HƠMET PƠ ‘LƠ|NG KƠMOT KOER SA PLE|I CHEHPHE

Khe\i năr tơ je# au tơ\ lơ tơring joăt jang chehphe kơ apu\ng Krông Pach, dêh char Dak Lăk, kon pơle\i tơroi đe\i tơdrong kơmot koer sa ple\i chehphe. Bơngai chă ch^h tơdrong tơroi au, đe\i [ai ch^h tơroi găh tơdrong ‘nau:

‘Nho\ng Phạm Văn Hùng, Koeng kơpho# 9, th^ trân Phước An, apu\ng Krông Pach tơbăt: u\nh hnam ‘nho\ng đe\i 1ha 6 sao chehphe, jo# hơto\ lơ\m sơnăm io\k đe\i 3 tân găr chehphe. Mă le\i, nhen le\\ rim sơnăm ‘nho\ng hơnơ\ng hiong răm đơ\ng  1 tru\h 3 tă kơ yuơ kơmot koer sa ple\i : “Nhen le\ sơnăm ayơ je\i pơm pơra\m tru\h chehphe kơ yuơ kơmot koer ple\i pơm ăn ple\i hơ iơch păng găr ư\h kơ ‘lơ\ng dơ\ng. Tơdăh kơmot chek lar char lơ ‘no\h tơ hiong tru\h 10% ple\i lơ\m pơgar. Lơ\m 1 tân ‘no\h tơ hiong 1 tă, kơ yuơ kơmot au mư\h bơ\n phe\ chơ bro\k đơ\ng no\h sơ\k ră bơih mă le\i oe\i răm đe\ch, sơ\k tru\h kro hre\nh pă 13 độ kơmot mă ke\ lôch. Tơdăh bơ\n chă sơ\k hre\ng mơlo#h mơlônh pơm ăn kơmot sa roi kơtang hlo\h dơ\ng”.

            Vă tang găn hơlau kơmot pơra\m, rim pơyan ‘niho\ng Hùng je\i răt pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm chă pru\ih đơ\ng mă ple\i oe\i ‘lơ\p mă le\i je\i ư\h kơ ke\ pơlôch pơđ^ mơ\n. Ư|h khan lăp hơdro# ‘nho\ng ôh, rim mir chehphe kon pơle\i lơ\m tơring je\i le\i lăi lơ lau mơ\n. ‘Nho\ng hơpơi ‘me\h vă rim an^h bơ\ jang ve\i lăng cho\h jang sa hro#ih tơgu\m ăn kon pơle\i hơmet pơ ‘lơ\ng: “ Tơdrong hơpơi ‘me\h vă ư\h khan lăp hơdro# ^nh ôh mă le\i kon pơle\i tơ\ au je\i ‘me\h vă pơm lơ liơ pơlôch ke\ kơmot au vă chehphe ‘lơ\ng. Tơdăh đe\i kang [o# pơtho le\i hơ iă dêh, tơdăh ư\h le\i chă ăn hla bơar ch^h tơbăt trong tang găn, pơlôch kơmot vă kon pơle\i băt dôm kơ loăi pơgang yă kiơ chă pru\ih pơlôch ke\ kơmot pơrang pơra\m chehphe.

Đơ\ng nơ\r pơtruh đơ\ng ‘nho\ng Phạm Văn Hùng oei tơ\ koeng kpho# 9, th^ tra#n Phước An, apu\ng Krông Pach ( Dak Lak), nhôn hlôi tơjra#m pơma dơnuh hăm kih sư Vũ Thị Thanh Bình, pho\ kdră anih jang kih thuơ\t, lơ\m Anih tơm vei lăng ‘long pơtăm kơ dêh char Dak Lak vă hơlen băt tơdrong pơjing păng trong tang găn hơdrông mă âu pơrăm ‘long pơtăm:

            Kih sư Vũ Thị Thanh Bình ăn tơbăt: kơmot koer plei cà phê đei 4 jăl ato\k chêk lar: cheh kơtăp - cheh kon - kơnu - kơmot vơ\ chêk. ‘Nâu jing hdre\ch măng dăk hơrăng, kơmâu gôh dăh mă găm, kjung đơ\ng 2,5mm - 4mm. Kơmot koer plei mơ\t lơ\m găr, pơm ăn găr đei trôm ie\ păng cheh kơtăp lơ\m lăm. Kmot kon xa găr tơ ‘mơ\ng lơ\m lăm. Kơmot lăp erih lơ\m dôm găr đum, mă hăt noh plei găr kro lơ\m tơm păng ruh tơ\ teh.

