VOV4.Bahnar -  Dôm sơnăm tơ je# au, bơngai pơtăm chehphe tơ\ Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lak hlôi ko\h ro# hu\t chehphe kră kru\t, ple\i ư\h kơ ăl vă chă pơtăm ming. Đơ\ng ro\ng 4 sơnăm jang, đ^ đăng pơgar je\i phe\ io\k đe\i đơ\ng 3,5-4 tân găr chehphe lơ\m 1 ha, hơnhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp ăn kon pơlei.

Hlo\h 20 sơnăm au ki, hăm hlo\h 1ha mir kông, [ok Ngô Văn Ngọc oe\i tơ\ buôn Ko\ Tam, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột lăp hơdro# chă pơtăm chehphe. Dôm sơnăm tơje# au, kơ yuơ mir pơgar ‘long pơtăm đ^ kră kru\t, lăp ple\i đe\i dang 2 tân chehphe găr, lơ dơnơm chehphe đunh sơnăm hơnơ\ng đe\i sơdrông pơrang pơra\m. U|nh hnam hlôi hơdrin ko\h ro# pơđ^ păng chă pơtăm ming dơ\ng. Đơ\ng ro\ng 4 sơnăm, ple\i blu\ng a hlôi hơnhăk ba ăn u\nh hnam io\k đe\i hlo\h 3 tân chehphe găr, sơnăm au ro\ năng gô io\k đe\i dang 4 tân.

Đ^ đăng hơgăt te\h chehphe pơtăm ming tơ\ Dak Lăk đe\i ple\i đơ\ng 3,5 tru\h 4 tân chehphe găr lơ\m 1 ha.

Kiơ\ đơ\ng [ok Ngọc, tơdrong tơm lơ\m chă pơtăm ming chehphe ‘no\h kăl đe\i hơdre\ch ‘lơ\ng. ‘Ngoăih kơ ‘no\h kăl jang kiơ\ [lep trong ve\i lăng ‘ne\i chehphe mă ple\i ăl, ke\ krơ\ng hăm sơdrông pơrang pơra\m. {ok Ngọc pơma tơroi: "Lơ\m pơtăm ming au ba chă pơtăm dơdăh tơgep, hơdre\ch TR-4. Lơ\m ve\i lăng năng tông, u\nh hnam je\i jang kiơ\ [lep rim trong jang io\k yua pơgang ve\i lăng ‘long pơtăm, tu\h mơ\r vi sinh, mơ\r uh. Dôm năr blu\ng pơyan ‘mi, nhôn io\k mơ\r uh tu\h hrau hăm pho\ng mơ\r vi sinh păng pho\ng đơ\ng no\h chă prôi ăn dơnơm. Lơ\m pơyan ‘mi u\nh hnam joăt chă prôi pho\ng tu\h mơ\r 3 ‘măng păng chă tu\h prôi 1 ‘măng lơ\m pơyan phang. Hmă hmă chă tu\h prôi lơ\m 1 ‘măng đơ\ng 0,5 k^ tru\h 0,7 k^ lơ\m 1 dơnơm."

Le\i lăi mơ\n, lơ\m vă đ^ sơnăm 2014, ‘nho\ng Y Tháp Niê, oe\i tơ\ thôn 1, tơring Ea Tu, pơlei tơm Buôn Ma Thuột je\i koh ro# hu\t chephe kră kru\t vă pơtăm ‘nao. ‘Nho\ng Y Tháp tơbăt, sơnăm sơ\ chehphe au hlôi đe\i ple\i blu\ng a phe\ io\k đe\i hlo\h 2 tân 1 poăt. Vă kơ chehphe pơtăm ‘nao đe\i ple\i ăl, u\nh hnam măh jang kiơ\ kơ jăp kih thuơ\t đơ\ng chă cho\h te\h tru\h chă kăt hơmet pơ ‘lơ\ng sơdrai."Pơtăm ‘nao bơ\n chă sir sơlu\ng atăih d^h băl 3 met, 3 met, kơ yuơ lơ lo\h dơnơm hăp gơ glơng [iơ\ kơna mă dă [iơ\ đe\i sơdrông pơrang pơrăm. Khe\i ‘năr tơruih ‘no\h tru\h vă đ^ khe\i 2, tơdrong tơruih ‘măng mă au đunh kơ ‘măng tơruih hơdrol ‘no\h dang đơ\ng 25 – 30 năr. Găh kăt sơdrai, dang yơ bơ\n phe\ đang ‘no\h kăt hu\t hloi sơdrai jô, sơdrai kro đơ\ng no\h hium pơgo\h so\h hu\t hloi. Lơ\m pơyan ‘mi, hơdrol vă prôi pho\ng tu\h mơ\r ‘no\h bơ\n cho\h ‘ngie\t mă rơgo\h vă dơnơm jing ‘lơ\ng."

