VOV4.Bahnar - Dôm xơnăm kơ âu, ‘ngoaih kơ tơdrong jang tơnăp hơdre\ch ‘long đunh xơnăm, lơ unh hnam tơ\ Dak Lak pơgenh chă pơtăm hơdre\ch to\ xe\t năr vă hơto\k io\k yua, lơ\m noh đei [um ie\. {ai chih tơ\ hơla âu tơroi găh tơdrong pơtăm ie\ tơ\ xăh Ea Kao, plei tơm Buôn Ma Thuột – minh hơdre\ch ‘nao mă blu\ng đei yua lơ găh mu\k drăm.

Blu\ng pơyan ‘mi, [ok Nông Văn Sáng, oei tơ\ thôn Cao Thắng, xăh Ea Kao, plei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đak Lak, phă le# 5 sào cà phê kră vă pơtăm[um ngô. Dang ei pơgar [um ngô to\k giơ\ng pran, {ok Sáng ăn tơbăt: Inh pơtăm [um ngô vă hơto\k io\k yua, kơlih ‘long pơtăm đunh năr, noh pơrang lơ, oei [um ngô noh lơ\m 3 khei đei xa bơih, to\ xe\t năr đe\ch.

Hlôh vao găh pơtăm [um ngô đơ\ng lơ xơnăm kơ âu, ‘nho\ng Nông Văn Hùng, duh oei tơ\ thôn Cao Thắng, xăh Ea Kao ăn tơbăt: Te\ch [um ngô lơ\m tơring lơ\m dôm xơnăm kơ âu noh xơđơ\ng. Xơnăm âu, ‘nho\ng thuê 2 ha teh tơ\ apu\ng Chư\ Jút, dêh char Đak Nông vă pơtăm [um ngôn. ‘Nho\ng Nông Văn Hùng tơroi: Inh [ôh [um ngô mă pơtăm hơdrăp tơ\ minh hơgăt teh noh ‘lơ\ng, mưh lei [um ưh kơ đei lơ. Mưh [um mă pơtăm tơ\ teh ‘nao noh noh đei yua lơ hloh. Ăh pơyan ‘mi ưh kơ kăl ruih đak, oei pơyan phang noh ba athei chă teh tơje# hăm đak vă [ônh chă ruih. Mưh kơ măh đak ruih noh [um ưh kơ ‘lơ\ng, pơrăm truh tơdrong pơyua.

{ok Lê Thế Linh, Kơdră Jơnu\m konpơlei jang mir xăh Ea Kao ăn tơbăt, [ôh hơdăh tơdrong pơtăm [um pơyua xơđơ\ng găh mu\k drăm ăn kon pơlei, jơnu\m jang hlôi tơgu\m ăn Jơnu\m pơgơ\r tơring pơih lăm pơhrăm găh kih thuơ\t pơtăm [um ngô, duh nhen pơkă tơring teh vă mih ma duch nă xơđơ\ng jơhngơ\m pơm jang: Minh [ar unh hnam hlôi tơchă tơlei [um nghô vih pơtăm vă đei yua lơ hloh, âu jing minh tơdrong ‘nao tơ\ xăh âu. Jơnu\m jang hlôi pơkăp tơgu\m ăn kon pơlei tơchă teh dăh mă chă hơdre\ch [um ngô vă hơto\k mu\k drăm unh hnam kơjăp xơđơ\ng, vei xơđơ\ng tơdrong erih ăn kon pơlei jang mir.

Vă tơgu\m ăn kon pơle\i bơ\n băt dơ\ng trong gơlong pơtăm [um ie\ ([um dăng), tơdrong tơroi năr au, Thak sih Đinh Văn Phê – Dơno\ an^h chă tơche\ng Khoa ho\k kih thuơ\t cho\h jang sa bri ‘long Tây Nguyên gô chă pơtho pơkă ăn kon pơle\i bơ\n m^nh [ar tơdrong rơ\ih dơđăh, kih thuơ\t pơtăm păng ve\i lăng.

- Thak sih ăi, khe\i năr ayơ ‘lơ\ng hlo\h chă pơtăm [um ie\ tơ\ rim dêh char Tây Nguyên?

Thak sih Đinh Văn Phê: Dôm tơring đe\i đak măh mai ‘no\h bơ\n chă pơtăm [um ie\ prăt sơnăm, mă le\i nhôn pơkă ăn kon pơle\i bơ\n dôm pơyan tơm ‘no\h chă pơtăm đơ\ng năr 25/4 tru\h năr 30/6, ‘no\h jing lơ\m khe\i năr au ‘lơ\ng hlo\h. Tơdăh pơyan phang le\i kăl đe\i đak chă tơruih, le\i bơ\n je\i gơ\h pơtăm đơ\ng năr 25/11 sơnăm au tru\h năr 25/1 sơnăm đơ\ng ro\ng.

