VOV4.Bahnar - Nhu\ng kơ de#h char Dak Lak to\k bo\k đei pơ joă kơ tang yua kơ j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp, hăm 10 apu\ng, thị xăh, pơ lei tơm hlôi chă [o#h lơ nhu\ng j^ păng đei nhu\ng măh so\h hu\t. Ku\m hăm ‘no\h, tơ drong bơ ngơ\t kơ pơ rang j^ klak chro\h nhu\ng châu phi ku\m to\k bo\k tru\h vă je# [ơ\t pơ rang j^ âu hlôi đei tru\h tơ\ de#h char Quảng Trị. Tơ drong jang tang găn pơ rang j^ ăn kơ nhu\ng tơ\ Dak Lak to\k bo\k pơ gơ\r tôch kơ hăt hot.

Đơ\ng khei 1, Dak Lak hlôi chă [o#h dôm an^h pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp mă blu\ng păng hlôi đei an^h jang thú y, khu\l kơ dră tơ ring, rim hla ar ch^h kơ tơ\ng ang ch^h tơ roi tơ băt jơ\p jang. Bơ ngai vei rong tơ\ Dak Lak athei gle\h hrat de#h ‘mơ\i mă hơ met ‘lơ\ng đei nhu\ng, kơ na tơ le\ch jang tơ drong jang tang găn tôch kơ ‘lơ\ng. ‘Nho\ng Phạm Quang Thắng, tơ ‘ngla 1 an^h rong tơ\ thị trấn Quảng Phú, apu\ng Cư Mgar tơ băt, prăt 2 khei âu, sư tôch kơ chăng hăm pơ rang j^ păng pơm kiơ\ tơ păt trong tang găn: Dang ei tơ drong pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp tôch kơ krê hơ mơt kơ na tơ drong tang găn pơ rang j^ ku\m đei u\nh hnam lăng kăl hlo\h. Săy vôi [ôt hơ nơ\ng [et pơ gang vắc xin tang găn păng pơ lôch pơ rang 3 năr 1 ‘măng hơ dai hăm tang găn bơ ngai mơ\t le\ch lơ\m an^h rong. 

Mă lei, hăm vei rong răh rai tơ\ jơ\p tơ ring kon pơ lei oei, tơ dtong hlo#h vao găh vei rong, đon băt kơ chăng găh tang găn pơ rang j^ đơ\ng 1,2 ‘nu kon pơ lei oei ư\h kơ đei, kơ na pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp tơ\ Dak Lak oei tơ po\h lanh hre\nh. Mo\ Nguyễn Thị Thủy, bơ ngai vei rong tơ\ xăh Hòa Hiệp, apu\ng Cư Kuin tơ băt, mă đơ\ng hlôi tôch pơ ‘lơ\ng tang găn, mă lei ‘nao âu, lơ nhu\ng mă u\nh hnam to\k bo\k rong hlôi chă [o#h: &nh ăn kơ nhu\ng sa ‘no\h sư oei sa hmă mă lei tơ\ pơ ge le\ch lăng hlôi [o#h sư nơ năm jưl khư\i păng ôr yua kơ j^ ‘no\h u\nh hnam đei ap^nh đe ‘nho\ng jang thú y đe sư akhan kăl athei [et pơ gang vă hơ met j^ păng vă hơ to\k jơ hngơ\m pran tang găn j^. Tơ dăh nhen lăp đei j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp ‘no\h gơ\h hơ met mă lei u\nh hnam bơ ngơ\t yua kơ nhu\ng đei tơ gep j^, vă khan đei dơ\ng j^ tơ so\h, hie\n, tôm tơ drong hloi, ‘no\h hơ met ư\h kơ gơ\h.

Kiơ\ kơ tơ\ng ang đơ\ng An^h vei lăng kon pơ lei de#h char Dak Lak, jo# tru\h hơ tuch khei 3/2019, pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp tơ\ 10 tơ ring lơ\m de#h char hlôi pơm ăn vă je# 1.800 to\ nhu\ng đei j^, vă đ^ đăng tă kơ athei so\h hu\t ngăl.   

