VOV4.Bahnar - Lơ\m khei 9 âu ki, Anih tơm Choh jang xa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang de#h char Gia Lai pơm lêh te\ch tơ le\ch gui yuăn păng che\h phe ăn te\h đak đe mă blu\ng kiơ\ tơ chơ\t te\ch mơ dro hiôk hian Việt Nam – Châu Âu (krao kơ đeh noh EVFTA). Tơ drong mă âu ăn [ôh, trong jang hiôk hăm minh [ar tơ mam choh pơ tăm tơ\ de#h char. Tơ drong kăp g^t noh Gia Lai hlôi hơ len hơ dăh dôm tơ drong tơ nap tap đei tơ le\ch, to\k bo\k te\nh kuăng hơ to\k tơ drong kloh kle\ch lơ\m vei lăng păng bơ\ jang, tơ plih ‘nao trong jang pơ jing anih dơ\ng kơ jăp tơ\ tơ ring EU.

Gia Lai dang ei đei 94 rơ bâu hek tar che\h phe, đei 1/6 hơ găt che\h phe lơ\m te\h đak. Tơ\ de#h char đei lơ pơ gar che\h phe đơ\ng 10 tru\h 30 hek tar, tơ mơ\t jên jang ‘lơ\ng, hiôk ăn tơ drong pơm tơ le\ch che\h phe tơ mam kiơ\ rim tơ drong hơ găt mă rim an^h te\ch mơ dro t^h ‘me\h vă. {ok Thái Như Hiệp, Kơ dră Jơ nu\m vei lăng Ko\ng ti Vĩnh Hiệp (Gia Lai)- an^h jang mơ dro sa tơ mơ\t jên jang mă blu\ng tơ\ de#h char pơm tơ le\ch che\h phe ‘lơ\ng rơ go\h Mi, USDA, pơm tơ le\ch đei tơ mam che\h phe [ôt, che\h phe phin păng che\h phe pơm huch hloi hơ năn L’amant, te\ch tơ\ an^h te\ch mơ dro sa EU, hơ len lăng: Kon pơ lei jang chu\n mir Gia Lai tôch kơ hơ drin, kơ na gô tơ pl^h ‘nao tôch kơ hre\nh vă vang hơ dai hăm an^h jang mơ dro sa pơm lăp hăm dôm nơ\r pơ kăp ‘nao đơ\ng tơ chơ\t EVFTA:

“Te\ch tơ le\ch tơ\ te\h đak đe ‘no\h kăl kơ đei tơ mam hơ to\ hlo\h, lơ hlo\h, ‘lơ\ng hlo\h. Dôm bơ ngai pơ tăm che\h phe tơ\ Gia Lai đei jang kiơ\ tôch kơ hre\nh, đe chu tơ pl^h kiơ\ tơ drong, kiơ\ tơ chơ\t vă kơ đe pơm lăp hre\nh hlo\h.’

Lơ u\nh hnam kon pơ lei tơ\ Gia Lai hlôi pơm tơ le\ch che\h phe kiơ\ trong rơ go\h va ưhơ to\k ‘lơ\ng kơ jă tơ mam drăm

‘Ngoăih kơ che\h phe, gui yuăn ku\m jing ‘long pơ tăm pran kơ Gia Lai, hăm hlo\h 3000 hek tar, tơ mam hlo\h 84.000 tấn. Tơ che\ng hơ drol 2025, hơ găt âu gô to\k dang 10.000 hek tar. Dang ei, jang hơ dai đơ\ng kon pơ lei pơ tăm gui yuăn tơ\ dôm apu\ng Chư Prông, Mang Yang, Đăk Đoa hlôi pơ jing. Tơ\ de#h char, hlôi jang đei lơ tơ mam gui uyăn, hăm tơ drong vang jang đơ\ng rim an^h jang mơ dro sa hơ len lăng – te\ch hơ dre\ch, rim pơ gar păng u\nh hnam pơm tơ le\ch, tru\h hnam kơ măy pơm tơ le\ch tơ mơ\t yua kơ măy kơ mo\k ‘nao. Tơ mam gui yuăn kơ huơ\l kơ Gia Lai, hlôi đei te\ch dôm tơ mam mă blu\ng tơ\ EU kiơ\ tơ chơ\t EVFTA. {ok Lưu Trung Nghĩa, Kơ dră An^h vei lăng găh cho\h jang sa păng hơ to\k tơ iung tơ ring tơ rang pơ ma hơ dăh: Gia Lai to\k bo\k jang kiơ\ lơ tơ drong jang vă tơ mam gui yuăn kơ de#h char jing tơ mam tang măt ‘lơ\ng kơ Việt Nam:

“Hơ dro# hăm gui yuăn, nhôn băt hơ dăh ‘nâu j^ ‘long pơ tăm tơm, nhôn to\k bo\k pơ jing tơ mam ‘lơ\ng Gia Lai. Tơ drong tơ le\ch ăn ‘no\h j^ hơ to\k tơ iung 1 trong kơ jăp. Vă khan đei tơ drong vang jang đơ\ng An^h jang mơ dro sa, kon pơ lei, đ^ đăng rim pang vang đei io\k yua. Mă 2 ‘no\h athei đei hơ dre\ch ‘lơ\ng ăn kơ rim tơ ring, đei trong jang ‘lơ\ng, pơm tơ le\ch kiơ\ trong hơ găt apu\ng ple\nh te\h ch^h io\k. Gui yuăn Gia Lai tơ dăh hơ to\k tơ iung kơ jăp gô ke\ tang măt ăn gui yuăn Việt Nam.”

