VOV4.Bahnar – Mă đơ\ng ‘nao chă pơtăm kơtang lơ\m 5 sơnăm kơ au, mă lei kro#i hroi hlôi jing tơmam drăm te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe io\k đei vă je# 100 tr^u dolar păng to\k bo\k to\k măt dơ\ng. Mă lei, hrei au, tơdrong jang au to\k bo\k tơ jră mu\h măt hăm tơdrong long vă gơ\h ato\k kơtang lang să sơđơ\ng kơ jăp. Tơdrong mă au đei pơma dơnu\h tơ\ Hop ako\m Pơtru\t kơtang ato\k tơ iung lang să chă pơtăm kro#i hroi kơ jăp ‘lơ\ng đei Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang pơgơ\r tơ\ pơlei tơm Pleiku, dêh char Gia Lai lơ\m dôm năr blu\ng khei 7 au.

Te\ch Kro#i hroi tơ\ te\h đak đe to\k bo\k to\k măt hơnơ\ng

Hrei au, kro#i hroi đei pơtăm jơ\p lơ\m 63 dêh char, pơlei tơm kơ te\h đak bơ\n. Sơnăm 2019, te\h pơtăm kro#i hroi ‘no\h dang 10.500 ha, phe\ đei 222.000 tân păng jing ‘long sa plei dơ\ng mă 17 găh hơgăt te\h pơtăm păng plei lơ. Lơ\m au, Tây Nguyên păng m^nh [ar dêh char Bắc trung bộ chă pơtăm să hlo\h păng ple\i ăl hlo\h. Gia Lai, Sơn La, Dak Nông, Lâm Đồng, Dak Lăk ‘no\h 5 dêh char chă pơtăm să hlo\h lơ\m te\h đak bơ\n.

Đei io\k yua đơ\ng te\ch mơdro kro#i hroi tơ\ te\h đak đe hơnơ\ng to\k kơtang, đơ\ng 19 tr^u 500.000 dolar lơ\m sơnăm 2015, to\k 66 tr^u dolar lơ\m sơnăm 2019. Đei plei lơ, an^h te\ch mơdro să, mă lei, hrei au kro#i hroi jing tơmam drăm to\k bo\k tơ jră mu\h măt hăm lơ tơdrong long kơ yuơ chă pơtăm gômơ\ng kơ d^h kơ u\nh hnam. Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang tim mă đei trong iung jang chă pơtăm, trong jang tang găn sơdrông ăn kro#i hroi. Găh să chă pơtăm lơ\m te\h đak đei răt hơdre\ch đơ\ng Đài Loan, to\k bo\k đei sơmach virus, sơmach j^ pơra\m. Jang hơdoi lơ\m jang sa [ar păh kon pơlei hawm an^h mơdro sa hlôi đei pơjing blu\ng a, mă lei tim gan kơ jăp.

{ok Lưu Trung Nghĩa, Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang dêh char Gia Lai akhan, vă kro#i hroi jing tơmam drăm te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe kơ jăp ‘lơ\ng, rim tơring kăl hơmet pơ ‘lơ\ng dôm tơdrong: “Gia Lai sơkơ\t hơdăh ‘no\h ‘long pơtăm tơm. Nhôn to\k bo\k ap^nh Dơno\ an^h vei lăng kon pơlei dêh char ăn asong pơjing anăn tơbăt hơdăh găh tơmam drăm kro#i hroi Gia Lai. Tơdăh ato\k tơ iung kơ jăp ‘lơ\ng lei kro#i hroi Gia Lai gô tang măt ăn kro#i hroi Việt Nam. Mă lei tơdrong kăl tơ\ au ‘no\h kăl đei chă pơ pro\ mă hơdăh, vă ato\k tơ iung kơ jăp ‘lơ\ng, đei vang iung jang đơ\ng an^h mơdro sa păng kon pơlei, rim pang jei đei io\k yua sa hơdăh ‘lơ\ng; mă [ar ‘no\h đei hơdre\ch ‘lơ\ng ăn [lep tơring; mă pêng ‘no\h đei trong pơkăp ‘lơ\ng vă jang sa pơm tơle\ch ‘lơ\ng [lep hăm tơdrong pơkăp ‘lơ\ng apu\ng ple\nh te\h.”

