VOV4.Bahnar - {um ie\ ([um ngô) Tuy Đức đơ\ng đunh xơ\ đei đe ư ang tơ\ dêh char Dak Nông găh tơdrong ‘lơ\ng păng lơ [um. Vă [um ngô Tuy Đức đei yua kơjăp hloh găh mu\k drăm, rim anih jang kơpal tơ\ Dak Nông hlôi pơkăp hơnăn hơdre\ch [um âu hăm tơdrong tơguăt rim unh hnam pơtăm [um kiơ\ trong jang hadoi pơm tơle\ch tơmam drăm kiơ\ tơchơ\t sinh học hữu cơ. Kon pơlei dar deh jang [um ngôn kiơ\ trong ‘nao, tang găn yua lơ pơgang vei hơlen ‘long pơtăm.

{ok Đoàn Xuân Thực, thôn 4, xăh Đăk Buk So, apu\ng Tuy Đức jang hloh 1 ha [um ngô. Pơtăl kơ yua pho\ng hoă ho\k nhen adrol ki, dang ei [ok Thực tơplih yua pho\ng hữu cơ păng io\k jang kiơ\ pơkăp vei rơgoh xơđơ\ng lơ\m pơm jang, mă blu\ng pơyua [ôh hơdăh. {ok Thực ăn tơbăt, pơtăm [um ngô kiơ\ trong rơgoh xơđơ\ng tơgu\m ăn teh giơ\ng hloh, pui rơmuơn, ưh đei pơrang pơrăm truh tơlei [um ngô, tơgu\m ăn pơgar ‘long đei yua lơ hloh. {ok Đoàn Xuân Thực ăn tơbăt:  “Xơnăm âu noh inh tuh ^ch ier, adrol kơ choh teh noh inh tuh vôi vă pơlôch pơrang noh hăp tang găn [iơ\ pơrang. Xơnăm xơ\ 1 ha noh inh bu\ch hu\t le# 2 sào, cho\ng mă dang ei pơtăm đei 2 khei kơ âu bơih mă lei [um athei bu\ch noh dang 100 tơm đe\ch, yuơ noh xơnăm âu kiơ\ um ru\p âu da [iơ\ pơrang hăm [um, [um ưh đei pơgang hơdrông pơrăm noh xơđơ\ng jơhngơ\m jăn ăn bơngai jang”

Truh dang ei, apu\ng Tuy Đức hlôi hơto\k pơtăm đei pơhlom 2000 ha [um ngô, đei yua đơ\ng 8 truh 10 tân/ha/1 pơyan. {ok Đoàn Lê Anh, Kơdră Jơnu\m kon pơlei jang mir apu\ng Tuy Đức ăn tơbăt, vă hơto\k hloh dơ\ng kơjă tơmam drăm, khei năr âu ki, Jơnu\m kon pơlei jang mir apu\ng Tuy Đức hlôi tơle\ch lơ trong hơlen đơ\ng hơdre\ch tơlei [um ngô. Kiơ\ kơ noh kon pơlei vang ako\m ho\k lăm jang gô athei vei xơđơ\ng kiơ\ pơkăp pơm jang sinh học hữu cơ, jơnu\m kon pơlei jang mir chiu pu\ xơnong hơlen trong jang âu đơ\ng kon pơlei păng chă tơring te\ch tơle\ch tơmam drăm, pơklep hơnăn tơmam drăm tơm mưh kăl: “Hăm rim unh hnam kon pơlei vang jang, nhôn gô pơtho găh trong pơkăp jang đơ\ng blu\ng truh tôch, đơ\ng bơ\ hla bar vang jang truh ăh ho\k pơhrăm. Rim unh hnam kon pơlei jang mir đei axong minh kơxo# pơkăp, kơxo# pơkăp âu đei chih hơlen lơ\m kơmăi vei lăng kơ anih axong jang, kiơ\ đơ\ng kon pơlei đei axong kơxo# pơkăp, trong jang đơ\ng jơnu\m jang tơle\ch ăh io\k yua noh nhôn gô pơklep hơnăn ăn tơmam drăm đei pơm tơle\ch đơ\ng rim unh hnam kon pơlei pơm jang, đang kơ noh tơroi hăm anih tơm jang”

Tơdrong jang đei jơnei đơ\ng hơnăn pơkăp, pơtơm đơ\ng tơdrong ‘lơ\ng tơmam drăm tơ\ Tuy Đức hlôi tơbang tơdrong đei jơnei mă blu\ng. Dôm tơmam drăm [um ngô hlôi đei pơklep hơnăn đei dôm anih răt hăm kơjă kăp hloh pơhlom 30% pơtêng hăm [um đe te\ch tơ\ ‘nguaih. Âu oei jing trong jang vă roi năr roi đei lơ kon pơlei chih măt vang jang kiơ\ trong jang pơklep hơnăn tơmam a tơmam drăm. Kiơ\ đơ\ng noh, pơjing hơnăn ăn [um ngôn Tuy Đức roi năr roi kơjăp xơđơ\ng. Oei hăm dôm anih răt [um ngô, tơmam pơklep hơnăn hlôi tơgu\m ăn đe ye\t hiôk hloh lơ\m tơdrong te\ch răt. Yă Nguyễn Thị Oanh, minh ‘nu bơngai te\ch răt [um ngô tơ\ apu\ng Tuy Đức ăn tơbăt: “Pơklep hơnăn thoi noh nhôn xơđơ\ng jơhngơ\m yuơ tơmam mă ba pơm tơle\ch đei gơh te\ch ăn tơring nai hiôk hloh, bơngai răt yua duh xơđơ\ng jơhngơ\m găh tơdrong ‘lơ\ng hăm [um ngô tơ\ Tuy Đức. Đei tơm a hla chă noh kơjă te\ch lai yơ duh kăp hloh [um đơ\ng dôm tơring nai”. 

