VOV4.Bahnar - ‘Long sa plei pơ tăm hơ lam che\h phe ăn io\k yua lơ hlôi jing đei [o#h lơ tơ\ Tây Nguyên. Hrei ‘nâu tơ\ de#h char Gia Lai, ‘no\h đei [o#h tơ drong jang pơ tăm hơ lam ‘nao, ‘no\h j^ pơ tăm ‘long pơ gang lơ\m pơ gar kơ sư, ăn io\k yua ‘lơ\ng. Tơ drong jang âu pơ\ih ăn trong năm vă io\k yua jơ nei rơ bâu hec tar kơ su pơ tăm ming, tơ\ dôm sơ năm blu\ng.   

Hơp tak xăh cho\h jang sa kơ măy kơ mo\k ‘nao Quang Minh ‘no\h j^ an^h jang hơ drol lơ\m tơ drong pơ tăm ‘long pơ gang lơ\m pơ gar kơ su ‘nao pơ tăm ming 30 hec tar ‘long pơ gang kơ hơp tak xăh pơ tăm tơ\ xăh Ia Hlốp păng Ia Dreng (apu\ng Chư Sê), yak lơ\m sơ năm mă 2. Dang ei hlôi đei 7 hectar đei thu io\k hăm 5 ti hlak jên, găh lơ đơ\ng hơ găt đương quy păng pro jơ la hro. {ok Nguyễn Đình Trọng, bơ ngai jang lơ\m hơp tak xăh tơ băt, sơ năm tru\h kơnh, hlo\h j^t hec tar đinh lăng păng hà thủ ô [rê gô ăn io\k yua, vei sơ đơ\ng vă hơp tak xăh đei io\k yua hơ nơ\ng: Rim ‘long đei 1 khei ‘năr gơ\h yua. Pơ t^h gia nhen hà thủ ô [rê ‘no\h athei hiong 3 sơ năm ‘mơ\i mă io\k đei, đinh lăng hiong vă je# 2 sơ năm. Tơ dăh pơ tăm pơ đ^ hà thủ ô ‘no\h jên tôch kơ lơ kơ na nhôn athei pơ tăm thim 1,2 ‘long kơ đe\h năr nai nhen pro jơ la hro, tam mă tru\h 1 sơ năm ‘no\h gơ\h io\k yua. Thoi no\h ‘no\h nhôn pơm đei tơ drong pơ dăr  jên tôch kơ lơ. Lăp kăl kơ đak, te\h ‘lơ\ng păng đei tơ mơ\t jên ‘lơ\ng ‘no\h io\k yua đơ\ng ‘long pơ gang tôch păi”.

Hà thủ ô [rê đei pơ tăm hơ lam lơ\m pơ gar kơ su

Tơ pă yan âu tơ\ dôm pơ gar ‘long pơ gang pơ tăm hơ lam ‘long kơ su ăn [o#h, pơ đ^ ‘long pơ tăm tơm păng ‘long pơ tăm hơ lam tă kơ blu\h jing ‘lơ\ng ngăl, gơ nang đơ\ng đak păng pho\ng hữu cơ. ‘Nho\ng Vũ Minh Chiến, ko\ng nhân bơ\ jang tơ\ hơp tak xăh tơ băt, pơ têng hăm pơ tăm hơ lam ‘long [um [lang, kơ mưt dăh mă [um yuăn, ‘no\h kơ su tơ\ pơ gar ‘long pơ gang jing ‘lơ\ng [iơ\, gơ nang đei hơ met tôch kơ hơ len đơ\ng pơm te\h tru\h vei lăng: “Ba athei hơ nơ\ng hơ len lăng rim năr. Khei ‘năr ‘long ie\ ‘no\h athei tơ ru\ih đak 2 ‘măng 1 năr. Găh te\h, ‘no\h nhôn yua vôi pu\k, 1,2 pơ gang pơ lôch pơ rang, hơ met pơ mâu. Ba athei hơ met te\h hơ drol, te\h rơ go\h, vă đơ\ng ro\ng âu ‘long dă [iơ\ kơ j^. Hơ len hlo\h khei ‘năr blu\ng [ơ\t pơm hơ dre\ch.”

