VOV4.Bahnar - Lơ kon pơlei, an^h mơdro tơm pơtăm [um ie\ Nhật Bản tơ\ apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lak to\k bo\k tơtok kơ yuơ kơja\ tơjur kơtang, mă le\i te\ch oe\i ư\h kơ hlot ‘mơ\i. Tơdrong tơtăm hlo\h dơ\ng, hăm kon pơlei, an^h mơdro chă to\k io\k kon jên đơ\ng an^h mong jên vă tơmơ\t jang pơtăm [um ie\ Nhật Bản hăm kon jên lơ, to\k bo\k dơ\ng tơ\ anăp tơdrong hre kơtang.

Tơdrong gômơ\ng kiơ\ răt io\k đơ\ng Trung Quốc pơm ăn bơngai pơtăm [um ie\ Nhật Bản tơ [ơ\p tơnap tap

Lơ\m khe\i năr au, tơ\ rim mir pơgar pơtăm [um ie\ Nhật Bản tơ\ tơring Dur Kmăn, apu\ng Krông Ana, dêh char Dak Lăk, kon pơlei to\k bo\k chă ro# bu\ch [um. {ok Lê Đình Khương, oe\i tơ\ buôn Triết, tơring Dur Kman, apu\ng Krông Ana hlôi lơ sơnăm pơtăm [um ie\ Nhật Bản tơbăt, pơtêng hăm rim sơnăm, [um ie\ sơnăm au ‘no\h ple\i ăl, mă le\i kơjă re kơna hiong răm kơtang:   "Rim sơnăm ư\h kơ đe\i [um vă te\ch, đe\i ‘măng kơ jă to\k đơ\ng 15 tru\h 16.000 hlak jên lơ\m 1 k^. Mă le\i sơnăm au ‘no\h khe\i năr blu\ng pơyan oe\i te\ch đe\i 13.000 hlak jên lơ\m 1 k^, mă le\i tru\h dang e\i lăp pă đơ\ng 3-4.000 hlak jên lơ\m 1 k^ pơm ăn kon pơlei hiong răm kơtang. M^nh hektar ro\ năng hiong răm đơ\ng 30 tru\h 35 tr^u hlak jên. Nhôn lăp hơpơi ‘me\h vă te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe sơđơ\ng vă kon pơlei nhôn te\ch hlot, hoe\i hiong răm lơ."

Găh [ok Nguyễn Đức Hùng je\i oe\i lơ\m buôn Triết, tơring Dur Kman, apu\ng Krông Ana tơbăt: sơnăm sơ\, [o#h kon pơlei chă pơtăm [um ie\ Nhật Bản jang sa io\k đe\i đơ\ng 80 tru\h 90 tr^u hlak jên lơ\m 1 ha, kơna [ok hlôi to\k io\k jên đơ\ng an^h mong jên 150 tr^u hlak jên vă tơpl^h 3ha [a ư\h kơ gan ple\i vă pơtăm [um. Hlo\h lơ khe\i ve\i lăng năng tông, chu\n mir [um ie\ jing ‘lơ\ng, ple\i ăl, ‘lơ\ng. Dang e\i hlôi tru\h khe\i ‘năr kôch ro#, ‘no\h kơ jă tơjur kơtang mă le\i chă te\ch je\i ư\h gan hlot dơ\ng. Kơna ro\ năng vă io\k tơv^h kon jên tơmơ\t jang je\i tơnap mă đe\i, kon jên đơ\ng to\k io\k au ư\h kơ băt vă tơchă đơ\ng yơ vă pơdre\o kơnh:"Sơnăm sơ\ kon pơlei tơ\ au dru\h kiơ\ d^h băl chă pơtăm [um ie\ păng chă te\ch hloi tơ\ chu\n mir lơ\m 1 ha ‘no\h đơ\ng 130-140 tr^u hlak jên kơna u\nh hnam bơ\n je\i tơpl^h 3 ha chu\n mir [a vă pơtăm [um ie\. Mă le\i sơnăm au lăp đơ\ng 30-35 tr^u hlak jên lơ\m 1 ha đe\ch, đe\i ‘măng đe ư\h kơ ‘me\h vă răt tam dơ\ng, lơ\m mă tơmơ\t jang lơ\m 1 ha ‘no\h 50 tr^u hlak jên. Tơdăh đe ư\h kơ răt u\nh hnam je\i vă cho\h rơ uơ chă re\i pơtăm [a vă tom pơyan đe\ch bơih, kon jên to\k io\k đơ\ng an^h mong jên ‘no\h ro\ năng vă te\ch to\ se\t chu\n đe\ch bơih kơ yuơ an^h mong jên ư\h kơ ăn bơ\n vă pơdre\o hiơ hiơ\ ôh."