{um ie\ oe\i krao akhan [um ngô ‘no\h m^nh kơ loăi ‘long pơtăm hơnhăk io\k đe\i kơ jăp ăn kon pơlei apu\ng Tuy Đức. {ok Đoàn Lê Anh, Kơdră che\p pơgơ\r Jơnu\m kon pơlei cho\h jang sa apu\ng Tuy Đức.

- {ok ăi, tơ\ Tuy Đức, [um ie\ ngăl đe\i pơrang yă kiơ pơra\m păng trong tang găn hơlau hăm hơmet pơ ‘lơ\ng pơrang pơm pơra\m [um ie\ ‘no\h lơ liơ?

{ok Đoàn Lê Anh: {um ie\ ‘no\h ‘long pơtăm hrôih, đe\i hơnhăk chă pơtăm tơ\ apu\ng Tuy Đức lơ\m sơnăm 2000. Hăm roi năr roi lang să, mă kăl lơ\m pêng sơnăm au ki [um ie\ hlôi hơnhăk ba io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei cho\h jang sa, mă kăl ‘no\h dôm u\nh hnam dơnu\h, dôm u\nh hnam ư\h kơ măh kon jên tơmơ\t jang rim ‘long pơtăm g^t kăl

{um ie\ je\i nhen rim ‘long pơtăm anai, mư\h pơtăm să ‘no\h gô đe\i pơrang pơra\m pơm ăn [um pơgang. Mă kăl hăm [um ie\ ‘no\h găh lơ m^nh [ar pơrang pơra\m nhen [um pơgang, ôm tơle\i, pơrang ôm tơle\i ‘no\h hăp pơm pơra\m kơtang hlo\h. Ư|h kơ le# pơm ăn kon pơlei jang sa ư\h kơ le\ch, kơna Khu\l nhôn je\i hlôi pơro# pơ rôp, pơtho tơbăt ăn kon pơlei, mă blu\ng ‘no\h chă rơ\ih hơdre\ch ‘no\h kăl hlo\h.

Găh pơrang ôm [um ‘no\h mă kăl lơ\m pơyan phang, kơ yuơ kơnar koer sa pơm ăn ple\i [um pơgang kơna te\ch ư\h kơ hlot. Pơrang au đe\i lơ trong tang găn, mă blu\ng ‘no\h jang kiơ\ sinh ho\k ‘no\h ve\i lăng năng tông lơ trong jang. Mă [ar io\k yoa tơnam prăn vă pơlôch kơnar tơno păng hăp ư\h kơ gơ\h chek lar char lơ, ‘no\h trong jang lơ trong.

- Găh ve\i lăng năng tông, tu\h mơ\r prôi pho\ng? Ih tơroi lăng trong jang hơ iă tơ\ tơring vă [m ie\ ple\i ăl păng ‘lơ\ng?

{ok Đoàn Lê Anh: Hăm [um ie\, hơdrol vă pơtăm bơ\n pơm kơnong păng tu\h mơ\r prôi pho\ng ‘no\h bơ\n gơ\h chă prôi pho\ng lân, pho\ng vi sinh vă tu\h hơlau, lăp đơ\ng ro\ng pơtăm m^nh khe\i ‘no\h bơ\n chă prôi pho\ng NPK, lăp đơ\ng ro\ng 1 khe\i 1 poăt, lơ\m mă bơ\n vă kăt tơle\i hăp ‘no\h bơ\n prôi pho\ng kali vă tơgu\m ăn dơnơm hăp ple\i [um.

- Vă [um ie\ apu\ng ato\k tơ iung kơ jăp ‘no\h khu\l ve\i lăng kon pơlei cho\h jang sa, adoi nhen Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei apu\ng hlôi đe\i trong jang yă kiơ, mă kăl găh tơdrong te\ch mơdro [um ie\ kơ kon pơlei?

{ok Đoàn Lê Anh: Vă ato\k tơ iung kơ jăp ‘lơ\ng [um ie\ kơ apu\ng ‘no\h hăm Khu\l cho\h jang sa kơ nhôn je\i hlôi jang hơdoi hăm Dơno\ an^h ve\i lăng Khoa ho\k păng Kmăi kmo\k dêh char atu\m hăm An^h tơm pơtru\t Mơ\t hơdoi păng Ato\k tơ iung tơle\ch trong jang lăng hơlen tơm a la chă tru\h an^h te\ch răt [um ie\ rơgo\h ‘lơ\ng vă chă te\ch mơdro ăn lơ\m te\h đak păng te\ch tơ\ te\h đak đe. Nhôn je\i hlôi tơgoăt jang hơdoi, bơ\ jang hăm Jơnu\m khu\l kon pơlei cho\h jang sa dêh char vă tơgoăt jang hơdoi hăm an^h te\ch răt siêu th^ Big C tơle\ch jang tơgu\m ăn kon pơlei pơtăm [um rơgo\h ‘lơ\ng vă te\ch ăn rim siêu th^, mă kăl jang hơdoi hăm rim an^h mơdro sa tơm vă te\ch mơdro tơmam drăm, tơgu\m ăn kon pơlei đe\i an^h te\ch tơmam drăm po.

-          Bơnê kơ ih [ok hơ!

Tơblơ\ păng rapor: Lan  - Amazưt