VOV4.Bahnar - Dang ei bơngai pơtăm cà phê tơ\ Tây Nguyên pơma atu\m păng Dak Lak pơma adro# oei pe\ cà phê. Pha hăm rim xơnăm, hơyuh to# ‘mi xơnăm âu ưh kơ ‘lơ\ng, truh dang ei ‘mi tih tơ\ lơ tơring pơm ăn tơdrong hơmet păng răk ‘măn cà phê jing tơnap tap. Vă da [iơ\ kơ răm păng ưh kơ ‘lơ\ng hăm cà phê, rim bơngia juăt jang găh choh pơtăm gô pơtho mih ma duch nă băt găh kih thuơ\t hơmet păng vei răk cà phê đơ\ng ro\ng kơ pe\.

Hơmet ‘măn răk cà phê đơ\ng ro\ng kơ pe\ jing tơdrong kăp g^t, tơdrong hơmet păng răk ưh kơ tro\ noh pơm ăn cà phê ưh kơ ‘lơ\ng păng kơjă te\ch ưh kơ đei kăp. Dang ei tơdrong hơmet păng răk cà phê lơ\m kon pơlei mă kăl noh xơ\k pơhrăng cà phê kro. Đơ\ng ro\ng kơ pe\ đang, mih ma duch nă hơnơ\ng tuh xơ\k ăh cham, dăh mă ot kơđoh vă kơ tenh hrăng. Mă lei tơdrong ot kơđoh noh ưh kơ ‘lơ\ng, kơlih ot đang mă ‘năr ‘mi đunh nhen dang ei noh tơnap kơ vei răk păng cà phê [ônh hư. {ok Nguyễn Xuân Thái, Kơdră dơnơm kơ anih jang cà phê Thắng Lợi tơroi:“ Ot kơđoh cà phê noh ưh kơ hiôk ôh, kơlih [ơ\t đei ‘mi hơnơ\ng lơ\m 3-4 năr noh hoai ôh, mưh lei ‘mi pơro đunh năr noh găr cà phê găm, păng tơdrong mă âu gô pơrăm truh tơdrong pơyua mu\k drăm”.

Ăh xơ\k pơhrăng noh athei xơ\k lơ\m cham xi măng, cham găch dăh mă lơ\k kuăl lơtăng, ne\ xơ\k tơ\ teh ôh. Xơ\k hơ[ơ\l tơ\ hơla 10cm ăh plei oei hơdrih, 5cm hăm  cà phê klong. Hơlơ\k chraih ling lang, đơ\ng 2-3 ‘măng ăh oei hơdrih păng chraih 3-5 ‘măng ăh kro. Mă hăt noh [ơ\t ‘năr ‘mi lơ, hơ iuch lơ nhen dang ei, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thường, Pho\ kơdră Anih jang hơlen Khoa ho\k kih thuơ\t choh jang xa jang găh bri Tây Nguyên pơtruh nơ\r:“Ăh ‘năr ‘mi lơ, noh mih ma duch nă athei xơ\k pơhrăng hăm kơmăi. Tơdrong mă âu pơm hoach jên lơ, mă lei hăp jing trong jang  tơnăp vă vei ‘lơ\ng găr cà phê, mưh ưh kơ đei kơmăi noh bơ\n thuê kơmăi đe duh bưh. Mưh ưh kơ đei kơmăi pơhrăng noh mih ma duch nă ne\ kơ kruh le# cà phê minh anih hơ[ơ\l dăh mă tăh cà phê lơ\m kơ[ao. Kơlih pơm thoi âu noh cà phê tơpăr hơyuh to#, noh pơm ăn klong cà phê ưh kơ ‘lơ\ng, klong cà phê jing găm păng gô [âu ưh kơ ‘lơ\ng. Bơ\n tăh cà phê lơ\m kơ[ao dăh mă kruh le# minh anih hơ[ơ\l noh pơm ăn găr cà phê hrăng ưh kơ ‘lơ\ng, găr jing hơ iơch păng đơ\ng noh pơm ăn kơ bơ\n jang ưh kơ đei yua dang yơ, yuơ noh bơ\n athei chraih cà phê xơ\k mă hơtăng mưh đei cham xă”.

Cà phê đơ\ng ro\ng kơ xơ\k hrăng, mih ma duch nă athei băt lơ\m răk ‘măn. Kih sư Võ Văn Thắng, juăt jang lơ\m Lăm Thí nghiệm Sinh Hóa păng Công nghệ sinh học – kơ Anih jang hơlen Khoa ho\k kih thuơ\t choh jang xa jang găh bri Tây Nguyên pơtruh nơ\r: “Lơ\m tơdrong tăh cà phê lơ\m kơ[ao vă ‘măn, bơ\n athei băt ăh drơ\h hnam noh bơ\ hơdra hăm tơ\r dăh mă tơmam mă đe krao balet, vă hơyuh hơ iuch đơ\ng drơh hnam  ưh kơ đei hram lơ\m găr cà phê păng pơm ăn găr cà phê đei hơ yuh hơ iuch [ơ\t ‘năr to#, ‘măn tơ\ kơpal hơdra tơ\r noh hăp rơngơp ‘lơ\ng. Mă 2 dơ\ng noh ăh ‘măn cà phê lơ\m hnam, noh ne\ ‘măn kơ[ao cà phê tơje# hăm chơne\ng hnam, mă athei ataih đơ\ng tơnăr hnam lơ\m 30cm vă hăp rơhơi hơyuh hơ iuch ưh kơ đei hram lơ\m găr cà phê păng hnam răk cà phê noh athei rơhơi, ne\ kơ hlơp dêh hnang, vă hăp gơh tơpăr hơyuh rơngơp lơ\m lăm”.

 Thoi noh, [ơ\t xơ\k cà phê, mih ma duch nă athei băt ne\ ot hơdrih ôh, ne\ tuh hơ[ơ\l jat. Cà phê đơ\ng ro\ng kơ xơ\k hrăng noh athei ‘măn kiơ\ hơyuh pơkăp 12,5-15% ăh anih hrăng rơngơp. Kơ[ao tăh noh athei rơgoh ưh kơ đei [âu, ‘măn ăh anih kơjung hloh kơ drơh hnam dang 10-20cm, ataih đơ\ng tơnăr hnam 30cm păng ataih đơ\ng bơbu\ng hnam dang 40-50cm.

‘Meh vă dôm tơdrong tơroi đơ\ng dôm bơngai juăt jang găh choh pơtăm tơ\ kơpal noh hei, gô tơgu\m mih ma duch nă băt hơdăh lơ\m tơdrong jang păng vei lăng cà phê lơ\m khei năr hơyuh to# ‘mi ưh kơ xơđơ\ng nhen dang ei.  

Lan chih păng rapor