Rup hop ako\m

Lăp đon hăm tơdrong au, [ok Nguyễn Mạnh Hùng, Kơdră che\p pơgơ\r Khu\l vei lăng jang hloi Kơdră tơm Ko\ng ty Nafoods Group, m^nh lơ\m dôm an^h te\ch mơdro plei kro#i hroi tơ\ te\h đak đe lơ hlo\h lơ\m te\h đak akhan, hrei au rim tơmam drăm đei pơm tơle\ch đơ\ng plei kro#i hroi găh lơ ‘măn ăn te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe. Vă kro#i hroi hoei mơ\t lơ\m khu\l gre tu\h hu\t nhen m^nh [ar tơmam drăm cho\h jang sa anai, sơđơ\ng ‘lơ\ng tơmam drăm ‘no\h jing tơdrong kăl hlo\h: “Lăp kăl đei m^nh [ar hnam kmăi nhen Đồng Giao, Nafoods răt io\k mă lei ư\h kơ lăng hơlen găh tơdrong ‘lơ\ng kơne# lơ liơ, tơdăh plei kro#i hroi ayơ ‘no\h ư\h kơ ‘lơ\ng lei anăn kro#i hroi 10 sơnăm pơjing gô hiong răm. ‘No\h m^nh nơ\r tơbăt kơchăng kơtang, tơdăh bơ\n ư\h kơ lăng ba kơ jăp găh tơdrong ‘lơ\ng, lei bơ\n gô tơ [ơ\p tơnap tap lơ\m tơdrong te\ch mơdro tơ\ Châu Âu.”

Kiơ\ đơ\ng An^h tơm bơ\ jang vei lăng ‘Long pơtăm, tơche\ng hơlau, jăl jang 2025 - 2030 hơgăt te\h kro#i hroi lơ\m te\h đak gô io\k đei đơ\ng 12 tru\h 15.000 ha, phe\ plei lơ\m 1 sơnăm đei đơ\ng 300 tru\h 400.000 tân. Kro#i hroi gô jing m^nh tơmam drăm cho\h jang sa te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe io\k đei kơ jăp hlo\h. {ok Lê Quốc Doanh, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r Dơno\ an^h tơm vei lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang tơbăt, Dơno\ an6h tơm au pơkăp yak hơdoi hăm rim tơring, rim an^h mơdro sa păng kon pơlei jang pơtăm kro#i hroi vă ato\k tơ iung ‘lơ\ng păng kơ jăp hăm tơmam drăm cho\h jang sa. {ơ\t măt, Dơno\ an^h tơm gô che\p pơgơ\r pơro# rim an^h bơ\ jang găh jang kiơ\ tơ iung pơjing trong jang, trong tang găn sơdrông pơrang pơra\m; adoi athei rim rim an^h tơm kăl ato\k kơtang jang chă tơche\ng hơlen rim hơdre\ch kro#i hroi ‘lơ\ng, ke\ krơ\ng hăm sơdrông pơra\m păng đei plei trem. {ok Doanh pơma hơdăh, kro#i hroi to\k bo\k đei pơtăm lang să mă lei kăl kơ jăp ‘lơ\ng: “Kro#i hroi ‘nao chă pơtăm lơ\m dôm sơnăm kơ au. Lăp đơ\ng ro\ng 5 sơnăm, hơgăt te\h pơtăm hlôi to\k să 7 ‘măng, mă kăl tơdrong te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe jei to\k kơ tang. Tru\h sơnăm 2019, bơ\n te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe io\k đei vă je# 100 tr^u dolar. Dơno\ an^h tơm gô atu\m hăm tơring pơjing trong iung jang ato\k tơ iung atu\m hăm tơdrong jang ‘long sa plei ăn Tây Nguyên. Lơ\m au, dăr lăng hơlen găh hơgăt te\h pơtăm păng trong vă iung jang tơ\ hơnăp. Ư|h khan kơ yuơ ato\k tơ iung te\nh koăng mă ư\h kơ lăng tru\h kơ jăp ‘lơ\ng, bơ\n kăl ato\k tơ iung hiơ hiơ\ [iơ\ mă lei kơ jăp.”

Bơngai ch^h: Nguyễn Thảo

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt