^u hiong răm yua đơ\ng ‘măng ‘mi kial hơ bu\t pơ dui đunh âu ki, u\nh hnam yă Phan Thị Sim oei tơ\ thôn 2A, xăh Ea Sô, apu\ng Ea Kar đei hiong pơ go\h 300 jrăng tiu to\k bo\k lơ\m khei ‘năr phe\ io\k, jo# pơ hlom hiong răm to\k tru\h 200 triệu hlak jên. Yă Sim tơ roi tơ băt, hơ drol ki [o#h kon pơ lei lơ\m xăh lu\h lăh pơ tăm tiu kơ na u\nh hnam ku\m to\k io\k mơng pơ tăm mă đơ\ng hơ găt te\h âu oei lơ\m tơ ring thu\ng, tơ je# j^h đak krong.

Yă Sim tơ roi tơ băt: " U|nh hnam pơ tăm dôm sao vă io\k yua tuch luch sơ năm ‘nâu ‘mi lơ de#h hnang kơ na đak lơ\p, tiu lôch đ^. Đơ\ng dâu jur tơ\ hơ la to ku\m đei lôch đ^, đei hnam ‘no\h 300 jrăng, hnam 500 jrăng, đei hnam ‘no\h 700 jrăng dang ei ‘no\h ư\h kơ băt jo# lơ liơ bơ\ih. Pơ tăm tiu dơ\ng ‘no\h hli kơ vă je# phe\ io\k đei lôch dơ\ng, pơ tăm che\h phe ‘no\h ư\h kơ sơ đơ\ng [ơ\t to\k [ơ\t jur, jang [a hơ [o ‘no\h ư\h kơ măh jên pho\ng, jên jang”.

Kiơ\ kơ an^h jang vei lăng găh cho\h jang sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang apu\ng Ea Kar, khei ‘năr âu ki, rim xăh găh hơ le\ch pơ băh kơ apu\ng nhen:  Cư Bông, Cư Yang, Ea K'mút, Ea Păl păng Cư Elang đei đak lơ\p đ^ yua đơ\ng ‘mi t^h pơ dui đunh pơm ăn tơ drong ar^h kơ kon pơ lei tôch kơ mơ mat tat. Hơ dro# hơ găt te\h ‘long tiu, ‘măng ‘mi t^h tôch kơ de#h âu ki hlôi phă pơ răm dang 200 hec tar, hiong răm to\k tru\h vă je# 100 ti hlak jên. {ok Hà Tấn Cư, kơ dră an^h jang vei lăng găh cho\h jang sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang apu\ng Ea Kar tơ roi tơ băt, hơ drol ki apu\ng hlôi tơ tă ăn kon pơ lei ‘ne\ kơ pơ tăm tiu tơ\ dôm tơ ring thu\ng, te\h hơ yu\ih. Mă lei, yua kơ io\k yua lơ kơ na kon pơ lei lu\h lăh lơ\m pơ tăm pơm ăn trong vă jang kơ tơ ring đei pơ chăh. Lơ\m tơ drong ‘mi hơ nơ\ng, pơ dui đunh nhen khei ‘năr âu ki, hiong răm t^h hlo\h ăn kơ kon pơ lei pơ tăm tiu ‘no\h j^ tơ drong pă đei jor.

{ok Hà Tấn Cư tơ roi: " ‘Long tiu ‘no\h tôch kơ hli kơ đak, hli kơ lơ\p mă lei ư\h kơ gơ\h kơ [a\h đak. Lơ\m trong vă jang pơ tăm tiu, apu\ng đei trong jang tơ tă ăn kơ 1,2 xăh tơ\ tơ ring thu\ng ‘no\h kon pơ lei ư\h kơ gơ\h pơ tăm tiu. Mă lei, 1,2 kon pơ lei [o#h đei yua lơ đe sư oei pơ tăm, kiơ\ đơ\ng ‘măng ‘mi kial hơ bu\t âu, kon pơ lei đe sư mă băt đei tơ drong g^t kăl đơ\ng nơ\r tơ tă đơ\ng an^h jang kơ pal”.

Kiơ\ dăr hơ len đơ\ng An^h jang vei lăng găh cho\h jang sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang Dak Lak, lơ\m de#h char đei dang 700 héc ta tiu đei [ơm ư\h kơ ‘lơ\ng kơ tang yua đơ\ng ‘mi kial hơ bu\t [ơ\t khei 11 păng khei 12 âu ki. 409 hec ta lơ\m no\h đei hiong pơ go\h, hiong răm to\ se\t hlo\h loi 210 ti halk jên/ An^h jang vei lăng găh cho\h jang sa to\k bo\k jang hơ dai hăm rim tơ ring hơ drin do\ng hơ met dôm hơ găt đei pơ joă, hơ nơ\ng ch^h tơ mơ\t kơ so# hiong răm, pơ tru\h ăn kơ An^h vei lăng kon pơ lei de#h char vă tơ gu\m ăn kon pơ lei. Ku\m hăm ‘no\h, tơ tă ăn kơ kon pơ lei tơ pl^h hơ găt te\h tiu đei lôch jing pơ tăm dôm kơ loăi ‘long nai, dăh mă trong te\ch mơ dro nai dă [iơ\ kơ ư\h kơ pu\n ăn [iơ\.

{ok Huỳnh Quốc Thích tơ roi: "Kon pơ lei hơ yơ đ^ pơ tăm bơ\ih ‘no\h hơ len lăng dơ\ng pơ gar tiu kơ d^h oei ke\ yua dôm trong jang sir hơ bong vă pơ cho\h đak ‘no\h gơ\h oei hơ nơ\ng vei dơ\ng mă ‘lơ\ng. Dôm tơ ring te\h kơ đe\h ‘no\h athei tơ pl^h pơ tăm ‘long nai vă kơ sư sơ đơ\ng [iơ\, gơ\h pơ tăm ‘nhe\t pơ yua ăn rong rơ mo, pơ tăm dôm kơ loăi [a hơ [o pơ yua ăn tơ mam hie\m ăn kon tơ rong. Yua kơ dang ei, tơ drong ‘me\h vă găh tơ mam hie\m ăn kon tơ rong to\k bo\k kăl tôch kơ lơ”.

Thuem tơ blơ\