- Kon pơle\i rơ\ih pơtăm hơdre\ch [um ie\ yă kiơ chă pơtăm tơ\ Tây Nguyên ho\ thak sih?

Thak sih Đinh Văn Phê: Rim dêh char Tây Nguyên pơma atu\m ‘no\h dôm hơdre\ch [um ie\ Nhật Bản, pơt^h gia nhen hơdre\ch benzima tôch kơ ‘lơ\ng, khe\i ‘năr chă pơtăm tru\h kôch io\k đơ\ng 105 tru\h 120 năr (‘no\h dang đơ\ng hlo\h 3 khe\i tru\h 4 khe\i). Lơ\m 1ha đe\i ple\i đơ\ng 9 tru\h 15 tân, mă kăl [um au đe\i kơchơ\t hre\ng tôch kơtang, [lep ăn chă hơtu\k sa păng te\ch mơdro tơ\ te\h đak đe.

- Mư\h le\i, mư\h vă pơtăm [um ie\ au tơdrong kih thuơ\t jang te\h ‘no\h lơ liơ ho\ thak sih?

Thak sih Đinh Văn Phê: Găh kih thuơ\t jang te\h ‘no\h bơ\n pơm kơnong, kơnong t^h dang 80cm, kơ jung đơ\ng 30 tru\h 35cm. Gômơ\ng kiơ\ hơdre\ch kơna bơ\n pơ pro\ đơ\ng 38.000 tru\h 40.000 tơle\i [um vă chă pơtăm lơ\m 1ha; kiơ\ tơdrong pơkăp ‘no\h 4 tru\h 5 tơle\i [um bơ\n chă pơtăm lơ\m 1met păng pơtăm kiơ\ io kơnong.

- Thak sih tơroi lăng găh mơ\r chă tu\h mư\h pơtăm [um ie\ ‘no\h lơ liơ yơ?

Thak sih Đinh Văn Phê: Hăm [um ie\ tơdrong kăl hlo\h ‘no\h tu\h mơ\r. Lơ\m 1ha bơ\n chă tu\h mơ\r đơ\ng 10 tru\h 15 tân; tơdăh ư\h kơ đe\i mơ\r ^ch rơmo le\i bơ\n tơ pl^h tu\h mơ\r vi sinh lơ\m 1 ha ‘no\h bơ\n chă tu\h prôi đơ\ng 2 tru\h 3 tân, atu\m hăm 1000k^ Lân nung chảy;  400k^ tru\h 500k^ pho\ng NPK;  300k^ tru\h 400k^ Kali [rê păng đơ\ng 400 k^ tru\h 500 k^ vôi lơ\m 1 ha. Găh kih thuơ\t chă prôi ‘no\h kon pơle\i bơ\n chă prôi [ar ‘măng. ‘Măng mă blu\ng dang 1 khe\i đơ\ng ro\ng pơtăm ‘no\h bơ\n prôi 1/3 NPK atu\m hăm 1/3 Kali [rê. Lăp đơ\ng ro\ng pơtăm đơ\ng ro\ng 60 tru\h 65 năr bơ\n chă tu\h prôi đ^ đăng pho\ng mơ\r uơ oe\i.

- Thak sih ăi, kơ yuơ [um ie\ hơnơ\ng chă pơtăm tơ\ te\h hle?

Thak sih Đinh Văn Phê: Dôm groi te\h ‘nao chă muih so\h cho\h jang ‘no\h đe\i kali tôch kơ lơ, tơdrong au tôch ‘lơ\ng hơ iă ăn [um ie\, kơna dôm groi te\h ‘nao cho\h jang sa chă pơtăm [um ie\ tôch jing ‘lơ\ng păng ple\i lơ, ‘lơ\ng. Ư|h kơ gơ\h chă pơtăm [um ie\ hơnơ\ng lơ\m 1 sơnăm chă pơtăm 2, 3 ‘măng, kơ yuơ lơ lo\h kăl chă pơtăm tơ pl^h ‘long pơtăm anai vă tang găn sơdrông, pơrang pơra\m. Kiơ\ nhôn chă pơkă ‘no\h bơ\n dăh chă pơtăm tơ pl^h bơ\n tơ\h vă hoe\i đe\i sơdrông pơrang pơra\m ăn pơyan pơtăm đơ\ng ro\ng.

- Lei ah, bơnê kơ Thak sih hơ!

Tơblơ\ păng rapor: Amazư\t - Lan