Đơ\ng ro\ng 2 sơ năm pơ tăm ‘long pơ gang lơ\m te\h pơ tăm ming ‘long kơ su tam mă hơ yơ\l hla, Hơp tak xăh Quang Minh hlôi đei trong vei lăng lăp, hơ len lăng đei ‘lơ\ng tơ mam drăm. Hơp tak xăh hlôi pơ\n tơ mơ\t jên jang kơ măy pơm tơ le\ch, k^ pơ kăp hla ar pơ tru\h ‘long pơ gang ăn rim an^h jang mơ dro sa pơ gang hla ‘long lơ\m te\h đak. {ok Đào Hùng Sơn, kơ dră vei lăng Hơp tak xăh Quang Minh tơ băt: “Nhôn ming man hnam kơ măy pơm tơ le\ch vă vei lăng tơ mam đei đunh [iơ\, mư\h te\ch ‘no\h hoei kơ đei pơ mơ\ng. Pơ t^h gia nhen kơ plăh bơ\n io\k yua mă kơ jă tam mă lăp ‘no\h bơ\n vei lăng. Dăh mă pơ yan ‘mi, ư\h kơ gơ\h sơ\k ‘no\h nhôn sơ\k hăm kơ măy, vei lăng sơ đơ\ng tơ mam ‘lơ\ng [iơ\.”

M^nh  kơ so# an^h jang mơ dro sa pơ gang t^h hlôi răt tơ mam đơ\ng hơ găt ‘long pơ gang pơ tăm hơ lam lơ\m pơ gar kơ su tơ\ Gia Lai

Hăm dôm io\k yua hlôi lăng [o#h, ‘nao âu, An^h vei lăng kon pơ lei apu\ng Chư Sê hlôi athei hơp tak xăh Quang Minh jang hơ dai hăm kon pơ lei pơ jing tơ ring ‘long pơ gang tơ\ tơ ring. Kiơ\ kơ ‘no\h, Hơp tak xăh gô vei sơ đơ\ng hơ năp jang io\k tơ gu\m pơ tho ki thuơ\t, pơ tru\h hơ dre\ch ‘lơ\ng vei sơ đơ\ng an^h răt ‘long pơ gang ăn kon pơ lei. Lơ\m sơ năm ‘nâu, apu\ng tơ le\ch jên jang tơ gu\m 40% jên ‘long hơ dre\ch ăn kơ rim u\nh hnam ch^h măt vang jang pơ tăm ‘long pơ gang. U|nh hnam vang jang tơ drong jang athei vei sơ đơ\ng dôm tơ drong hiôk găh te\h, jên jang păng hlo#h vao pơ tăm. Găh trong jang đơ\ng tơ ring, [ok Nguyễn Hồng Hà, Bí thư an^h jang Đảng apu\ng Chư Sê, de#h char Gia Lai, tơ băt: “Tơ ring kơ apu\ng Chư Sê to\k bo\k đei hơ găt ‘long pơ gang dơ\ng hơ drol de#h char. Hơ dro# hơp tak xăh cho\h jang sa Quang Minh hlôi đei hlo\h 30 hec tar, kon pơ lei păng 1,2 an^h jang mơ dro sa nai pơ tăm đinh lăng ako\p te\h xă ‘no\h hlo\h 50 hec tar. ‘Me\h vă đơ\ng apu\ng ‘no\h hơ to\k tơ iung hơ găt ‘long pơ gang to\k hlo\h 1000 hec tar. Nhôn hơ vơn hơp tak xăh Quang Minh pơm io\k tơ gu\m ăn kon pơ lei. 1 ‘no\h an^h jang mơ dro sa tơ ring, bơ\n lui nge\h, 2 ‘no\h an^h jang mơ dro sa ‘no\h tơ le\ch lơ jên hlo\h kơ kon pơ lei păng khu\l kơ dră tơ ring păng đe sư jang tơ pă thoi no\h mă vei lăng sơ đơ\ng đei te\ch tơ mam.”

De#h char Gia Lai đei rơ bâu hec tar kơ su yak mơ\t lơ\m khei ‘năr hla hơ yơ\l. Jang kiơ vă đei io\k yua lơ\m khei ‘năr kơ su tam mă ăn chrek io\k kơ tă ‘no\h nơ\r ap^nh t^h. {um [lang, [um yuăn, kơ mưt… ‘no\h j^ dôm ‘long pơ tăm lơ oei đei kon pơ lei rơ\ih io\k vă pơ tăm hơ lam kơ su, mă lei ăn io\k yua mu\k drăm to\ se\t păng pơm ư\h kơ ‘lơ\ng tru\h blu\h vơ\ hmă đơ\ng ‘long pơ tăm tơm. Tơ drong jang hơ to\k tơ iung ‘long pơ gang hơ lam lơ\m kơ su pơ tăm ming tam mă hơ yơ\l hla nhen đơ\ng hơp tak xăh Quang Minh tơ\ apu\ng Chư Sê ăn [o#h, oei đei dôm trong jang lăp, ăn io\k yua lơ lơ\m hơ găt te\h âu.

Nguyễn Thảo: ch^h

Thuem: Tơ blơ\