VOV4.Bahnar - Tơgu\m ăn kon pơlei cho\h jang sa tơ\ dêh char Dak Lăk tang găn hơlau “pơrang lôch koăng, lôch dar deh” tơ\ tiu adoi nhen pơ jing đe\i ple\i tiu rơgo\h ‘lơ\ng, Dơno\ an^h tơm Ve\i lăng năng tông ‘Long pơtăm Trung ương hlôi tơle\ch jang kiơ\ trong jang ve\i lăng năng tông tiu hăm trong io\k yua mơ\r sinh ho\k, mơ\r ^ch rơmo vă tơ pl^h ăn chă prôi pho\ng tơ\ tởing Ea Ning, apu\ng Cư Kuin, dêh char Dak Lăk. Đơ\ng ro\ng hlo\h 3 sơnăm tơle\ch jang, trong jang au đe\i [o#h dă [iơ\ đe\i rim pơrang pơra\m păng pơ jing đe\i ple\i tiu rơgo\h ‘lơ\ng. Dơno\ an^h tơm Ve\i lăng năng tông ‘Long pơtăm Trung ương to\k bo\k pơ\ih să trong jang au tơ\ rim tơring kơ dêh char Dak Lak .

Pơgar tiu đe\i hlo\h 1.100 dơnơm to\k bo\k đe\i ple\i kơ u\nh hnam [ok Nguyễn Quang Tùng oe\i tơ\ thôn 23, tơring Ea Ning, apu\ng Cư Kuin je\i jing ‘lơng [l^k [lăk; ple\i tr^u trăo, tơbăt hơdăh m^nh pơyan jang sa đe\i io\k yua kơ jăp. {ok Nguyễn Quang Tùng tơbăt, sơ\ u\nh hnam chă jang sa kơ d^h ‘no\h kon jên răt pho\ng tôch kơ lơ păng pơgar tiu đe\i ‘măng đe\i [o#h pơrang j^ “lôch koăng, lôch dar deh”, kơ yuơ thong pơcho\h đak lơ\m pơgar tim mă [lep kih thuơ\t. Mă le\i đơ\ng sơnăm 2014 tru\h dang e\i, kang [o# Dơno\ an^h tơm Ve\i lăng ‘long pơtăm Trung ương hlôi chă pơtho chor thong pơro đak, rim ‘măng ‘mi jur ‘no\h đak ro ‘lơ\ng hoei pơm ăn đak tơ\ng, kơna dă [iơ\ đe\i pơrang pơrăm.

{ok Tùng tơbăt: " Kang [o# An^h tơm khoa ho\k kơ Dơno\ an^h tơm ve\i lăng Cho\h jang sa hlôi chă pơtho ăn kơ nhôn trong chor thong pơro đak ‘lơ\ng hơ iă, atu\m hăm ‘no\h chă [ơk ăn kơ nhôn tơmam sinh ho\k vă chă prôi ăn kơ tiu. Tru\h dang e\i, tơdrong pơrang lôch koăng, lôch dar deh pă đe\i păng dă [iơ\ pơtêng hăm sơ\, io\k yua mơ\r sinh ho\k hăp tơgu\m pơm tơ jur hlo\h 30% pho\ng prôi pơtêng hăm khe\i năr tim mă io\k yua."

Atu\m hăm tơgu\m pơtăm ve\i lăng năng tông pơrang j^ “lôch koăng, lôch dar deh” ăn kơ tiu hăm trong io\k yua mơ\r sinh ho\k, hlo\h 3 sơnăm au ki, pơgar tiu hlo\h 500 dơnơm kơ u\nh hnam ‘nho\ng Bùi Vũ Lê Trung oe\i tơ\ thôn 24, tơring Ea Ning, apu\ng Cư Kuin đe\i ple\i đơ\\ng 1 tân 6 tă tru\h 1 tân 8 tă lơ\m 1 sơnăm. Mă kăl tơdrong hla đum lôch koăng, lôch dar deh hlôi pă đe\i bơih.

‘Nho\ng Trung sơkơ\t hơdăh: "Tiu u\nh hnam nhôn to\k bo\k lôch ‘no\h đe\i An^h tơm au ăn kơ u\nh hnam nhôn pho\ng mơ\r vă chă pruih pơlong năng ‘no\h dôm dơnơm tiu to\k bo\k lôch ‘no\h pơdơ\h hloi, tru\h sơnăm mă 3 ‘no\h pă đe\i [o#h dơnơm ayơ lôch dơ\ng bơih. Lơ\m ‘nao pơtăm lăp đe\i ple\i 1 tân 5 tă đe\ch, găh dang e\i hlôi đe\i ple\i tru\h 1 tân 8 tă. Dơnơm ‘no\h jing ‘lơ\ng păng hoe\i đe\i pơrang sơdrông pơra\m dơ\ng”.

Yă Nguyễn Phương Trúc Linh, kang [o# An^h vei lăng Cho\h jang păng Ve\i lăng ‘long pơtăm apu\ng Cư Kuin tơbăt, Trong jang pơtăm ve\i lăng tiu tang găn hơlau pơrang lôch koăng lôch dar deh hăm mơ\r sinh ho\k tơ pl^h ăn pho\ng đe\i An^h tơm Ve\i lăng ‘long pơtăm Trung ương jang hơdoi hăm An^h ve\i lăng Choh jang sa păng Ve\i lăng ‘long pơtăm chă tơche\ng hơlen păng pơtăm pơlong năng đơ\ng khe\i 2/2014.  Tơdrong jang au đe\i jang pơlong năng lơ\m 5 ha te\h kơ 5 u\nh hnam kon pơlei tơring Ea Ning, tơring pơtăm tiu tơm hlo\h kơ apu\ng Cư Kuin. Trong gơlong pơtăm, ve\i lăng năng tông au mă kăl hăm mơ\r hlôi đe\i u\h pơ ‘lơ\ng, tơmam mơ\r sinh ho\k ‘nao. Tru\h dang e\i hơgăt te\h au hlôi io\k đe\i jơne\i kơ jăp, ple\i jei ‘lơ\ng.