Rim an^h jang mơ dro sa che\h tơ\ Gia Lai hlôi tơ mơ\t jên jang pơm tơ le\ch tơ mam che\h phe hăm kơ măy ‘nao

Gia Lai ‘no\h j^ đei te\h să hlo\h Tây Nguyên. Hơ to\k tơ iung cho\h jang sa kơ măy kơ mo\k hơ gei tơ klep hăm kơ măy kơ mo\k pơm tơ le\ch hlôi đei Đảng bộ de#h char rơ\ih ‘no\h j^ 1 lơ\m dôm tơ drong hơ găt tơm kơ jăl jang 2020 - 2025. Lơ\m no\h, tiu, che\h phe, gui yuăn đei băt hơ dăh ‘no\h j^ dôm tơ mam tơm. Lơ\m khei ‘năr âu ki, rim an^h jang kơ de#h char hlôi pơ jing păng jang kiơ\ lơ tơ drong jang va ưhơ met ming dơ\ng cho\h jang sa, hơ to\k tơ iung kơ jăp dôm ‘long pơ tăm tơm, pơm hla ar pơ jing tơ [o#h tơ mam ăn kơ 11 tơ mam cho\h jang sa, lơ\m no\h đei gui yuăn păng che\h phe.

Pơ gar ơng gui yuăn tơ jră pơ rang j^ tơ\ Gia Lai

Mă đơ\ng EU ‘no\h j^ an^h te\ch mơ dro hơ len hlo\h găh tơ mam ‘lơ\ng, đei lơ tơ drong hơ găt găh vei lăng cham char, vei sơ đơ\ng tơ drong ar^h sa tơ pôl ăn bơ ngai pơm tơ le\ch tơ mam… mă lei pơ đ^ an^h jang mơ dro sa păng rim an^h jang vei lăng te\h đak găh cho\h jang sa tơ\ de#h char tă kơ lui nge\h lơ\m tơ drong gơ\h jang đơ\ng kơ d^h. Kiơ\ kơ [ok Lê Huy Toàn, Kơ dră An^h vei lăng tơ drong ‘lơ\ng tơ mam cho\h jang sa bri ‘long – ka hơ dang de#h char Gia Lai, đơ\ng sơ\ an^h jang mơ dro sa tơ\ de#h char đei lơ tơ drong ư\h kơ ‘lơ\ng yua ư\h kơ đei trong vă jang hơ dăh găh đei io\k yua. Dang ei kơ d^h rim tơ drong tơ gu\mm păng pơ go\ đơ\ng EU hlôi tơ gu\m tơ drong ‘nâu jing rơ đăh kơ đong:

“{ơ\t pơm tơ le\ch kiơ\ hơ găt ‘lơ\ng, kơ d^h kâu sư hlôi tơ [o#h trong vă jang ăn kon pơ lei vei lăng cham char, tơ chă yua đơ\ng kiơ pơm ăn, vei sơ đơ\ng tơ drong hiôk đei yua ăn bơ ngai jang, vei lăng đei đ^ đăng tơ mam pơm, tơ mam hu\t lơ\m kơ plăh pơm tơ le\ch, hơ met ‘lơ\ng tôm.’

Tơ mam gui yuăn Gia Lai hlôi đei te\ch tơ le\ch dôm tơ mam mă blu\ng tơ\ an^h te\ch mơ dro EU

J^ de#h char đei te\h să hlo\h Tây Nguyên, tơ mam cho\h jang sa hlôi đei sơ kơ\t hơ dăh. Dôm tơ mam pơ go\ hơ len đơ\ng tơ chơ\t  EVFTA ku\m hăm an^h te\ch mơ dro t^h EU, jing pơm kơ hret, ku\m jing tơ drong pơ tru\t vă pơm tơ el\ch cho\h jang sa, te\ch mơ dro sa tơ mam drăm cho\h jang sa đei, jing ‘lơ\ng, hơ gei. Dôm hơ yak năm tru\h bơ\ jang ‘lơ\ng ku\m jing đei de#h char tơ [o#h hơ dăh, pơm tơ drong ‘lơ\ng vă kon pơ lei jang chu\n mir ku\m hăm an^h jang mơ dro sa yak tru\h, pơm tơ mam, tơ drong jang jing đei tơ pă.

Nguyễn Thảo: Ch^h

Thuem: Tơ blơ\