- Iu, ƀơ̆t kơplăh doh nhơ̆m hloi, ƀak si Khải akhan hlôi bơih âu, mon hlôi bơih âu đak măt lĕch pơ prơ̆, chhôk dêh. Ƀôh hiôk chơt, hơiă, nhen hơdruh hơ lơ̆k dơ̆ng đĕch.

‘Noh jĭ nơ̆r tơroi đơ̆ng mŏ Nguyễn Thị Thu Dền oei tơ̆ Buôn Trấp, apŭng Krông Ana, dêh char Đắk Lắk ƀơ̆t ‘măng mă blŭng đei tơƀơ̆p kon lơ̆m lăm răih. Mŏ Dền tơroi, klo kăn sư ưh kơ đei kon hloh 5 sơnăm, kŭm hlôi năm khăm tơ̆ lơ hơnih jang pơgang tơ̆ pơlei tơm Hồ Chí Minh mă tă ưh kơ đei jơnei. Sơnăm 2023, ưh kơ ê đei băt truh tơdrong jang “Pơm tơdrong hiôk chơt” đơ̆ng Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột, klo kăn mŏ Dền tơchă truh vă pơlong lăng tơdrong pŭn ai. Păng pŭn ai hlôi truh hăm klo kăn măr sư ƀơ̆t hla ar hô sơ sư đei kĭ ăn. Hloh 2 ‘măng tăh phôi mŏ hlôi jơnei hơnăp kon kơdră.

Kŭm nhen mŏ Dền, klo kăn mŏ Nông Thị Thu, oei tơ̆ thôn 6a, xăh Ea Wy, apŭng Ea H’Leo, dêh char Đắk Lắk kŭm đei rong tơdrong hiôk chơt đơ̆ng hơnih ‘nâu. Mŏ Thu roi tơbăt, prăt 11 sơnăm hloi klo kăn măr sư hlôi chă năm jơ̆p hơnih vă chă kon. Kơplăh doh, sư hlôi yak hloh 1 ‘măng ƀet hrip, 3 ‘măng ưh kơ gei, 1 ‘măng răih pơplei tơpu kon. Ngeh kơ hơchăng hŭt yua kơ mŭk drăm păng jơhngơ̆m đon đĭ pă kĕ, mă lei tơdrong hiôk chơt ưh kơ ê hlôi truh ƀơ̆t sư đĭ gei nge lơ̆m tơdrong jang “Pơm tơdrong hiôk chơt” kơ Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột sơnăm 2023. Prăt 9 khei hơnăp, mŏ Thu kŭm tơƀơ̆p lơ tơdrong pơgăn ƀơ̆t nge ưh kơ măh đak mơ mŭng, nge iĕ, hơyô sĭk ƀơ̆t hơ nglŏ, hơmơt kơ gơ̆. Mŏ Thu ƀrơ̆k jơhngơ̆m tơroi:

“Ưh kơ tơchĕng ‘noh nge gei ôh, yua kơ pơm dôm ‘măng tơ̆ hơnih nai tă ưh kơ jing ngăl, pŭn ai ‘măng ‘nâu noh gơh. Ƀơ̆t rơneh nge đang  nhen lĕ ƀĭch hơpo đĕch, ưh kơ lui ‘noh tŏk bŏk pôk kon tơ̆ ti hloi.”

Jĭ bơngai kơtă vang yak hơdai hăm dôm klo kăn ưh kơ đei kon lơ̆m tơdrong jang “Pơm tơdrong hiôk chơt”, ƀak si Lê Huy Khải, Kơdră hơnih tơgŭm rơneh kon IVFMD Buôn Ma Thuột, Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột tơbăt, dôm bơngai ưh kơ đei kon tơchă truh găh lơ đĭ pă đei hơmĕng yua kơ đĭ chă kơdâu ming hơmet lơ hơnih bơih mă ưh kơ đei jơnei. Yua thoi noh, ‘ngoăih kơ tơdrong hơmet tơdrong jĭ, đe ƀak si oei athei hơmet hloi đon tơchĕng vă bơngai jĭ sơđơ̆ng jơhngơ̆m, lui ngeh, ăn đei yua ‘lơ̆ng hloh:

“Kŭm tôch kơ chhôk ‘nă păng pŭn ai ƀơ̆t ĭnh đei dơ̆ng lăng dôm tơdrong hơiă mă kơdih kâu ĭnh păng bơngai jĭ vang yak hơdai vă gơh đei. Ĭnh ‘meh vă akhan gô hơnơ̆ng pơm liơ ‘noh vă vang yak hơdai hloh hăm bơngai jĭ vă bơngai jĭ gơh đei hơiă thoi noh đĕch”.

“Pơm tơdrong hiôk chơt” ‘noh jĭ tơdrong jang pơm thụ tinh lơ̆m đing  ưh kơ hoach jên đơ̆ng tơdrong jang IVFMD ‘măn ăn kơ bre klo kăn hiơ̆ kơ đei kon, đei athei thụ tinh lơ̆m đing mă lei yua đơ̆ng mŭk drăm mơmat tat kơna tam mă bơ̆jang đei. Tơdrong jang đei pơtơm blŭng đơ̆ng sơnăm 2014 păng hlôi vang yak hơdai hăm vă jê̆ 600 klo kăn ‘meh đei kon đei tơdrong hơrih sa mơmat tat. Pơtơm tơgop muh măt lơ̆m tơdrong jang đơ̆ng sơnăm 2023, Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột hlôi tơgŭm jơnei 6 klo kăn, lơ̆m noh 3 ‘nu đĭ sơng nge pran jăng rơneh. Akŏp jên tơgŭm lơ̆m Tơdrong jang hloh 1,1 ti hlak jên. Ƀak si Võ Minh Thành, Kơdră vei lăng Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột tơbăt, Hnam pơgang Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột kŭm tŏk bŏk iŏk hla ar hô sơ ăn Tơdrong jang “Pơm tơdrong hiôk chơt” sơnăm 2024. Sơnăm ‘nâu, Hnam pơgang gô tơgŭm 10 klo kăn ưh kơ đei kon đei tơdrong hơrih sa mơmat tat tơ̆ Tây Nguyên:

 “Tơdrong jang ‘nâu hơnhăk ăn tơdrong ‘lơ̆ng ‘mêm mơnat păng lăp hăm trong bơ̆jang đơ̆ng Hnam pơgang kơna nhôn gô hơnơ̆ng vang yak hơdai păng hơdrin pơm liơ mă ‘lơ̆ng vă kon pơlei bơ̆n đei sa yua đơ̆ng jơnei đơ̆ng khoa hŏk kơmăi kơmŏk kŭm nhen tơdrong tơgŭm jên hu.”

Dôm tơdrong tơgŭm hơdăh ‘lơ̆ng đơ̆ng Tơdrong jang “Pơm tơdrong hiôk chơt” đơ̆ng Hnam pơgang Đai học Y Dược Buôn Ma Thuột hlôi bơ̆jang ‘lơ̆ng tơdrong hơpơi ‘meh găh mĭnh ŭnh hnam hiôk chơt tôm đơ̆ng lơ klo kăn ưh kơ đei kon đei tơdrong hơrih sa mơmat tat tơ̆ Tây Nguyên. Tơgop tơmơ̆t dơ̆ng đon lui, tơdrong ‘lơ̆ng truh dôm ŭnh hnam ưh kơ đei kon lơ̆m kơplăh tơchă kon đơ̆ng kơdih.