VOV4.Bahnar - Đơ\ng ro\ng dôm khei pơ yan to\, yak lơ\m pơ yan ‘mi, ‘long che\h phe tôch kơ kăl đei vei lăng xăy pho\ng vă tơ mơ\t kơ chơ\t ‘lơ\ng le\ch plei păng blu\h jing sơ drai ăn sơ năm đơ\ng ro\ng. Hăm pơ gar ‘long đei to\ phang roi athei lăng kăl tru\h hlo\h dơ\ng vă kơ che\h phe tơ te\nh jing ‘lơ\ng. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, An^h pơ tru\h cho\h jang sa de#h char Dak Nông, pơ tho tơ roi: “ Đơ\ng ro\ng pơ yan to\ pơ dui đunh ‘no\h pơ gar che\h phe đei [o#h kro dơng hơ lu\ng plei, vă hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong ‘nâu mư\h lơ\m pơ yan ‘mi ‘no\h mă hơ drol ‘no\h bơ\n athei pơm rơ go\h pơ gar ‘long, kăt hu\t dôm dơng kro, dơng hơ drông sa, hơ met pơ gar rơ go\h, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h xăy pho\ng lơ [iơ\: mă hơ drol ‘no\h pru\ih pho\ng xăy kơ hla, đơ\ng ro\ng kơ ‘no\h yua dôm kơ loăi pho\ng vô cơ ‘no\h đạm hăm lân athei lơ [iơ\ pơ têng hăm dôm sơ năm hmă; păng ‘ngoăih kơ ‘no\h athei xăy thim pho\ng vă kơ te\h rơ bưi, rơ\h ‘long chăt.”.

Kiơ\ kơ Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, hơ dai hăm yua đơ\ng to\ phang pơ đang pơm ăn ‘long che\h phe đei kro dơng hơ ru\ng plei, yak lơ\m pơ yan ‘mi, ‘long oei [ônh kơ đei hơ lu\ng plei kơ d^h yua đơ\ng mư\h rơ kăh đak, kơ so# plei hơ lu\ng gô to\k tru\h 20%: “ Lơ\m khei 5 khei 6 âu sư gô hơ lu\ng plei kơ d^h, hơ lu\ng plei mă ư\h kơ đei hơ gle\k hơ glo\k đơ\ng hơ to\ng plei păng kơ đo\h plei. ‘No\h m^h ma duch nă athei lăng pơ gar vă chă [o#h tơ tom, tơ dăh ư\h kơ măh kơ chơ\t ‘no\h gô pơm ăn hơ lu\ng, dăh mă plei lơ de#h hnang ‘no\h sư ku\m hơ lu\ng [ơk. Vă tang găn hơ lu\ng plei ‘no\h m^h ma duch nă gơ\h pru\ih dôm kơ loăi pho\ng xăy hla, mă loi ‘no\h hơ to\k lơ Bo, Kali. Xăy pho\ng ‘no\h bơ\n athei lăng tru\h klăih song pơm to\ se\t hlo\h 3 ‘măng, lơ\m blu\ng pơ yan ‘mi, mă 2 ‘no\h to\k bo\k pơ yan dang khei 7, păng ‘măng mă 3 lơ\m khei 9. Lơ\m pơ yan hơ tuch ‘no\h athei hơ to\k lơ Kali [iơ\, yua kơ plăh âu ‘long che\h phe tôch kơ kăl vă mong kơ chơ\t hre\ng rong plei.”

Dôm tơ drong ‘me\h vă g^t kăl hăm tơ drong vei lăng pơ gar che\h phe lơ\m pơ yan ‘mi ‘no\h athei xăy pho\ng, tang găn pơ lôch hơ drông sa păng kăt sơ drai pơm tơ [ye\ng tro\ [lep vă sơ đơ\ng plei yăl ăn sơ năm đơ\ng ro\ng. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, tơ roi: “ Pơ yan ‘mi ‘no\h bơ\n athei lăng kăl tru\h tơ drong vei lăng, klăih song to\ se\t pho\ng pơm lơ ‘măng. Păng athei hơ le\h sơ drai blu\h hơ nơ\ng, păng tru\h dang khei 8 khei 9 dôm sơ drai ie\, dơng tơ [la blu\h lơ ‘no\h athei hơ nơ\ng kăt hu\t vă tang găn hơ drông sa; hơ dai hăm ‘no\h le# dôm dơng vei ăn plei sơ năm đơ\ng ro\ng, dôm dơng t^h chăt hơ to\ ‘lơ\ng, ư\h kơ chăt hơ drơ\k.”

Hăm dôm pơ gar ‘long ư\h kơ ke\ blu\h jing ‘lơ\ng, m^h ma duch nă ư\h kơ gơ\h pơ tăm ming dơ\ng che\h phe hloi, mă kăl kơ pơ tăm pơ lơ\h hăm dôm kơ loăi ‘long bơ\n tơ\h, dăh mă tơ pl^h ‘long pơ tăm nai kăl to\ se\t đak hlo\h [iơ\ vă tang găn to\ phang. Tơ drong yua hơ dre\ch che\h phe mit tơ gep ku\m ư\h kơ gơ\h ke\ tơ jră đei to\ phang lơ\m dôm tơ ring te\h ư\h kơ măh đak. Kỹ sư Nguyễn Thị Thảo, pơ tho tơ tă: “ Tơ ring Tây Nguyên ‘no\h đei lơ hơ dre\ch che\h phe ‘nao mă An^h jang khoa ho\k ki thuơ\t cho\h jang sa hlôi tơ che\ng hơ len đei ‘no\h j^ đơ\ng TR4 tru\h TR12, ‘no\h ư\h kơ đei hơ dre\ch che\h phe ch^u to\ phang. Hăm ‘long che\h phe mit tơ dăh le# blu\h jing hmă rơ\h sư sa jru\ ‘no\h ku\m đei gơ\h ke\ ch^u to\, mă lei [ơ\t mă bơ\n gơ\ tơ mơ\ng ‘no\h rơ\h ku\m pơ dơ\h kơ chăt vă pơm hơ to\ đơ\ng kơ pal păng hơ la, ‘no\h kiơ\ io\k yua mă nhôn hlôi ch^h io\k đei ‘no\h ‘long tơ gep sư ku\m ư\h kơ ch^u to\ lơ. Mă tơ dăh kon pơ lei pơ tăm che\h phe hloi ‘no\h ku\m ư\h kơ [lep trong jang, ‘no\h ^nh tơ tă ăn kơ m^h ma duch nă ‘ne\ kơ pơ tăm ming thoi no\h, mă athei kiơ\ khei ‘năr pơ tăm pơ lơ\h.”

Thuem tơ blơ\