Kiơ\ đơ\ng bơngai pơtăm chehphe tơ\ Dak Lăk, vă pơtăm ming chehphe đe\i io\k yua kơ jăp le\i kăl đe\i hưodre\ch ‘lơ\ng, jang kiơ\ mă [lep kih thuơ\t

Ea Tu ‘no\h hơgăt te\h pơtăm chehphe să hlo\h lơ\m pơlei tơm Buôn Ma Thuột hăm vă je# 1.500 ha. Kiơ\ đơ\ng [ok Nguyễn Quang An, Kơdră che\p pơgơ\r Jơnu\m kon pơlei cho\h jang sa tơring Ea Tu tơbăt, dang 50% hơgăt te\h au đe\i pơtăm đơ\ng hơdrol sơnăm 1990, lơ pơgar ‘long kră kru\t, pă gan ple\i, lơ\m 1 ha lăp phe\i đe\i 2 tân đe\ch. Lơ u\nh hnam jang chehphe chă jang sa ư\h kơ le\ch. Tơ\ anăp tơdrong au, đơ\ng vă đ^ sơnăm 2014 hloi, Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei tơring Ea Tu hlôi tơgu\m ăn kon pơlei chă pơtăm ming chehphe. Lơ\m au, mă kăl tơgu\m ăn kon pơlei pơm hla bơar to\k io\k jên đơ\ng an^h mong jên; jang hơdoi hăm An^h tơm Ko\ng ty chehphe Việt Nam, An^h tơm chă tơche\ng hơlen khoa ho\k kih thuơ\t cho\h jang sa bri ‘long Tây Nguyên chă rơ\ih răt dôm hơdre\ch chephe ple\i ăl....

Tru\h dang e\i, gơnơm jang kiơ\ [lep kih thuơ\t kơna đ^ đăng hơgăt te\h pơtăm ming je\i đe\i ple\i đơ\ng 3,5–4 tân chehphe găr lơ\m 1 ha. {ok An tơbăt, đơ\ng dang e\i tru\h sơnăm 2025, Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei tơring gô hơnơ\ng tơgu\m djru kon pơlei chă pơtăm ming lơ\m rim hơgăt te\h chehphe đ^ kră kru\t dơ\ng. "Mư\h tơring tơle\ch jang rim trong jang pơtăm ming chehphe, tơgu\m djru hơdre\ch ‘lơ\ng ple\i ăl le\i kon pơlei jang kiơ\ tôch tơnăp. Đe sư hơdrin jang kiơ\ ho\k pơ hrăm khoa ho\k kih thuơ\t; adoi đe sư je\i jang kiơ\ tơnăp lơ\m chă ko\h ro# pơtăm ming dôm hơgăt te\h chehphe kră kru\t. Đơ\ng dang e\i tru\h sơnăm 2025, hăm lơ\m tơring au, nhôn gô pơjing dơ\ng trong jang tơgu\m djru kon pơlei cho\h jang sa kiơ\ kiơ\ pơtăm ming pơđ^ dôm hơgăt te\h chehphe kră kru\t ‘no\h."./.      

Bơngai ch^h: Tuấn Long

Tơblơ\ nơ\r: Amazưt