Hơ drol ‘no\h, vă tơ gu\m bơ ngai vei rong tang găn pơ rang j^, an^h jang thú y hlôi asong kơ hre\ng kơ lich pơ gang hóa chất pơ lôch pơ rang. Rim an^h vei lăng pơ rang j^ lơ\m de#h char vei kơ hret dăr hơ len tơ drong chơ chue\n, te\ch mơ dro nhu\ng ar^h păng ‘nhe\m nhu\ng mơ\t le\ch lơ\m tơ ring, an^h jang thú y vei lăng hơ len tơ drong ket [u\h nhu\ng tơ\ rim tơ ring đei pơ rang j^. Mă đơ\ng thoi no\h, pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp oei to\k bo\k đei [o#h roi to\k. Lơ\m kơ plăh ‘no\h, tơ drong jang tang găn pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp tơ\ nhu\ng tơ\ Dak Lak to\k bo\k tơ [ơ\p mơ mat tat yua kơ jên jang ư\h pă asong jên vă răt pơ gang vắc xin; kon pơ lei ku\m tam mă chu tơ le\ch jên kơ d^h, tơ chă răt vă tang găn pơ rang j^. Tơ drong nai, khu\l jang thú ý tơ ring tơ\ Dak Lak oei ư\h kơ măh; vei rong kon tơ rong găh lơ ‘no\h ie\ le, pơm mơ mat tat ăn tơ drong jang tang găn pơ rang j^. Kơ l^h thoi no\h, tơ drong jang tang găn pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp, tang găn pơ rang j^ klak chro\h nhu\ng châu phi tơ\ Dak Lak, găh lơ ‘no\h lăp jing tơ roi tơ băt đe\ch. Mư\h đei nhu\ng j^, khu\l kơ dră rim tơ ring păng an^h jang hơ drin athei bơ ngai vei rong so\h hu\t, io\k tơ gu\m đơ\ng te\h đak. {ok Đinh Công Thiện, pơm kơ dră pơ gia an^h vei lăng kon pơ lei xăh Hoà Hiệp, apu\ng Cư Kuin, de#h char Dak Lak, tơ băt: Lăp đơ\ng [ơ\t đei nhu\ng chă [o#h j^ de#h ‘no\h nhôn hlôi pơ jing an^h pơ gơ\r tang găn pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp păng pơ jing khu\l jang so\h hu\t năm athei u\nh hnam vă so\h hu\t kiơ\ hơ găt đơ\ng khôi luơ\t ư\h kơ le# pơ rang j^ tơ po\h lanh.

{ok Hồ Sỹ Nguyên, kơ dră an^h vei lăng găh cho\h jang sa – hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang apu\ng Cư Kuin, de#h char Dak Lak ‘no\h pơ ma hơ dăh: Đơ\ng [ơ\t chă [o#h pơ rang j^ rơ ka [ơ\r tơ plo\ kơ chôp ‘no\h apu\ng tơ le\ch jang hrơ\p 1 ‘măng rim trong jang tang găn tôch ai hiong răm lơ\m jang sa hơ dai hăm hơ met tôm jên răt pơ gang hoá chất vôi [ôt păng tơ mam kăl hlo\h năm tơ\ rim pơ lei pơ la.

j^ tơ [ong tơplo\k kơchôp tơ\ nhu\ng hlôi pơra\m lang să tơ\ dêh char Dak Lăk păng Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei dêh char hlôi tơbăt hơdăh đei pơrang j^. vă băt hơdăh hlo\h dơ\ng găh tơdrong au, dôm trong tơle\ch ăn lơ\m tang găn pơrang j^, nhôn hlôi chă ap^nh jet gia hăm [ok Thủy Lệ Vũ, Kơdră che\p pơgơ\r An^h jang pơgang ve\i lăng kon tơrong dêh char Dak Lăk.

            - {ok Thủy lệ Vũ ăi, Nhen hlôi tơbăt, kon pơlei rong kon tơrong lơ\m dêh char hlôi băt tơdrong j^ tơ [ong tơplo\k kơchôp đơ\ng hrôih bơih păng tơle\ch jang tang găn tôch kơtang. Lơ lo\h ră, mă lei lăp đơ\ng ro\ng 3 khei, hlôi đei tru\h rơbau to\ kon tơrong j^ păng pơlôch hu\t, dêh char Dak Lăk jei măh tơbăt hơdăh đei pơrang j^. Trong jang tang găn pơrang j^ lơ\m khei năr au ki [o#h hơdăh ư\h kơ đei jơnei kơ jăp. Kơ yuơ kă kiơ mă đei lơ lo\h ho\ [ok?

- {ok Thủy Lệ Vũ: Tơdrong tơm pơm ăn đei pơrang j^ ‘no\h kơ yuơ khei năr au ki lơ\m dêh char ư\h kơ đei [et pơgang bơ\ng vaccine tang găn j^ tơ [ong tơplo\k kơchôp ăn kơ nhu\ng, lăp chă [et pơgang bơ\ng ăn rơmo kơpô đe\ch, mă [ar dơ\ng kơ yuơ rim an^h rong ư\h kơ chăng, pơm pơhơi, ư\h tơle\ch kon jên vă [et pơgang bơ\ng đơ\ng mă no\h đei tơdrong j^ lăp đơ\ng ro\ng ‘no\h bơ\ jang dăr lăng hơlen tơdrong chă Chơ choe\n mơ\t le\ch lơ\m dêh char ư\h kơ ‘lơ\ng kơna pơm ăn đei tơdrong pơrang j^ tơpo\h lang să.