{um ie\ Nhật Bản tơ\ Dak Lăk sơnăm au ple\i ăl mă le\i kơja\ tơjur kơtang

Kiơ\ đơ\ng rim an^h răt io\k, tơdrong [um ie\ Nhật Bản sơnăm au tơ jur kơ tang ‘no\h kơ yuơ rim dêh char lơ\m tơring Tây Nguyên chă pơtăm lơ. Lơ\m mă tơdrong chă te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe tơ [ơ\p tôch tơnap tap. Yă Nguyễn Thị Mỹ Dung, tơngla An^h mơdro sa tơm te\ch răt tơmam drăm cho\h jang sa Dũng Dung Sài Gòn oe\i tơ\ tơring Dur Kman, apu\ng Krông Ana, pơma tơbăt: "&nh răt [um ie\ đơ\ng ri\m tơring nhen: apu\ng Krông Ana, Dak Lak, rim dêh char Gia Lai păng Dak Nông đ^ hlo\h 4 sơnăm kơ au bơih, lơ\m 1 năr răt io\k đơ\ng 40 tru\h 50 tân. Pơma atu\m kơ jă sơnăm au re tôch kơ đeh, lơ\m pơyan blu\ng chă kôch ro# ‘no\h lơ\m 11.000 hlak jên lơ\m 1 k^, găh hre\i au ‘no\h dang 3,5 rơbau hlak jên lơ\m 1 k^ đe\ch. Kơ jă re kơ yuơ rim tơring chă ro# kôch hrơ\p m^nh ‘măng, kơ ‘năr tơ\ tơring găh tu to\ kơna đe hui chă sa. ‘Ngoăih kơ ‘no\h, rim ko\ng ty răt io\k đơ\ng Trung Quốc đe sư ư\h kơ răt lơ nhen sơnăm sơ\ kơna je\i pơm ăn [um ie\ tơ jur kơtang."

Bơngai pơtăm [um ie\ Nhật Bản tơ\ Dak Lăk ro\ năng hiong răm đơ\ng 45-50 tr^u hlak jên lơ\m 1 ha

Kiơ\ đơ\ng Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apu\ng Krông Ana ch^h jo#, pơyan Phang sơnăm au, lơ\m apu\ng pơtăm đe\i 350 ha [um ie\ Nhật bản. ‘Nau jing tơring chă pơtăm [um ie\ tôch jing ‘lơ\ng, ple\i ăl kơna lơ\m 1 ha kôch ro# io\k đe\i đơ\ng 18-20 tân. {ok Võ Văn Nam, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apu\ng Krông Ana tơbăt: Dôm sơnăm tơ je# au, tơdrong chă pơtăm [um ie\ Nhật Bản hơnhăk đe\i io\k yua kơ jăp kơna pơm ăn kon pơlei dru\h kiơ\ d^h băl chă pơtăm. Mư\h [um đe\i lơ dêh hnang, kơ jă [um ie\ tơjur kơtang ‘no\h tơdrong jang sa hiong răm lơ ư\h kơ jor ôh: "Hre\i au [um ie\ hlôi tơjur tru\h 4.000 hlak jên lơ\m 1 k^, ‘moi kiơ\ trong đe te\ch mơdro ‘no\h pơyan jang sa 2017-2018, nhôn chă pơtho khan ăn kon pơlei chă pơtăm dôm chu\n kông, đak och [ônh, ve\h ver chă pơtăm chu\n klu\ng vă ple\i ăl. Kon pơlei je\i kăl chă rơ\ih hơdre\ch ‘lơ\ng vă te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe. Dôm hơgăt te\h ư\h kơ lăp ‘no\h chă tơpl^h re\i pơtăm ‘long pơtăm dôm hơdre\ch ‘long pơtăm joăt joe nhen [a, hơ [o vă ve\h ver jang sa ư\h kơ le\ch, hiong răm lơ."

Kiơ\ đơ\ng An^h ve\i lăng Cho\h pơtăm păng ve\i lăng ‘long pơtăm găh Dơno\ an^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang dêh char Dak Lak, pơyan Phang sơnăm 2017-2018, lơ\m dêh char đe\i dang 2.000 ha [um ie\ Nhật bản. Tru\h khe\i năr au, kon pơlei hlôi kôch ro# te\ch đe\i 1 poăt. Hăm tơdrong kơ jă [um ie\ Nhật Bản tơjur kơjă kơtang nhen hre\i au m^nh păh kơ yuơ kon pơlei lang să chă pơtăm mơ\ng kơ vă ư\h kơ chă tơche\ng tru\h tơdrong ke\ vă te\ch mơdro hlot.

Bơngai ch^h: Tuấn Long

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt