VOV4.Bahnar - Lơ\m pơkăp tơmam xa rơgoh ‘lơ\ng, xơđơ\ng, lơ kon pơlei jang mir tơ\ dêh char Đak Nông, lơ\m noh đei apu\ng Đak Mil hlôi rơih trong jang pơtăm ‘nhot lơ\m đak. Hơvơn kơ mih ma duch nă... atu\m chă hơlen lăng um ru\p pơtăm ‘nhot lơ\m đak đơ\ng ‘nho\ng Nguyễn Phú Quốc tơ\ th^ tra#n Đak Mil, apu\ng Đak Mil, dêh char Đak Nông.

Adro# hăm 500 m2 hnam pơn^l, mă lei pơgar ‘nhot kơ unh hnam ‘nho\ng  Nguyễn Phú Quốc, th^ tra#n Đak Mil, apu\ng Đak Mil to\k giơ\ng ‘lơ\ng lơ\m đing như\a hăm trong ruih đak kơdih. ‘Nho\ng Quốc ăn tơbăt, hlôi axong 300 triu hlj vă jang kiơ\ trong pơtăm ‘nhot lơ\m đak âu, tơgu\m ăn ‘nhot to\k giơ\ng hăm đak đei kơchơ\t bek lơ\m đing mă ưh kăl truh tơdrong tuh pho\ng păng pơgang pruih ăn ‘long pơtăm.

Kiơ\ kơ Quốc, tơdrong pơtăm ‘nhot kiơ\ trong lơ\m đak tơgu\m ăn bơngai pơtăm mong [iơ\ đak, mong [iơ\ pho\ng rei; jơ ‘năr jang to\ xe\t, noh gơh pơtăm lơ hơdre\ch ‘nhot phara băl păng jang hơnơ\ng 11 ‘măng minh xơnăm:  “Io\k đơ\ng tơdrong kăl kơ kon pơlei găh ‘nhot rơgoh ‘lơ\ng, noh kăl truh trong jang âu. Lơ\m tơdrong pơtăm ‘nhot lơ\m đak âu noh gơh pơtăm lơ hơdre\ch ‘nhot, dang ei inh oei jang kiơ\ tơdrong kăl găh ‘nhot rơgoh ‘lơ\ng nhen ‘nhot xa lăch, hla xơ[ei lơ hloh, dang ei lơ\m pơgar pơtăm truh 12, 13 hơdre\ch ‘nhot phara băl”

‘Nguaih kơ noh, minh tơdrong pơyua tih tên mă trong pơtăm ‘nhot lơ\m đak hơ ‘nhăk ăn noh tơgu\m ăn kon pơlei ưh đei gơnơm lơ\m hơyuh to# ‘mi ưh xơđơ\ng păng tơre\k đơ\ng dôm kơloăi pơrang pơrăm tơ\ ‘nguaih. ‘Nguaih kơ noh oei tơgu\m hơmet hơyuh to#, ‘năr pơchră tro\ [lep lơ\m lăm vă tơgu\m ăn ‘nhot to\k giơ\ng, tơjur tơdrong răm vei jang mă lei duh vei xơđơ\ng tơdrong pơyua, tơdrong ‘lơ\ng hăm ‘nhot pơtêng hăm pơtăm kiơ\ trong xo. ‘Nho\ng Nguyễn Phú Quốc tơroi: “ ‘Nhot pơtăm lơ\m đak ‘lơ\ng noh kiơ\ pơyan, đei yua lơ hloh tơ\ ‘nguaih. Mă jên axong jang mă blu\ng noh lơ mă lei ba gơh pơjing cham char tơnăp ăn ‘nhot to\k giơ\ng ‘lơ\ng, bơngai yua đe lăp ‘nhot rơgoh ‘lơ\ng. Kơjă hăp noh kăp hloh tơ\ ‘nguaih đơ\ng 5 truh 10 rơbâu hlj  mă lei đe duh oei răt kơlih đe vă đei ‘nhot rơgoh ‘măn xa”

Mă ‘nao pơtăm ‘nhot kiơ\ trong âu minh [ar khei đe\ch, mă lei dang ei rim năr ‘nho\ng Quốc adoi te\ch đei mơj^t k^ ‘nhot lơ kơloăi ăn kon pơlei lơ\m th^ tra#n Đak Mil. Dang ei 1 k^ ‘nhot đei te\ch hăm kơjă đơ\ng 20 -30 rơbâu hlj kiơ\ kơloăi. Mă ‘nhot pơtăm lơ\m đak kăp hloh je# 2 ‘măng pơtêng hăm ‘nhot pơtăm tơ\ ‘nguaih mă lei đei lơ đe răt yua. Mă jên axong jang mă blu\ng lơ hloh pơtêng hăm trong jang hmă mă lei trong pơtăm ‘nhot âu noh rơgoh ‘lơ\ng noh kon pơlei lăp hloh . Hăm dôm tơdrong đei jơnei hơ iă kơ trong jang pơtăm ‘nhot lơ\m đak kơ unh hnam Nguyễn Phú Quốc pơih đei trong hiôk lơ\m choh pơtăm kơjăp xơđơ\ng.

Pơmai Trần Thị Lý, tơ\ th^ tra#n Đak Mil, apu\ng Đak Mil, dêh char Đak Nông, noh tơmoi răt ‘nhot pơtăm lơ\m đak xơkơ\t: “Pơtêng hăm ‘nhot tơ\ kơchơ noh ‘nhot tơ\ âu xa xơđơ\ng jơhngơ\m hloh, pơkăp đon lui mă kơjă kăp hloh mă lei ba duh drơ\ng kiơ\ kơjă noh, ba xa vă vei xơđơ\ng jơhngơ\m jăn ăn unh hnam po, kon hơ ioh po. Chơt hơ iă tơ\ th^ tra#n đei pơgar ‘nhot thoi âu vă kon pơlei năm truh rơih ‘nhot, đei lơ hơdre\ch ‘nhot ăn kơ po, ‘meh vă pơgar ‘nhot to\k giơ\ng hloh dơ\ng vă axong măh ‘nhot ăn pơđ^ th^ tra#n âu hloi”

Mă trong jang âu tam mă đunh păng oei to\ xe\t mă lei trong pơtăm ‘nhot lơ\m đak đơ\ng ‘nho\ng Nguyễn Phú Quốc oei đei lơ bơngai răt yua lăp đon. Dôm hơcho# ‘nhot đei te\ch hăm kơjă kăp je# 2 ‘măng pơtêng hăm lơ\m tơring ưh adro# tơgu\m pơyua ăn bơngai pơtăm, mă oei pơjing tơmam rơgoh ‘lơ\ng ăn bơngai răt yua.   

- Tơle\ch jang kiơ\ Tơchơ\t kơxo# 04 đơ\ng Anih jang dêh char Đak Nông găh hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao jăl xơnăm 2010-2015, xơkơ\t truh xơnăm 2020, choh jang xa tơ\ apu\ng Đak Mil hlôi đei jơnei hơ iă. Lăng hơlen găh hơgăt, tơdrong pơyua păng tơdrong ‘lơ\ng tơmam drăm choh pơtăm roi năr roi đei hơto\k, mă hăt noh tơmam drăm tơm kơ tơring, tơgop hơto\k tơdrong erih kon pơlei jang mir. Bơngai chih kơtơ\ng ang đei pơma dơnuh hăm yă  Nguyễn Thị Tình, Kơdră Anih Choh jang xa păng Hơto\k tơring pơxe\l apu\ng Đak Mil vă băt hơdăh hloh găh tơdrong âu.

- Ơ duch, tơle\ch jang kiơ\ Tơchơ\t kơxo# 04 – đơ\ng Anih jang dêh char găh hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao lơ\m khei năr âu ki apu\ng Đak Mil hlôi tơle\ch jang thoi yơ?

- Duch Nguyễn Thị Tình: Jang kiơ\ Tơchơ\t kơxo# 04 đơ\ng Anih jang dêh char noh anih jang kơ apu\ng duh hlôi tơle\ch tơdrong jang kơxo# 10 vă pơgơ\r lang xă truh dôm anih jang Đảng, păng pơđ^ anih jang ch^nh tr^ hloi. Kiơ\ kơ noh, Anih vei lăng kon pơlei apu\ng duh hlôi tơle\ch kơxo# 31 vă tơle\ch truh rim anih jang lơ\m tơring. Kiơ\ pơkăp noh, rim anih jang tơpôl lơ\m apu\ng, rim anih jang đảng tơ\ xăh duh tơle\ch lang xă păng pơgơ\r chă tơroi tơbăt găh tơdrong kăl lơ\m tơchơ\t duh nhen xơkơ\t hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao tơ\ tơring. Mă kăl noh hăm dôm anih juăt jang hlôi pơih lăm pơhrăm găh hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao. Pơjing minh [ar trong jang vă tơbang, pơih xă ăn kon pơlei pơm jang. Ako\m pơma đam, tơroi dôm tơdrong rơgei khoa ho\k vă kon pơlei băt chă tơroi io\k yua lơ\m pơm jang.

