K^h thuơ\t jang hơ [o ple\i kơ jăp

Pơnam jang sa, hơdrin ho\k pơ hrăm jang kiơ\ khoa ho\k k^h thuơ\t lơ\m cho\h jang sa, ‘nho\ng Y Nap, oe\i tơ\ pơle\i Ol, tơring Đak Drô, apu\ng Krông Knô, dêh char Dak Nông hlôi pơ jing tơring kông tơmo ngơ ngal jing mir hơ [o, lơ\m 1 sơnăm jang sa io\k đe\i tru\h kơ hre\ng tr^u hlak jên.

‘Nho\ng Y Nap tơroi, [ôh teh ăh groi phui phang, adro# ‘nhe\t gia đe\ch ke\ hon noh ưh kơ đei bu ‘meh chă jang, ‘nho\ng muih choh tơ\ noh păng pơtăm hơ[o. Teh ưh kơ giơ\ng, ‘nho\ng adrin choh ‘nhe\t, păng to\k io\k 10 triu hlj đơ\ng anih mong jên tơgu\m tơpôl vă răt pho\ng rei ăn hơ[o. Đơ\ng ro\ng kơ gơ\ yua, ‘nho\ng klă tôm hre, păng oei rơkăh to\ xe\t noh pơtoi pơm jang ăh pơyan đơ\ng ro\ng kơ noh dơ\ng. Đei io\k yua găh mu\k drăm, rim xơnăm, ‘nho\ng kh^n chă to\k io\k lơ hloh dơ\ng, io\k adrol hdre\ch, pho\ng rei, pơgang hơdrông... pơih xă hơgăt pơtăm. Truh dang ei teh kơ unh hnam đei truh 10ha, mă lei tơpă noh gơh jang tong ane# đe\ch kơlih tơtă tơmo ngăl. ‘Nho\ng Y Nap tơroi găh trong pơtăm hơ[o kơ po thoi âu: Tơring kông unh pơlei Choah tơ\ noh lơ tơmo dêh, đei anih tơtă tơmo ngăl ưh kơ gơh chă rei pơtăm hơ[o ôh. Teh tơ\ noh xơ\ ki jơmu\l pơtăm noh ưh kơ gơh jang ôh, dang ei gơnơm đei hơja#m ‘nhik mam noh mă ke\ jang văi. Rei găr đang mă ăh tơm hon mă bơ\n ưh kơ đei vei lăng tuh pho\ng, pruih pơgang pơlôch ‘nhe\t noh ưh kơ đei xa ôh. Lơ\m minh pơyan noh athei pruih 2 ‘măng pơgang pơlôch ‘nhe\t gia. Pho\ng rei adoi thoi ăi mơ\n, rim ‘măng tuh ăn 1 ha noh 5 tă pho\ng, minh pơyan jang noh tuh 2 ‘măng, thoi noh pơtơm đei io\k yua lơ.

‘Nho\ng Y Nap pơih hlak hla bar chih răk, păng jo# hơlen: xơnăm âu ki hơyuh to# ‘mi ưh kơ đei xđơ\ng, ba adoi oei đei yua 520 k[ao, kjă te\ch noh 4000 hlj 1 kg. Đang kơ noh đei yua đơ\ng găr điều, tơh hơtuh… ako\p đei yua duh je# 400 triu hlj. ‘Nho\ng Y Nap ăn tơbăt: Athei chih răk mă tơăp rim kơ năr vă đơ\ng noh băt chă jo# hơlen lăng. Pơtih nhen pơtăm ‘long yă kiơ lơ\m teh groi thoi ăi mơ\n, jang [um [lang jang tơh duh athei chih mă tôm, đơ\ng năr pơtăm truh tơ\ năr io\k yua, đang kơ noh lơ\m minh xơnăm io\k yua dôm ‘măng, rim ‘măng noh dôm tấn, kjă te\ch dôm yơ, jên đei yua dôm yơ... Ăh je# đ^ xơnăm noh ba ako\p tôm noh mă băt hơdăh. Lăng atu\m lơ\m minh xơnăm noh jên ba đei yua adoi đei [iơ\ mơ\n.

Kơ yuơ ple\i kơ jăp, kơna lăp ư\h kơ đunh jo# đơ\ng tơmơ\t pơtăm jang sa, hơ [o lai hlôi tơmơ\t 90% hơgăt te\h chă pơtăm hơ [o lơ\m te\h đak bơ\n. Tơ\ Tây Nguyên, hơ [o lai jing ‘long pơtăm g^t kăl hlo\h pơtêng hăm ‘long pơtăm anai. Mă le\i, ‘me\h vă pơtăm hơ [o lai đe\i io\k yua kơ jăp, kon pơle\i bơ\n kăl tơmơ\t jang mă tro\ [lep. ‘Nho\ng Hoàng Lữ Giang, kang [o# k^h thuơ\t kơ Ko\ng ty Syngenta Việt Nam, tơroi tơbăt găh k^h thuơ\t pơtăm hơ [o: “ Găh ‘măn răk te\h ‘no\h bơ\n cho\h te\h đang kơ ‘no\h prôi vôi vă pơlôch sơdrông, lơ\m 1 sao bơ\n prôi 50 k^ vôi. Hơdrol vă pơtăm bơ\n chă rơ\ih hơdre\ch ayơ jing ‘lơ\ng hăm hơgăt te\h au. MNă pêng ‘no\h bơ\n ‘măn răk pho\ng vă chă prôi ăn hơ [o. Păng đơ\ng ro\ng ‘no\h bơ\n io\k yua pơgang vă pơlôch sơdrông pơra\m hơ [o.

