VOV4.Bahnar - Ăh blu\ng pơyan ‘mi, jing khei ‘năr hơnơ\ng pơm ăn chehphe hơlu\ng kơtăn plei, pơm ăn pơgar ‘long ưh kơ đei yua lơ. Vă mih ma duch nă hlôh vao hơdăh găh tơdrong mă âu, tơdrong tơroi ‘năr âu, nhôn hơvơn mih ma duch nă păng bôl boăl chă tơmơ\ng Thak sih Mai Minh Tuấn, Kdră anih jang Kih thuơ\t, lơ\m Anih pơtru\t choh jang xa dêh char Gia Lai pơtho găh kih thuơ\t vei lăng, tang găn păng tơjră hơlu\ng kơtăn plei chehphe lơ\m dôm năr blu\ng pơyan ‘mi.

- Ơ Thak sih, lơ\m khei năr âu, [ơ\t ‘măng ‘mi blu\ng pơyan, plei chephe pơtơm vơ\ pran. Apinh ih chă tơroi lăng găh kih thuơ\t vei lăng tơm a vă kơ tơm chehphe to\k pran lơ\m khei năr âu?

- {ok Mai Minh Tuấn: Đơ\ng pơyan ‘mi, lơ\m ve\i lăng năng tiông chehphe, mă blu\ng bơ\n kăl tang găn hơlau sơdrông pơra\m, đơ\ng ro\ng ‘no\h chă tu\h săi pho\ng mơ\r. Dang e\i hlôi tru\h pơyan ‘mi, đe\i [o#h yă de găm, go#h pơra\m tơ\ ple\i chehphe. Mă đơ\ng tim mă gan lơ, mă le\i bơ\n kăl pơlôch hloi. Khe\i năr au pơrang ‘nao [o#h pơra\m, ple\i oe\i ie\, kơto\ng ple\i [o#h hơdăh, chă pruih pơgang tơ\ kơto\ng plei ‘no\h ‘lơ\ng hlo\h. M^nh [ar kơ loăi pơgang nhen an-vin, Epmetatop, bóc-đô,...vă tang găn hơlau pơmau go#h, tơdăh lơ\m pơgar đe\i yăde ‘no\h kon pơle\i bơ\n chă pruih pơgang su-pra-siong, cum-pờ-lút... Đơ\ng ro\ng ‘no\h bơ\n prôi pho\ng ăn chehphe lơ\m năr blu\ng pơyan.

Khei năr âu, plei chehphe duh tih tenh, mih ma duch nă pơngơ\t găh tơdrong hơlu\ng kơtăn plei. Apinh ih ăn tơbăt, tơdrong tơm pơm ăn hơlu\ng kơtăn ple\i chehphe?

- {ok  Mai Minh Tuấn: Ple\i chehphe hơlu\ng đe\i 3 tơdrong pơm ăn: Hơlu\ng ple\i joăt joe, kơ yuơ ple\i lơ dêh hnang, mă [ar ‘no\h pơmau go#h pơra\m, mă 3 ‘no\h kơ yuơ to\ ‘mi ư\h sơđơ\ng. ‘Me\h vă hơmet pơ ‘lơ\ng tơdrong au, ‘no\h kon pơle\i bơ\n hơlen hơdăh hơlu\ng ple\i kơ yuơ kă kiơ. Tơdăh kơto\ng ple\i ho\nh, mư\h bơ\n pel [ơm ‘no\h kơto\ng ple\i rơ moăn ‘no\h kơ yuơ pơmau go#h pơra\m, ple\i hơlu\ng mă le\i kơto\ng ple\i oe\i hơra\ng, kơ jăp ‘no\h kơ yuơ to\ ‘mi ư\h sơđơ\ng dăh mă hơlu\ng kơ yuơ ple\i ăl.

- Tơdrong tuh pho\ng ăn tơm chehphe lơ\m khei năr âu athei jang kiơ\ xkơ\t kiơ vă tang găn păng tơjră hơlu\ng kơtăn phe\i chehphe hă [ok?

- {ok Mai Minh Tuấn: Kon pơle\i bơ\n hmă hmă mư\h [o#h hơlu\ng ple\i ‘no\h io\k pho\ng Urê chă prôi hloi. Sa roi prôi sa roi hơlu\ng. Vă pơm dă [iơ\ ‘no\h kon pơle\i bơ\n io\k yua pho\ng sinh ho\k đe\i rim kơ loăi axit amin, hăp pơm ăn tơm ‘long jing ‘lơ\ng. Pơt^h gia nhen prô-ti-phớt, Cầu vồng 5, ami-ami,...

‘Ngoăih kơ ‘no\h, tơm chehphe kăl đe\i canxi hrap mơ\t lơ, kon pơle\i bơ\n tă prôi vôi, mă tơpă canxi au ‘long ư\h kơ đe\i trep io\k. Kon pơle\i bơ\n dăh chă prôi pho\ng vi lương păng NPK đe\i canxi hoach kơtang, pơm ăn sơdrai jăng hlo\h vă tang găh hơlu\ng ple\i.

Lơ\m khe\i năr au, kon pơle\i bơ\n kăl prôi phong ăn chehphe vă hăp rong ple\i. Khe\i năr au chehphe kăl đe\i 26% găh đam, 32% găh lân, 31 % găh kali lơ\m ako\p hăp ‘me\h vă trep io\k lơ\m 1 sơnăm. Trong hơlong đe tơle\ch au ‘moi kiơ\ đe\i ple\i 3 tân. Mă le\i mă tơpă yan au, chehphe ple\i đơ\ng 4 tru\h 5 tân. Lơ\m m^nh tân to\k lơ ‘no\h bơ\n chă prôi lơ dơ\ng 20%. Pơt^h gia nhen lơ\m 1 sơnăm chehphe ple\i 3 tân ‘no\h kăl đe\i 270 k^ đam, 100 k^ lân păng 240 k^ kali. M^nh tân atok dơ\ng 20% găh pho\ng.

- Kiơ\ kơ ih, trong xkơ\t tuh pho\ng thoi yơ, dăh mă đei kơloăi pho\ng yơ tro\ [lep tơgu\m tơm chehphe gơh xđơ\ng kơchơ\t ‘lơ\ng, tang găn tơdrong hơlu\ng kơtăn plei?

- {ok Mai Minh Tuấn: Tơdăh bơ\n io\k yua pho\ng ư\h kơ hrau le\i bơ\n chă io\k 2-1-2. Rim kơ loăi pho\ng NPK kơ loăi 16-8-16 dăh mă 16-7-17 jing dôm trong pơlăp 2-1-2 găh NPK. Hăm đe\i ple\i dang 4 tân tru\h 4 tân 1 poăt ‘no\h kon pơle\i bơ\n chă prôi đơ\ng 12 tru\h 14 [i, m^nh [i 50 k^ ‘no\h măh ăn chehphe lơ\m khe\i năr au. Tơdăh đe\i [o#h hơlu\ng kơtăn ple\i ‘no\h bơ\n răt dơ\ng pho\ng vi sinh vă chă pruih tơmơ\t kơ chơ\t ‘lơ\ng te\nh koăng hlo\h.”

-  Bơnê kơ ih hlôi axong jơ pơma dơnuh âu.

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t