- Mư\h lei, tơ\ anăp dôm tơdrong hơmơt tơt nhen dang ei, bơngai rong kăl pơm yă kiơ păng an^h bơ\ jang ve\i lăng kon tơrong vă iung jang dôm trong jang yă kiơ mă ke\ [iơ\ tang găn pơrang j^ au?

- {ok Thủy Lệ Vũ: ‘No\h hrei au đei 2 trong vă kon pơlei tang găn păng pơra\m ke\ te\nh koăng hlo\h ‘no\h kăl tơpôl vang iung jang tơle\ch kon jên răt pơgang vaccine tơ\ rim an^h te\ch pơgang hơmet j^ kon tơrong vă [et pơgang ăn kon tơrong po. Trong jang mă [ar ‘no\h hre\i au đei te\h đak tơgu\m djru, nhôn hlôi to\k io\k hơdrol 50.000 kơ liêu pơgang vaccine vă iung jang tang găn pơrang j^ tơ\ 15 apu\ng, th^ xah, 4 tân pơgang pruih, 30 tân vôi păng 30.000 hlak hla bơar ch^h tơbăt trong tang găn pơrang j^. Mă kăl hơdro# hăm apu\ng Krông Pach ‘no\h hlôi tơle\ch ăn 1 ti 400 tr^u hlak jên vă răt 20.000 kơliêu pơgang vaccine, 8 tân vôi, 400 kơlich đak pơgang. Hăm apu\ng Êa Kar tim mă đei [o#h pơrang j^, đêh char hlôi tơle\ch ăn 200 tr^u hlak jên vă prôi vôi đ^ đăng rim an^h rong kon tơrong lơ\m apu\ng.

- Tơdăh đei kon tơrong j^, kon pơlei rong kon tơrong gô đei sơng io\k tơdrong tơgu\m djru lơ liơ păng chă pơm hla bơar lơ liơ vă sơng io\k đei tơdrong tơgu\m djru au ho\ [ok?

- {ok Thủy Lệ Vũ: Kiơ\ Hop ako\m kơ Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei dêh char ‘no\h hlôi tơchơ\t lơ\m 1 k^ nhu\ng rong te\ch đe\i pơlôch hu\t kơ yuơ chă j^ ‘no\h tơgu\m ăn 35.000 hlak jên, hăm nhu\ng yo\ng păng nhu\ng bo\ng ‘no\h tơgu\m ăn 76.000 hlak jên. Kon jên tơgu\m au j^ lơ tơpă mơ\n. Găh tơdrong đe chă klơ\m hu\t nhu\ng j^ tơ\ trong, tơ\ hơboong thoong đak ‘no\h kơ yuơ đe sư tim mă băt găh kon jên te\h đak chă tơgu\m ăn dôm yơ. Tơdăh chă tơroi hrôih tơdrong au lei kon pơlei ư\h chă hut kư\ kă vă io\k đei kon jên chă tơgu\m djru đơ\ng te\h đak ‘no\h đei kon jên vă tang găn pơrang j^ dăh mă chă răt rong kon tơrong dơ\ng mư\h pă đei pơrang j^ pơra\m. Kơ yuơ lơ lo\h kơdră tơring kăl iung jang kơtang tơbăt hơdăh kon jên mă te\h đak tơgu\m ăn lơ\m tơdrong pơlôch nhu\ng j^ ăn kon pơlei băt.

- Nhen ih hlôi tơroi, bơ\ jang dăr lăng chơ pơdu\, hơlen [u\h kăt lơ\m khei năr au ki tim mă jang kiơ\ ‘lơ\ng. Lơ lo\h dêh char gô jang yă kiơ vă bơ\ jang tơdrong au ‘lơ\ng [lep hăm trong jang tang găn hơlau, tang găn pơrang tơpo\h lang să?

- {ok Thủy Lệ Vũ: Lơ\m dêh char đei 5 An^h hơlen ‘no\h nhôn to\k bo\k jang tơgu\m, ap^nh athe\i Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei dêh char ato\k kơtang khu\l kanh sat ve\i lăng trong nơnăm jur jang tơ\ rim An^h gak au tơ\ jăl trong Trường Sơn tim mă đei an^h gak ayơ ‘no\h nhôn hlôi tơbăt ăn Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei dêh char păng đe\i tơchơ\t pơjing an^h gak lăng hơlen pơrang j^ tơ\ tơring Krông Jing apu\ng Mdrak păng hlôi tơmơ\t jang đơ\ng năr 30/3 păng hlôi đei kanh sat ve\i lăng trong nơnăm vang jang tơgu\m. Pơma atu\m ‘no\h tơdrong jang kiơ\ kơ jăp tang găn pơrang j^ tơ\ rim an^h gak gô sơđơ\ng ‘lơ\ng ăn bơ\ jang tang găn pơrang j^.

- Lei ah, bơnê kơ ih [ok hơ!

Tơblơ\ nơ\r: Thuem – Amazưt