Găh k^h thuơ\t jang te\h: Kon pơle\i bơ\n hium mă rơgo\h ‘ngie\t, tơm ‘long hơdrol vă pơtăm. Chă cho\h pre\h te\h mă he\ch mă tơnă. Tơ\ te\h krông krang ư\h kơ kăl chă cho\h te\h, lăp hium rơgo\h bơ\n ngie\t, gô chang ‘mi jur, te\h ju ‘no\h bơ\n cho\h te\h pơtăm hloi.

Rơ\ih hơdre\ch: Kăl răt io\k dôm hơdre\ch đơ\ng rim an^h te\ch mơdro ‘lơ\ng, ‘ne\ răt hơdre\ch hơ [o ư\h kơbăt an^h yơ pơm tơle\ch, ư\h kơ gơ\h io\k ple\i hơ [o đêl pơtăm sơnăm hơdrol vă pơm hơdre\ch. Hơdrol vă pơtăm, kon pơle\i bơ\n io\k yua pơgang nhen Rovrral (‘no\h lơ\m 2g pơgang tu\h hrau lơ\m 10 k^ hơdre\ch hơ [o); Thiram 85 WP dăh mă TMD85 BTN (lơ\m 3g pơgang tu\h hrau lơ\m 1 k^ găr hơ [o hơdre\ch); chă hrau hrăo mă hơnơ\ng vă pơlôch pơrang pơra\m.

Trong pơtăm: Chă cho\h sir jru\ 10cm, re\ng au atăih re\nh to 70cm; dơnơm au atăih dơnơm to 25cm. Hăm te\h krông krang dăh mă te\h hơga ‘no\h ‘no\h bơ\n cho\h sơlu\ng, m^nh sơlu\ng atăih d^h băl 70cm, cho\h tru\h dang yơ pơtăm tru\h dang no\h hloi. Kon pơle\i bơ\n dăh tu\h hơdrol hăm mơ\r dăh mă pho\ng vi sinh tơ\ sơlu\ng đơ\ng no\h [u\ păng pơtăm găr păng [u\ kơ lơ\p te\h hơ [ơ\l đơ\ng 3-5cm. Đơ\ng ro\ng pơtăm 5 năr ‘no\h bơ\n năm lăng chă pơtăm klăm [ơ\t dôm tơdrôm ư\h kơchăt .

Ve\i lăng hơ [o: Kon pơle\i bơ\n chă cho\h ‘ngie\t [ar ‘măng lơ\m rim ‘măng tu\h pôi pho\ng. Lơ\m 1ha hơ [o bơ\n prôi 300 k^ urê, 100 k^ lân, 100 k^ kali, chă klăh  prôi 2 ‘măng. Chă prôi pho\ng ‘măng mă blu\ng đơ\ng ro\ng pơtăm 15 năr. Prôi ‘măng mă 2 mư\h hơ [o hlôi đe\i 9-10 hlak hla (đơ\ng ro\ng pơtăm dang 40 năr). Mư\h prôi pho\ng ‘no\h bơ\n cho\h klơ\p te\h păng cho\h te\h [u\ tơm hơ [o vă hoe\i kơ păk.

Kon pơle\i bơ\n dăh hơnơ\ng năm dăr lăng mir hơ [o vă hro#ih [o#h sơdrông pơra\m. Io\k pơgang Padan 4H dăh mă Basudin 10H, Bam 5H, vă tang găn hơlau sơdrông koer tơm păng koer sa ple\i, hăm trong gơlong io\k 3-4 găr pơgang prôi tơ\ tơm hơ [o 20 năr đơ\ng ro\ng pơtăm. Găh trong tang găn pơrang pơra\m hơ [o, [ok Trương Văn Ngọc, kang [o# k^h thuơ\t Ko\ng ty ve\i lăng năng tông ‘long pơtăm An Giang, tơroi tơbăt: “ Hăm tôm tơmam drăm vă tang găn hơlau sơdrông koer tơm adoi nhen tang găn rim pơrang pơra\m tơ\ tơm hơ [o, đe\i 2 kơ loăi pơgang ‘no\h pơgang Vitaco păng Amistatop. {ar kơ loăi pơgang au gơ\h chă hrau hrăo d^h băl, chă pru\ih lơ\m mă tơm hơ [o hlôi tru\h 35 năr jo# đơ\ng năr pơtăm, jing khe\i ‘năr hơ [o vă đe\i sơdrông, pơrang pơra\m”.

Mư\h kơđo\h ple\i hơ [o đ^ kro, găr hơra\ng, lek lăng hơ [o, tơdăh găr hơ [o vă găm [iơ\ ‘no\h gơ\h vă gơ\ io\k bơih. Tơdăh đ^ kră ‘no\h bơ\n ko\h kơ nho\ng hơ [o, lek kơđo\h ple\i hơ [o, sơ\k ple\i hơ [o tơ\ mir hloi dang 1 gie\ng, vă mư\h bơ\n chă pơle\i hơ [o ‘no\h hăm hoe\i chă pơchăh.