 - Choh jang xa kiơ\ trong ‘nao hlôi pơyua lơ thoi yơ găh mu\k drăm ăn kon pơlei adoi nhen ăn apu\ng Đak Mil duch hă?

- Duch Nguyễn Thị Tình: Tơle\ch jang kiơ\ Tơchơ\t kơxo# 04 lơ\m tơdrong vă jang kơ apu\ng noh pơyua tơnăp, hơdăh hloh noh kon pơlei hlôi băt yua hơdre\ch ‘long pơtăm ‘nao, nhen cà phê noh kon pơlei duh hlôi pơtăm hơdre\ch cà phê đei lơ plei nhen TR4, TR11, TR9. Hăm dôm hơdre\ch ‘nhot pơkao lơ\m tơring noh duh io\k jang kiơ\ trong ‘nao kiơ\ tơdrong mă kon pơlei tơre\k trong jang lơ\m hnam pơn^l vă pơm jang hơto\k pơyan, hơto\k kơjă lơ\m minh mét vuông teh ăn ‘nhot păng pơkao. Dang ei hlôi pơjing tơring pơtăm pơ o\, hơto\k tơm pơ o\ ako\m tơ\ xăh Đak Gằn hăm hơgăt to\k truh 500, 600 ha, kon pơlei duh đei io\k yua lơ đơ\ng tơm pơ o\ âu kiơ\ trong pơtăm hơdre\ch ‘nao, trong jang ruih kơtoh đak ăn tơm pơ o\, tơjur [iơ\ jơhngơ\m jang duh nhen hơto\k khei năr đei plei, hơto\k kơjă kơ pơgar ‘long.

Lơ\m rong kon tơrong noh tơbang hơdăh kiơ\ tơdrong mă kon pơlei rong nhu\ng ako\m, kơxo# lơ noh pơjing pơgar xă, tơguăt hăm anih jang City, rong kon tơrong kiơ\ tơdrong tuh hơna xa hăm kơmăi, kơmăi pơm rơngơp, đei yua tơnăp găh mu\k drăm. Dang ei lơ\m tơring đei 6 pơgar rong nhu\ng, 5 pơgar rong ier hăm hơdre\ch ‘nao hăm kơmăi kơmo\k ‘nao, kon pơlei tơguăt hăm tơdrong tơring te\ch xơđơ\ng păng pơyua lơ ăn bơngai jang.

- Tơje# hăm dôm tơdrong đei jơnei noh dang ei tơdrong tơle\ch hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao lơ\m tơring oei tơjra#m lơ tơnap tap kiơ păng lơ\m khei năr truh apu\ng Đak Mil gô tơle\ch trong jang yơ vă hơto\k io\k yua choh jang xa kiơ\ trong ‘nao lơ\m tơring?

- Duch Nguyễn Thị Tình: Tơdrong tơnap hloh noh tơdrong xơkơ\t, rơih tơring hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao tam mă xơkơ\t hơdăh, mă lơ\m hla bar đei pơkăp tơring bơih mă lei hlôi đunh, ưh đei tro\ hăm khei năr dang ei. Kiơ\ xơkơ\t atu\m kơ dêh char, đơ\ng anih Choh jang xa pơtho kon pơlei noh lơ\m khei năr truh gô xơkơ\t axong ăn tơring choh pơtăm kiơ\ trong ‘nao ăn rim tơring mă hơdăh vă kiơ\ đơ\ng noh gô tơroi ăn kon pơlei ako\m hơto\k, xơkơ\t hơdre\ch ‘long pơtăm mă yơ kăl tơre\k tơguăt hăm tơdrong pran kơ tơring vă hơto\k choh jang xa kiơ\ trong ‘nao.

- Bơnê kơ ih hlôi ‘măn jơ pơma dơnuh âu hơ.

Lan chih păng rapor