Kơtăp kơmot erih prăt xơnăm lơ\m pơgar cà phê, [ơ\t đei tơmam xa noh lu hăp ato\k chêk lar păng pơrăm plei cà phê đơ\ng plei kră truh tơ\ đum, pho\ noh găr cà phê xơ\k tam mă hrăng adoi oei [ơm kơmot koer mơ\n. Xơnăm mă đei đak ‘mi hrôih, cà phê chôh pơkao păng đei plei hrôih, kơmot roi chêk lar lơ hloh dơ\ng. Kơlih, hăm plei cà phê đum hrôih noh mih ma duch nă pe\ hloi, vă hoai kơ pơkom jing tơmam xa ăn kơmot. Kih sư Vũ Thị Thanh Bình tơroi: Hăm kơmot âu noh bơ\n athei yua lơ trong atu\m vă tang găn. Hăm plei đum hrôih noh pe\ adrol, đum truh dang yơ pe\ truh dang noh hloi. Păng ăh pe\ noh athei dônh tôm plei ruh tơ\ teh. Đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang noh athei pơ ‘ngoaih var pơgar, choh rơgoh ‘nhe\t rơm re\k, dônh plei ruh tơ\ teh, plei ôm athei dônh pơgoh, bơ\n duh gơh [u\ tơ\ teh dăh mă xoh dăh mă pơm thoi yơ vă pơm ăn pơrang lơ\m pơgar pe\ đei oei.

Đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang, mă blu\ng noh mih ma duch nă athei xơ\k plei cà phê mă kro, vei xđơ\ng hơyuh đak lơ\m găr oei pă 11-12% noh kơmot pă ke\ erih ôh, păng mưh lơ\m vei lăng noh athei hơnơ\ng hơlen lăng kơmot hăm đei [ôh dăh mă ưh. Mưh io\k pơgang hóa học vă pơlôch kơmot âu noh mih ma duch nă athei rơih kơloăi pơgang uh tơhlu hơyuh, pơgang gô tơhlu truh trong dui jơhngơ\m kơmot păng pơm hăp lôch. Kih sư Vũ Thị Thanh Bình tơroi: Ăh kơmot koer plei noh hăp mơ\t hloi lơ\m lăm, [ơ\t pơgang tơhlu hơyuh mơ\t noh duh ưh kơ đei tơre\k truh kơmot jat ôh, mă ăh pruih pơgang noh mih ma pruih duh ưh kơ tơnăp. Mưh yua pơgang âu noh ba athei bơ\ kiơ\ trong uh tơhlu hơyuh păng hơyuh pơgang tơhlu mơ\t lơ\m lăm găr cà phê noh mă ke\ pơlôch kơmot, oei yua pơgang mă ưh kơ đei tơdrong hram thoi âu noh kơmot ưh kơ lôch ôh.

Kiơ\ tơdrong pơtho đơ\ng kih sư, mih ma duch nă gơh yua minh [ar kơloăi pơgang nhen tơ\ hơla:

- Bullstar, lu\k lơ\k 20-25ml pơgang/16l đak.

- Nitox 30EC, lu\k lơ\k 20 - 25ml pơgang/10 lít đak.

- Nibas, lu\k lơ\k 25 - 30ml pơgang/ 10 lít đak.

- Bini 58, lu\k lơ\k 20 - 30ml pơgang/ 10 lít đak.

- Bonus 40EC, lu\k lơ\k 20 – 25ml/10 lít đak. Pruih tơ\ plei đơ\ng năr plei oei hơdrih, pruih 2 ‘măng, rim ‘măng pruih ataih băl 1 khei. Rim ‘măng pruih 1 ha cà phê noh yua đ^ 500 lít pơgang hlôi lu\k lơ\k hăm đak.

Mă lei, kih sư Vũ Thị Thanh Bình adoi tơroi hăm mih ma duch nă jang mir băt, ne\ yua lơ pơgang hóa học, mă athei yua trong tang găn atu\m nhe: pe\ dôm plei cà phê đum hrôih, ako\m pơ ‘ngoaih rơgoh pơgar ‘long cà phê đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang jing trong ‘lơ\ng păng x^t hloh vă tang găn kơmot koer pơrăm plei  cà phê.  

                                                                                    Bơngai tơblơ\:        - AmaZưt

                                                                                                                        - Lan