Yă Nguyễn Phương Trúc Linh tơbăt:"Lơ\m năr blu\ng pơyan ‘nhôn io\k khăm lăng hơlen te\h, đơ\ng ro\ng ‘no\h tu\h mơ\r, đơ\ng ro\ng m^nh khe\i năr nhôn io\k khăm lăng hơlen te\h dơ\ng lăng năng lơ liơ hơdrol tu\h mơ\r ‘no\h lơ liơ păng đơ\ng ro\ng tu\h mơ\r ‘no\h hăp lơ liơ. Plei tiu phe\ ‘no\h tôch rơgo\h ‘lơ\ng, ple\i t^h le\nh ‘lơ\ng păng te\ch tơ\ te\h đak đe hlot hlo\h. Atu\m hăm ‘no\h nhôn io\k yua tơmam sinh ho\k păng chor thong pơcho\h đak kơna pơm ăn dă [iơ\ đe\i pơrang lôch koăng lôch dar deh. Găh pho\ng lơ\m ple\i ‘long je\i tơ jur kơtang kơ yuơ io\k yua tơmam pho\ng mơ\r au."

Kiơ\ chă dăr lăng hơlen đơ\ng An^h ve\i lăng Cho\h jang sa păng Ato\k tơ iung tơring tơrang apu\ng Cư Kuin, tru\h dang e\i tơring au đe\i 4.000 ha tiu, lơ\m au hlo\h 2.500 ha to\k bo\k ple\i, phe\ io\k đe\i 9.000 tân lơ\m m^nh sơnăm. Mă le\i, trong gơlong cho\h jang sa kơ kon pơlei ‘moi kiơ\ tơdrong jang sa joăt joe đơ\ng sơ\, io\k yua pho\ng pơm ăn plei tiu ư\h kơ ‘lơ\ng, ple\i ư\h kơ lơ. Atu\m hăm ‘no\h, tơdrong tơpl^h to\ ‘mi kial hlôi pơm ăn rim kơ loăi pơmau pơrang ato\k kơtang mă kăl ‘no\h “pơrang lôch koăng, lôch dar deh".

Trong jang pơlong năng pơtăm ve\i lăng tiu kơ yuơ An^h tơm Ve\i lăng ‘long pơtăm jang hơdoi hăm An^h ve\i lăng Cho\h jang păng ve\i lăng ‘long pơtăm apu\ng tơle\ch jang tơ\ tơring Ea Ning, ‘măng mă blu\ng hơnhăk ba đe\i io\k yua kơ jăp. Yă Lương Thị Ninh, Kơ ie\ng Kơdră che\p pơgơ\r An^h ve\i lăng Cho\h jang păng Ve\i lăng ‘long pơtăm apu\ng Cư Kuin tơbăt, khei năr au kơnh gô lang să trong jang au.

Yă Lương Thị Ninh tơbăt: "Khe\i năr kơnh, atu\m hăm Dơno\ an^h ve\i lăng kon pơlei apu\ng păng An^h tơm Ve\i lăng ‘Long pơtăm Trung ương nhôn gô pơgơ\r hop ako\m hơlen trong jang, đơ\ng ro\ng ‘no\h nhôn gô lang să chă jang kiơ\ lơ\m apu\ng. ‘Nau jing trong jang ‘nao vă kon pơlei lơ\m apu\ng tru\h ho\k pơ hrăm păng jang kiơ\ găh khoa ho\k kih thuơ\t gơ\h hơge\i adoi nhen dôm trong băt hơdăh lơ\m cho\h jang sa kơ kon pơlei."

Dak Lak ‘no\h dêh char đe\i tiu să hlo\h lơ\m te\h đak bơ\n hăm 28.000ha, lơ\m 1 sơnăm phe\ io\k đe\i 37.000 tân. Mă le\i, lăp 2/3 ple\i tiu kơ Dak Lăk đe\i hơlen ‘lơ\ng, gơ\h te\ch mơdro tơ\ rim te\h đak: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc păng Châu Âu... Vă tơmam au roi năr roi ‘lơ\ng, adoi nhen gơ\h te\ch lơ tơ\ te\h đak đe, an^h ve\i lăng cho\h jang sa tơring kăl tơle\ch jang kơtang hlo\h dơ\ng bơ\ jang pơ pro\ trong ato\k tơ iung jang tiu kiơ\ [lep ‘lơ\ng apu\ng ple\nh te\h. Trong jang tiu rơgo\h ‘lơ\ng, io\k yua tơmam mơ\r sinh ho\k, rim kơ loăi mơ\r ‘lơ\ng vă ato\k pơm ăn ple\i tiu rơgo\h ‘lơ\ng, adoi ato\k đe\i io\k yua kơ jăp ăn kon jên jang tơring adoi ỵak hlo\h tơdrong đe\i răm ăn kon pơlei cho\h jang sa.       

Bơngai ch^h: Tuấn Long

Tơblơ\ nơ\r: Amazư\t